Είναι πια καθημερινό φαινόμενο: σε όποιον παρουσιάζει πυρετό ή πονοκέφαλο μετά από το εμβόλιο έναντι της λοίμωξης που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός, η μόνιμη επωδός είναι «δεν είναι τίποτα, απλώς αντιδρά το ανοσοποιητικό σου». Τι σημαίνει όμως αυτό για όσους δεν νιώθουν τίποτα μετά τον εμβολιασμό; Μήπως οι άνθρωποι αυτοί μένουν εκτεθειμένοι στον επικίνδυνο ιό, επειδή το ανοσοποιητικό τους δεν αντιδρά όπως θα έπρεπε;
Σύμφωνα με τα αμερικανικά ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC), οι συνηθισμένες παρενέργειες μετά από τον εμβολιασμό εναντίον του κορωνοϊού είναι:
- Πόνος, κοκκίνισμα ή/και διόγκωση στο σημείο της έγχυσης
- Κόπωση
- Πονοκέφαλος
- Μυαλγίες
- Ρίγη
- Πυρετός
- Ναυτία
Πιο έντονες μετά τη δεύτερη δόση
Τα CDC προσθέτουν ότι οι παρενέργειες μετά τη δεύτερη δόση μπορεί να είναι πιο έντονες απ’ ό,τι μετά την πρώτη. Ωστόσο «οι παρενέργειες αυτές φυσιολογική ένδειξη ότι ο οργανισμός χτίζει ανοσία και πρέπει να υποχωρήσουν μέσα σε μερικές μέρες».
Όλ’ αυτά είναι πολύ κατατοπιστικά και χρήσιμα, αλλά αν κοιτάξουμε τις στατιστικές, σκιαγραφείται μία διαφορετική εικόνα, κατά τον καθηγητής Ανοσολογία Dr. Thaddeus Stappenbeck, διευθυντή του Τμήματος Φλεγμονής & Ανοσίας στο Ερευνητικό Ίδρυμα Lerner της Cleveland Clinic, στο Οχάιο.
«Σχεδόν το 50% όσων εμβολιάζονται δεν εκδηλώνουν κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια», λέει. «Ωστόσο το 94% όσων κάνουν τα εμβόλια έναντι της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός, αποκομίζουν σημαντική προστασία εναντίον του».
Στην πραγματικότητα, «η ύπαρξη ή μη συμπτωμάτων μετά τον εμβολιασμό δεν αποτελεί ένδειξη της αποτελεσματικότητας της ανοσοποιητικής αντίδρασης», προσθέτει.
Άλλο η εγγενής ανοσία…
Όλ’ αυτά εξηγούνται από τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσει ανοσία ο οργανισμός. Τα έως τώρα εγκεκριμένα εμβόλια έναντι του κορωνοϊού, χρησιμοποιούν την επονομαζόμενη πρωτεΐνη-ακίδα για να διεγείρουν το ανοσοποιητικό. Ο κορωνοϊός χρησιμοποιεί την πρωτεΐνη αυτή για να προσκολλάται στα ανθρώπινα κύτταρα. Η προσκόλληση είναι απαραίτητη για να μπορέσει στη συνέχεια να εισβάλλει στο εσωτερικό τους.
Σχεδόν αμέσως μόλις γίνει η έγχυση του εμβολίου στον μυ του μπράτσου, το ανοσοποιητικό αποκομίζει την εντύπωση ότι εισέβαλλε στα μυϊκά κύτταρα ένα παθογόνο. Αμέσως αντιδρά, ενεργοποιώντας την εγγενή (έμφυτη ή φυσική) ανοσία. Η ανοσία αυτή δεν απαιτεί προηγούμενη έκθεση σε ένα παθογόνο για να εκδηλωθεί. Είναι μία γενική αντίδραση που εξαπολύεται εναντίον οποιουδήποτε «εισβολέα».
Η εγγενής ανοσία ενεργοποιεί τους μηχανισμούς φλεγμονής του οργανισμού, κύρια συμπτώματα των οποίων είναι ο πυρετός και ο πόνος. Επομένως, η εγγενής ανοσία ευθύνεται για τις συχνές παρενέργειες που πολλοί έχουν για 1-2 μέρες μετά τον εμβολιασμό.
…και άλλο η επίκτητη ανοσία
Στο πλαίσιο αυτής της πρώτης αντίδρασης, ο οργανισμός ενεργοποιεί και την επίκτηση (ή προσαρμοστική) ανοσία. Αυτή έχει ως στόχο να δημιουργήσει ειδικά αντισώματα τα οποία:
- Θα εξουδετερώσουν το παθογόνο
- Θα δημιουργήσουν ανοσολογική μνήμη.
Με άλλα λόγια, ο οργανισμός αντιδρά με δύο τρόπους: με μια γενική αναγνωριστική αντίδραση και με μια ειδική. Η ειδική, τον εκπαιδεύει να «θυμάται» τα παθογόνα για να τους επιτεθεί με ειδικά «όπλα» (αντισώματα) αν μελλοντικά ξαναέρθει αντιμέτωπος με αυτά.
Επομένως, «τα συμπτώματα μετά από εμβόλιο έναντι της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός αποτελούν ένδειξη της εγγενούς ανοσίας», τονίζει ο καθηγητής. «Δεν δείχνουν τίποτα για την επίκτητη ανοσία. Και αυτό εξηγεί τη διαφορά ανάμεσα στο πόσοι εκδηλώνουν παρενέργειες και πόσοι αποκομίζουν τελικά ανοσία».
Πάντως, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμα γιατί κάποιοι εμβολιασθέντες εξαπολύουν έντονη εγγενή αντίδραση (άρα έχουν παρενέργειες) και άλλοι όχι. «Προς το παρόν είναι κάτι που δεν καταλαβαίνουμε», παραδέχεται ο Dr. Stappenbeck. «Ωστόσο γνωρίζουμε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί έως τώρα έχουν υψηλή αποτελεσματικότητα. Και πως δεν χρειάζεται να νιώσει κάποιος άρρωστος για να τον προστατεύσουν από τον κορωνοϊό».