Μαστεκτομή: Πότε γίνεται η εγχείρηση για αποκατάσταση

Λιγότερες από μία στις δύο γυναίκες που κάνουν μαστεκτομή, προχωρούν σε επανορθωτική επέμβαση για να αποκαταστήσουν τον μαστό που έχασαν. Και αυτό, γιατί η ελλιπής ενημέρωση τις εμποδίζει να πάρουν την απόφαση να χειρουργηθούν και τους δημιουργεί αναίτιους φόβους.

Μελέτη, λ.χ., που είχε δημοσιευθεί πριν από λίγα χρόνια στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Surgery είχε δείξει ότι πάνω από το 36% των γυναικών ανησυχούσαν μήπως δεν είναι ασφαλή τα χρησιμοποιούμενα ενθέματα.

Το σχεδόν 24% εξάλλου ανησυχούσαν ότι τα ενθέματα θα εμπόδιζαν στο μέλλον την ανίχνευση ενός νέου καρκίνου. Και το 18% δεν ήξεραν καν ότι μπορεί να γίνει επανορθωτική επέμβαση.

Επιπλέον, το 48,5% των γυναικών δήλωσαν πως απέφυγαν την επανορθωτική επέμβαση επειδή δεν ήθελαν να ξαναμπούν στο χειρουργείο.

Η μαστεκτομή είναι μία από τις ευρύτερα εφαρμοζόμενες χειρουργικές επεμβάσεις στον κόσμο. Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής (Eurostat), περισσότερες από 500.000 μερικές και ολικές μαστεκτομές πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στα 22 από τα 28 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία (η Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται σε αυτά).

Θεραπευτικά και προληπτικά

Όπως εξηγεί ο πλαστικός χειρουργός Δρ. Δημήτρης Δρακωτός, η μαστεκτομή μπορεί να γίνει θεραπευτικά ή προληπτικά. Θεραπευτικά για την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού και προληπτικά στις γυναίκες με αυξημένο κίνδυνο να τον εκδηλώσουν. Οι γυναίκες αυτές μπορεί να έχουν αυξημένη γονιδιακή επιβάρυνση και ισχυρό οικογενειακό ιστορικό της νόσου.

Ωστόσο η μαστεκτομή δεν χρειάζεται πάντοτε νέο χειρουργείο. «Η επανορθωτική επέμβαση στον μαστό μπορεί να γίνει ταυτοχρόνως με την μερική ή ολική μαστεκτομή ή σε δεύτερο χρόνο, ακόμα και αρκετούς μήνες ή και χρόνια μετά την αρχική επέμβαση», λέει. «Στη διάρκειά της ο χειρουργός τυπικά δημιουργεί το σχήμα του μαστού χρησιμοποιώντας ένα τεχνητό ένθεμα σιλικόνης ή φυσιολογικού ορού, ιστούς από άλλα τμήματα του σώματος της γυναίκας ή συνδυασμό των δύο».

Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Πλαστικών Χειρουργών (ASPS), μόνο το 45% των γυναικών που υποβάλλονται σε μαστεκτομή, κάνουν και επανορθωτική επέμβαση. Από τις γυναίκες αυτές, λιγότερο από το 20% υποβάλλονται σε άμεση αποκατάσταση. Οι υπόλοιπες χειρουργούνται σε δεύτερο χρόνο (όψιμη αποκατάσταση).

Η ταυτόχρονη μαστεκτομή και αποκατάσταση μοιραία επηρεάζει τη διάρκεια νοσηλείας στο νοσοκομείο και τη διάρκεια της ανάρρωσης. Η όψιμη αποκατάσταση απαιτεί νέο χειρουργείο.

Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου μπορεί να χρειασθούν περισσότερες της μιας εγχειρήσεις για να αποκατασταθεί πλήρως ο μαστός.

Τα κριτήρια για άμεση ή όψιμη αποκατάσταση

Πώς λαμβάνεται όμως η απόφαση για το αν θα γίνει άμεση ή όψιμη αποκατάσταση και ποιοι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν το τελικό αποτέλεσμα;

«Η απόφαση λαμβάνεται με συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία προσδιορίζουν οι υπάρχουσες κατευθυντήριες οδηγίες από διεθνείς οργανισμούς όπως η ASPS», απαντά ο Δρ. Δρακωτός.

Σύμφωνα με αυτές τις οδηγίες, η γυναίκα πρέπει κατ’ αρχάς να παραπέμπεται σε πλαστικό χειρουργό πριν κάνει την μαστεκτομή, ώστε να ενημερώνεται για τις επανορθωτικές επιλογές που έχει.

Για το αν θα γίνει άμεση ή όψιμη επανορθωτική επέμβαση λαμβάνονται μεταξύ άλλων υπ’ όψιν:

* Τα ψυχοκοινωνικά οφέλη για τη γυναίκα

* Οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι από την ολοκλήρωση της αποκατάστασης πριν τις πρόσθετες θεραπείες που ενδεχομένως χρειάζεται.

«Η έναρξη της αποκατάστασης ταυτοχρόνως με τη μαστεκτομή έχει αρκετά πλεονεκτήματα, τόσο χειρουργικά όσο και ψυχολογικά», λέει ο Δρ. Δρακωτός.

«Κατ’ αρχάς, βοηθά τη γυναίκα να αναρρώσει πιο γρήγορα από το ψυχολογικό σοκ της αφαίρεσης του μαστού. Επιτυγχάνεται επίσης ταχύτερη επιστροφή στους φυσιολογικούς ρυθμούς της ζωής, διότι αποφεύγει ένα μελλοντικό χειρουργείο. Επιπλέον, η αποκατάσταση ως επέμβαση είναι πιο επιτυχημένη.

»Στον αντίποδα, βέβαια, η ταυτόχρονη μαστεκτομή και αποκατάσταση φέρει αυξημένο κίνδυνο μετεγχειρητικής λοίμωξης. Ο κίνδυνος αυτός είναι κάτι που επίσης λαμβάνεται υπ’ όψιν».

Εμπόδιο η ακτινοθεραπεία

Ωστόσο η ταυτόχρονη μαστεκτομή και αποκατάσταση συνήθως δεν είναι εφικτή όταν η γυναίκα πρόκειται στη συνέχεια να υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία.

«Η ακτινοθεραπεία συνήθως αρχίζει μέσα σε οκτώ εβδομάδες από την μαστεκτομή. Η θεραπεία αυτή σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών και αποτυχίας της επανορθωτικής επέμβασης», εξηγεί ο ειδικός. «Αυτός είναι ο λόγος που συνήθως συνιστούμε στη γυναίκα να κάνει αποκατάσταση μετά το τέλος της ακτινοθεραπείας, συνήθως 6-12 μήνες αργότερα».

Αν, όμως, η γυναίκα πρόκειται να κάνει χημειοθεραπεία, πιθανώς μπορεί να κάνει ταυτόχρονη επανόρθωση. Η χημειοθεραπεία δεν φαίνεται να αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για επιπλοκές ή αποτυχία της επανορθωτικής επέμβασης, σύμφωνα με την ASPS.

Επειδή, τέλος, τα επιστημονικά δεδομένα για τους δυνητικούς κινδύνους από την ορμονοθεραπεία είναι αντικρουόμενα, εξετάζεται κατά περίπτωση πότε μπορεί να γίνει η επανορθωτική επέμβαση, συνεχίζει ο Δρ. Δρακωτός.

Κάπνισμα και παχυσαρκία

Υπάρχουν όμως και δύο άλλοι, απρόσμενοι παράγοντες που μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αποτυχίας της επανορθωτικής επέμβασης. Οι παράγοντες αυτοί είναι το κάπνισμα και η παχυσαρκία, που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών των εγχειρήσεων.

«Στις ασθενείς μας που καπνίζουν συνιστούμε έντονα να κόψουν το κάπνισμα πριν οδηγηθούν στο χειρουργείο, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος χειρουργικών επιπλοκών. Για τον ίδιο λόγο οι παχύσαρκες ασθενείς μας ιδανικά πρέπει να αδυνατίσουν πριν κάνουν την χειρουργική αποκατάσταση», τονίζει ο Δρ. Δρακωτός.

Πολύ σημαντικό ρόλο στην απόφαση για τον χρόνο της αποκατάστασης παίζει και η συννοσηρότητα (άλλα νοσήματα από τα οποία ενδεχομένως πάσχει η γυναίκα). Τέλος, μεγάλη σημασία έχει και αν επιθυμεί η γυναίκα να προχωρήσει στην αποκατάσταση και τι προσδοκίες έχει από αυτήν.