Ολοένα περισσότεροι άνθρωποι που μαθαίνουν ότι έχουν λευχαιμία την ξεπερνούν και ζουν μια φυσιολογική ζωή μέχρι τα βαθιά τους γηρατειά.
Τα υπάρχοντα επιδημιολογικά δεδομένα είναι κάτι παραπάνω από ενδεικτικά για την τεράστια πρόοδο που έχει σημειωθεί στην αντιμετώπισή της.
Σύμφωνα με την αμερικανική Εταιρεία Λευχαιμίας & Λεμφώματος, η πενταετής επιβίωση από τη διάγνωση έχει υπερτετραπλασιαστεί από το 1960 έως σήμερα.
Έτσι, ενώ την περίοδο 1960-1963 μόλις το 14% των ασθενών επιζούσε επί 5 έτη, το αντίστοιχο ποσοστό σήμερα πλησιάζει το 64%.
Μάλιστα υπάρχουν μορφές, όπως η οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (ΟΛΛ), στις οποίες περισσότερο από το 90% των ασθενών ξεπερνούν την 5ετία από τη διάγνωση. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό διότι η πενταετία σηματοδοτεί την ίαση.
Αντίστοιχα, περισσότερο από το 85% των ασθενών με χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία (ΧΛΛ) ξεπερνούν την πενταετία. Το ίδιο και η πλειονότητα των ασθενών με χρόνια μυελογενή λευχαιμία (ΧΜΛ).
Επιπλέον, πριν από δύο χρόνια δημοσιεύθηκε στην κορυφαία ιατρική επιθεώρηση Annals of Oncology ανάλυση που έδειξε ότι η θνητότητα από λευχαιμία στην Ευρώπη μειώνεται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
Ειδικότερα, μεταξύ 2009 και 2016 η θνησιμότητα από λευχαιμία μειώθηκε και στα δύο φύλα ως εξής:
* Στις ηλικίες έως 14 ετών: κατά 38% στα αγόρια και κατά 20% στα κορίτσια
* Στις ηλικίες 15-44 ετών: κατά 26% στους άνδρες και κατά 22% στις γυναίκες
* Στις ηλικίες 45-69 ετών: κατά 19% και στα δύο φύλα
Σύμφωνα με τους συντάκτες της ανάλυσης, η πρόοδος αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη και έγκριση την τελευταία 5ετία καινοτόμων θεραπειών, όπως οι στοχευμένες θεραπείες και οι ανοσοθεραπείες.
Εκρηκτική πρόοδος
«Την τελευταία πενταετία υπήρξε εκρηκτική πρόοδος στη θεραπευτική αντιμετώπιση των λευχαιμιών, με την έγκριση πολλών νέων φαρμάκων, σχεδόν για όλες τις μορφές λευχαιμίας», λέει ο καθηγητής Αιματολογίας Παναγιώτης Παναγιωτίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας (ΕΑΕ).
Όπως εξηγεί, ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας παραμένουν η χημειοθεραπεία και η μεταμοσχεύση μυελού οστών. Ωστόσο υπάρχουν πλέον νέες θεραπείες με τις οποίες μπορούν να αντιμετωπίζονται και δύσκολα, ανθεκτικά ή υποτροπιάζοντα νοσήματα.
Ο κ. Παναγιωτίδης και η αιματολόγος Μαρία Παγώνη, διευθύντρια στην Αιματολογική Κλινική – Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών του Νοσοκομείου Ευαγγελισμός, εξηγούν ποιες είναι οι νεότερες θεραπείες ανά τύπο λευχαιμίας.
Για τις μυελογενείς λευχαιμίες
* Οξεία μυελογενής λευχαιμία (ΟΜΛ). Η αντιμετώπισή της αρχίζει με χημειοθεραπεία (τα βασικά φάρμακα είναι η αρασυτίνη και οι ανθρακυκλίνες). Αναλόγως με την περίπτωση, στους σταθερούς χημειοθεραπευτικούς συνδυασμούς μπορεί να προστεθούν και νέες στοχευμένες θεραπείες.
Τα τελευταία χρόνια το θεραπευτικό οπλοστάσιο εναντίον της εμπλουτίσθηκε με τα στοχευμένα φάρμακα midοstaurin, enasidenib και gemtuzumab ozogamicin. Εγκρίθηκε επίσης ο σταθερός συνδυασμός daunorubicin/cytarabine σε λιποσωματική μορφή.
«Το μέλλον της θεραπείας για την ΟΜΛ φαίνεται πως βρίσκεται είτε στον συνδυασμό διαφόρων στοχευμένων θεραπειών μεταξύ τους είτε στον συνδυασμό στοχευμένων θεραπειών με χημειοθεραπεία», εκτιμά η κυρία Παγώνη.
* Χρόνια μυελογενής λευχαιμία (ΧΜΛ). Σε περισσότερο από 95% των περιπτώσεων χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενός παθολογικού χρωμοσώματος που ονομάζεται χρωμόσωμα Φιλαδέλφεια (Philadelphia-Ph).
Η θεραπεία αρχίζει με ένα από τα φάρμακα της κατηγορίας των αναστολέων της τυροσινικής κινάσης (TKIs). Τα φάρμακα αυτά είναι τα imatinib, dasatinib, nilotinib και bosutinib.
«Σε αστοχία των υπολοίπων φαρμάκων, δηλαδή αν δεν υπάρξει καλό αποτέλεσμα, μπορεί να χορηγηθεί ένας τρίτης γενιάς αναστολέας, το φάρμακο ponatinib», λέει η κυρία Παγώνη.
Για τις λεμφογενείς λευχαιμίες
* Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία (ΟΛΛ). Σχετίζεται με τα λεμφοκύτταρα και στο 80% των περιπτώσεων με τα λεγόμενα Β-λεμφοκύτταρα. Προσβάλλει κυρίως μικρά παιδιά (με κορύφωση τις ηλικίες 2-5 ετών) και ηλικιωμένους. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο την εκδηλώνουν 100 παιδιά στη χώρα μας.
Η αντιμετώπισή της συνήθως αρχίζει με εντατική χημειοθεραπεία, ενώ μπορεί να γίνει και μεταμόσχευση μυελού των οστών κυρίως στους ενήλικες.
Αν αποτύχουν αυτές οι μέθοδοι, τότε μπορεί να εφαρμοστούν νεότερες θεραπείες, όπως οι στοχευμένες θεραπείες και οι θεραπείες με CAR-T κύτταρα. Οι θεραπείες αυτές εφαρμόζονται σε περίπτωση ανθεκτικής ή υποτροπιάζουσας οξείας λεμφοβλαστικής λευχαιμίας από Β-λεμφοκύτταρα (Β-ΟΛΛ).
Στις νεότερες στοχευμένες θεραπείες περιλαμβάνονται τα φάρμακα blinatumomab και inotuzumab ozogamicin.
Οι θεραπείες με CAR-T διεθνώς περιγράφονται ως «η πρώτη γενετική θεραπεία για τη λευχαιμία». Κατ’ αυτές, λαμβάνονται από τον ασθενή ορισμένα κύτταρα του ανοσοποιητικού (Τ-λεμφοκύτταρα) και τροποποιούνται γενετικά, πριν εγχυθούν πίσω στο σώμα.
Η γενετική τροποποίηση γίνεται για να μπορέσουν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να αναγνωρίζουν τα λευχαιμικά κύτταρα. Έτσι, όταν εγχυθούν πίσω στο σώμα, θα μπορέσουν να τους επιτεθούν για να τα καταστρέψουν.
Τον περασμένο Αύγουστο εγκρίθηκαν για διάθεση στην Ευρώπη οι δύο πρώτες θεραπείες με CAR-T. Πρόκειται για τις tisagenlecleucel και axicabtagene ciloleucel.
* Χρόνια λεμφοκυτταρική (ή λεμφογενής) λευχαιμία (ΧΛΛ). Σχετίζεται με τα λεμφοκύτταρα και δεν εμφανίζεται σχεδόν ποτέ στα παιδιά. Η ιδιαιτερότητά της είναι ότι για αρκετά έτη μετά τη διάγνωση μπορεί να μην χρειασθεί θεραπεία.
Όταν φτάσει στο σημείο που θα χρειασθεί θεραπεία, μπορεί να χορηγηθεί χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία (μονοκλωνικά αντισώματα) ή/και στοχευμένα φάρμακα.
Τα τελευταία χρόνια έχουν εγκριθεί αρκετά νέα σκευάσματα για τις ανθεκτικές μορφές της, όπως τα ibrutinib, idelalisib και venetoclax.
Διαβάστε ακόμα
Λευχαιμία και λέμφωμα: Πόσα είδη υπάρχουν
Έχει χρόνια λευχαιμία, αλλά έγινε μητέρα
Λευχαιμία, λέμφωμα: Ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα
CAR-T: Τι είναι οι «γενετικές θεραπείες» για λευχαιμία και λέμφωμα