Για μερικούς ανθρώπους, είναι σοκολάτα. Για άλλους, πίτσα, πατατάκια, μπέργκερ και ούτω καθ’ εξής. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν από καιρό σε καιρό λιγούρες για κάτι, οτιδήποτε. Αλλά από πού προέρχεται ο ασυγκράτητος αυτός… πόθος; Και πώς θα μπορούσατε να τις ελέγξετε;;
Οι λιγούρες δεν είναι παρά μια επιθυμία για κάτι που μας ανταμείβει, λέει η Δρ Rajita Sinha, καθηγήτρια Ψυχιατρικής και Νευροεπιστήμης στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Yale.
«Υπάρχουν διάφορα πράγματα που μπορούν να τις πυροδοτήσουν – μυρωδιές ή εικόνες, για παράδειγμα», λέει.
«Στην περίπτωση του φαγητού, τα αισθητηριακά μας συστήματα ενεργοποιούν τις οδούς των κινήτρων ή της ανταμοιβής στον εγκέφαλο. Δεν χρειάζεται να δείτε το ίδιο το φαγητό, αρκεί να δείτε κάποιον άνθρωπο, ένα μέρος ή κάποιο πράγμα που σας θυμίζει μια τροφή που την αισθάνεστε σαν ανταμοιβή», εξηγεί.
Η έρευνα έχει δείξει ότι η έκθεση σε σημάδια που σχετίζονται με τα τρόφιμα μπορεί να αυξήσει τον καρδιακό ρυθμό, τη δραστηριότητα του στομάχου και τη σιελόρροια, καθώς και ένα μοτίβο αποκρίσεων σε διάφορες οδούς στον εγκέφαλο που σχετίζονται με την ανταμοιβή. Η διέγερση που πυροδοτεί η τροφή έχει επίσης αποδειχθεί ότι ενεργοποιεί το μεταβολισμό της γλυκόζης, τη διαδικασία που απαιτείται για να μετατραπεί η τροφή σε ενέργεια και την απελευθέρωση ντοπαμίνης, της χημικής ουσίας του εγκεφάλου που εμπλέκεται στο να μας παρακινεί για πράγματα που αισθανόμαστε σαν ανταμοιβή και μας κάνουν να νιώθουμε καλά.
Η λιγούρα δεν είναι πείνα και μπορεί να συμβεί και χωρίς ερεθίσματα, όπως συμβαίνει όταν ένας άνθρωπος έχει στερηθεί μια τροφή που ο εγκέφαλός του βλέπει σαν ανταμοιβή και δεν μπορεί να σταματήσει να τη σκέφτεται.
Όλα αυτά συνδέονται με την ενεργοποίηση περιοχών στον εγκέφαλό μας που έχουν να κάνουν με τη λήψη αποφάσεων.
«Ένα σημείο του εγκεφάλου πίσω από το μέτωπο προσθέτει την έννοια της αξίας. Μυρίζετε ένα κέικ σοκολάτας και σκέφτεστε «Μμμμ, αυτό έχει μεγάλη αξία γιατί θα έχει ωραία γεύση και θα σας ανταμείψει». Η ανταμοιβή είναι ένα ισχυρό σήμα», λέει η Δρ Sinha.
Υπάρχει ένας εξελικτικός λόγος για αυτό, εξηγεί από την πλευρά της η καθηγήτρια Meghan Butryn του Πανεπιστημίου Ντρέξελ στη Φιλαδέλφεια.
«Ο εγκέφαλός μας εξελίχτηκε κατά τη διάρκεια μιας μακράς περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας που η πρόσβαση σε τρόφιμα δεν ήταν σίγουρη και συχνά σπάνιζε», λέει. Εκείνη την εποχή ήταν πολύ σημαντικό να αναζητήσουμε τροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε θερμίδες και, όταν είχαμε πρόσβαση σε αυτό το φαγητό, θα θέλαμε να φάμε πολύ. Το φαγητό αυτό είχε μεγάλη σημασία, γιατί μας βοήθησε να επιβιώσουμε.
«Όλο αυτό το εγκεφαλικό κύκλωμα που δημιουργεί αυτό το αίσθημα ανταμοιβής όταν τρώμε εξακολουθεί να υπάρχει, παρόλο που το περιβάλλον στο οποίο ζούμε έχει αλλάξει», λέει. «Τώρα, στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες υπάρχει άφθονη πρόσβαση σε τρόφιμα και καταβάλλουμε ελάχιστη προσπάθεια για να τα αποκτήσουμε», προσθέτει.
Τα διατροφικά μοτίβα, ωστόσο, γίνονται συνήθεια ή αυτόματα, όπως και οι συσχετίσεις μεταξύ τροφίμων και ανταμοιβών που φέρνουν μαζί τους.
Κάθε φορά που ενδίδουμε σε ένα τέτοιο μοτίβο αυξάνει τις πιθανότητες να το επαναλάβουμε, λέει. Κι αυτό αφορά το αλάτι, τη ζάχαρη, τα λιπαρά.
Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι τα συναισθήματα αυτά δεν μπορούν να ξεπεραστούν. Χρειάζεται απλώς προσπάθεια.
Ένας τρόπος για να ξεπεράσετε τις λιγούρες είναι να αποσπάσετε την προσοχή σας σε κάτι άλλο, να βρείτε κάτι άλλο να κάνετε εκείνη την ώρα.
Μια άλλη στρατηγική είναι να αγκαλιάσουμε μεν το συναίσθημα, χωρίς όμως να ενδώσουμε στην παρόρμηση. Παρατηρήστε την παρόρμηση και αναγνωρίστε την. Αν δεν κάνετε τίποτα για να την ικανοποιήσετε, η παρόρμηση υποχωρεί. Κι αυτό συμβαίνει γιατί το μέρος του εγκεφάλου που προσθέτει αξία και συνδέεται με το σύστημα λήψης αποφάσεων λαμβάνει στοιχεία και από το γνωστικό σύστημα (από την παρατήρηση και αναγνώριση της κατάστασης).
Η αντίσταση στις παρορμήσεις μπορεί, όμως, να είναι πιο δύσκολη για κάποιους ανθρώπους. Γι’ αυτό η μείωση της έκθεσης σε ερεθίσματα που συνδέονται με τρόφιμα μπορεί να βοηθήσει.
«Όσο λιγότερη έκθεση έχετε σε αυτά και όσο πιο μεγάλη προσπάθεια πρέπει να καταβάλλετε για να τα πάρετε, τόσο πιο εύκολο θα γίνει σταδιακά να κοπεί η επιθυμία σας», λέει η Δρ. Butryn.
Μπορείτε, για παράδειγμα, να αρχίσετε από το να μην τα αγοράζετε.
«Τις περισσότερες θερμίδες τις καταναλώνουμε στο σπίτι», λέει. «Αν δεν έχετε στο σπίτι τα φαγητά που λαχταράτε περισσότερο, θα είναι πιο εύκολο να αντισταθείτε στις λιγούρες», συμπληρώνει.
Πηγή: American Heart Association
Φωτογραφία: iStock
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Κουρκουμάς, πράσινο τσάι και άλλα συμπληρώματα μπορεί να καταστρέψουν το συκώτι
Ηλιακό έγκαυμα: Πώς θα επιταχύνετε την επούλωσή του
Αγγουροντομάτα: Πώς η σαλάτα του καλοκαιριού μπορεί να σας βοηθήσει να χάσετε βάρος