Κορωνοϊός: Τι συνιστούν οι Έλληνες πνευμονολόγοι στους ασθενείς με επίμονα συμπτώματα

Οδηγίες για την διάγνωση και τη διαχείριση των επίμονων συμπτωμάτων, τα οποία ταλαιπωρούν επί εβδομάδες και μήνες πολλούς ανθρώπους που πέρασαν τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός, εξέδωσε η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ).

Τα επίμονα συμπτώματα συνιστούν το επονομαζόμενο σύνδρομο Long COVID, το οποίο προσβάλλει το 10-30% των ασθενών αυτών. Όπως αναφέρει η ΕΠΕ, συνέταξε τις οδηγίες για να βοηθήσει τους ιατρούς όλων των ειδικοτήτων στην αντιμετώπισή του.

Όπως εξηγεί η ΕΠΕ, με τον όρο «σύνδρομο Long COVID» αναφέρονται τα συμπτώματα, σημεία αλλά και οι επιπλοκές (όψιμες ή μακροχρόνιες) που εμμένουν ή εμφανίζονται τέσσερις εβδομάδες μετά τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός.

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να υποχωρήσουν μέχρι να συμπληρωθούν 12 εβδομάδες από την αρχική νόσο. Ή μπορεί να διαρκέσουν πέραν των 12 εβδομάδων. Στην πρώτη περίπτωση, ο ασθενής έχει συνεχιζόμενη συμπτωματική COVID-19 (ongoing symptomatic COVID-19). Στη δεύτερη έχει το μετά-COVID-19 σύνδρομο (post COVID-19 syndrome).

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ασθενείς

Η ΕΠΕ επισημαίνει στις οδηγίες της ότι κάθε ασθενής που νοσεί από τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός, πρέπει να ενημερώνεται για το ενδεχόμενο του συνδρόμου  Long COVID. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως θα ενημερώνεται για την πιθανότητα να έχει επίμονα (εμμένοντα) συμπτώματα.

Αυτά συνήθως υποχωρούν μέσα σε 12 εβδομάδες, αναλόγως με τη βαρύτητα της νόσου που προκάλεσε ο κορωνοϊός και την προτέρα κατάσταση της υγείας  του. Σε περίπτωση όμως που δεν βελτιώνονται ή παρουσιάσει νέα συμπτώματα, ο ασθενής πρέπει να εξεταστεί από τον θεράποντα ιατρό του.

Οι ειδικοί της ΕΠΕ τονίζουν ότι το σύνδρομο Long COVID εμφανίζεται συχνότερα στους ασθενείς που έχουν νοσηλευθεί στο νοσοκομείο λόγω του κορωνοϊού. Ωστόσο συμπτώματα που πλήττουν την ποιότητα ζωής μπορεί να έχουν και μη νοσηλευθέντα άτομα.

Πότε πρέπει να γίνεται επανέλεγχος

Σε κάθε περίπτωση, το σύνδρομο Long COVID προσβάλλει πολλά όργανα και συστήματα του οργανισμού. Έτσι μπορεί να προκαλέσει πλήθος συμπτωμάτων.  Γι’ αυτό τον λόγο, η ΕΠΕ συνιστά επανέλεγχο των αναρρωσάντων ασθενών, αναλόγως με την βαρύτητα της νόσου που τους είχε προκαλέσει ο κορωνοϊός.

Στους ασθενείς που νοσηλευτήκαν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) ή σε κοινό θάλαμο με σοβαρή πνευμονία συνιστά:

• Να γίνει τηλεφωνική ή δια ζώσης εκτίμηση μέσα σε 4 εβδομάδες από το εξιτήριο
• Να γίνει δια ζώσης εκτίμηση και ορισμένες διαγνωστικές εξετάσεις 12 εβδομάδες μετά το εξιτήριο

Στους ασθενείς στους οποίους ο κορωνοϊός προκάλεσε ήπια έως μέτρια πνευμονία και οι οποίοι νοσηλεύτηκαν σε κοινό θάλαμο ή κατ’ οίκον, η ΕΠΕ συνιστά:

• Επανέλεγχο 12 εβδομάδες μετά την αρχική ανάρρωση (π.χ. εξιτήριο).
• Αν έχουν επίμονα ή νέα συμπτώματα,  ο επανέλεγχος πρέπει να γίνει νωρίτερα

Αναλόγως με τα ευρήματα αυτών των επανελέγχων, θα καθορίσει ο γιατρός τις περαιτέρω ενέργειές του.

Και ακτινογραφία θώρακος

Οι ειδικοί της ΕΠΕ τονίζουν ότι εμμένοντα συμπτώματα, όπως βήχας και δύσπνοια στην κόπωση, μπορεί να σχετίζονται με ανάπτυξη ινωτικής διάμεσης πνευμονοπάθειας. Αυτή είναι μία σοβαρή κατάσταση, η έγκαιρη διάγνωση της οποίας είναι καθοριστική για την έκβαση των ασθενών.

Τις χαρακτηριστικές αλλοιώσεις (βλάβες) στους πνεύμονες που σηματοδοτούν την ινωτική διάμεση πνευμονοπάθεια μπορεί να εμφανίσουν και ασυμπτωματικοί ασθενείς. Ωστόσο ιδιαιτέρως αυξημένο κίνδυνο να την αναπτύξουν διατρέχουν:

• Τα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών
• Οι άνδρες
• Όσοι έχουν νοσηλευθεί στο νοσοκομείο πάνω από 3 εβδομάδες
• Όσοι έχουν εμμένουσα δύσπνοια και ταχυκαρδία
• Όσοι είχαν εκτεταμένες απεικονίσεις (διηθήματα) στην ακτινογραφία θώρακος κατά τη νοσηλεία
• Οι ασθενείς που χρειάσθηκαν μηχανικό αερισμό

Για παν ενδεχόμενο, η ΕΠΕ προτείνει να γίνεται στους αναρρώσαντες ασθενείς, εκτός από την κλινική αξιολόγηση, και ακτινογραφίας θώρακος. Η σύσταση αυτή αφορά όλους τους ασθενείς στους οποίους ο κορωνοϊός προκάλεσε πνευμονία. Η ακτινογραφία συνιστάται να γίνεται 12 εβδομάδες μετά τη νόσηση.

Ποιοι χρειάζονται εξειδικευμένη θεραπεία

Η ΕΠΕ τονίζει ακόμα πως όλοι οι ασθενείς που έχουν ορισμένα εμμένοντα συμπτώματα, πρέπει να απευθύνονται σε εξειδικευμένο πνευμονολογικό κέντρο, εστιασμένο στην παρακολούθηση και αντιμετώπιση ασθενών με COVID-19.

Εναλλακτικά μπορούν να απευθύνονται στον θεράποντα πνευμονολόγο τους, ο οποίος θα τους υποβάλλει στις απαραίτητες διαγνωστικές εξετάσεις και, αναλόγως με τα ευρήματα, θα αποφασίσει για την παραπομπή τους. Συμπτώματα που χρειάζονται εξειδικευμένη φροντίδα είναι:

• Δύσπνοια
• Βήχας
• Αδυναμία και καταβολή, κατά τη διάρκεια της ηρεμίας ή της άσκησης

Ειδικά προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης χρειάζονται όλοι οι ασθενείς οι οποίοι ανάρρωσαν μεν από τη λοίμωξη που προκαλεί ο κορωνοϊός, αλλά έχουν επίμονα συμπτώματα:

• Δύσπνοιας
• Εύκολης κόπωσης
• Αδυναμίας
• Καταβολής και
• Μυοσκελετικών αλγών

Στόχος η καλύτερη ποιότητα ζωής

Όπως εξηγεί ο πνευμονολόγος Στυλιανός Κ. Βιττωράκης, υπεύθυνος της Ομάδας Εργασίας ΠΦΥ της ΕΠΕ, περίπου δύο στους δέκα ασθενείς που νόσησε ο κορωνοϊός έχουν μακροχρόνια συμπτώματα. Αυτά μπορεί να επιμένουν μετά την αρχική λοίμωξη ή να εμφανιστούν μετά την αρχική ανάρρωση.

Σε κάθε περίπτωση, «με την έγκαιρη αναγνώριση του συνδρόμου Long COVID και την κατάλληλη αντιμετώπιση μπορούμε να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής των ασθενών μας και να μετριάσουμε τις επιπλοκές της νόσησης από COVID-19», τονίζει.

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Πνευμονολογίας Στέλιος Λουκίδης, πρόεδρος της ΕΠΕ, τονίζει πως όλοι οι ασθενείς που νοσούν από COVID-19 πρέπει να ενημερώνονται για το σύνδρομο Long COVID. «Σε περίπτωση μη βελτίωσης ή εμφάνισης νέων συμπτωμάτων οι ασθενείς πρέπει να εξετάζονται από τον θεράποντα ιατρό τους», προσθέτει.

Τέλος, ο αναπληρωτής καθηγητής Πνευμονολογίας Αργύριος Τζουβελέκης,  διευθυντής της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Πατρών, επισημαίνει ότι το σύνδρομο αποτελεί αυτή τη στιγμή την μεγαλύτερη απειλή για την δημόσια υγεία.

Επιπλέον, η σοβαρότερη επιπλοκή του στους πνεύμονες είναι η πνευμονική ίνωση, που χαρακτηρίζεται από πολλαπλές ουλές στο πνευμονικό παρέγχυμα. Η ίνωση είναι κατάλοιπο της λοίμωξης που προκαλεί ο κορωνοϊός και εκδηλώνεται στο 30% των ασθενών που αρρώστησαν πιο βαριά.

Τη συγγραφική ομάδα των νέων οδηγιών αποτελούν οι Α. Τζουβελέκης, Σ. Βιττωράκης, Θ. Καραμπιτσάκος, Β. Σωτηροπούλου, Α. Μπούτου, Ζ. Δανιήλ, Αικ. Αντωνίου, ΔΣ ΕΠΕ.

Για να διαβάσετε αναλυτικά τις οδηγίες της ΕΠΕ ακολουθήστε τον εξής σύνδεσμο:    https://www.hts.org.gr/news/newsid510/1254

Φωτογραφία: iStock