Μάθετε τα πάντα για την αναιμία και την έλλειψη σιδήρου

Το αίμα

Για να γίνει πιο κατανοητό το θέμα της αναιμία πρέπει να εξηγηθούν κάποιοι όροι που πιθανώς όλοι ακούμε.

Στα περισσότερα έμβια όντα υπάρχει αίμα. Τι είναι αυτό; Είναι ένα σύνολο κυττάρων (ερυθρά, λευκά, αιμοπετάλια) με διαφορετικούς ρόλους που κυκλοφορούν μέσα σε ένα υγρό τον ορό (πλάσμα) που περιέχει εκτός από τα κύτταρα, νερό και διάφορες ουσίες διαλυμένες σε αυτό, ουσίες θρεπτικές όπως τα σάκχαρα, λιπίδια, πρωτεΐνες, μέταλλα (νάτριο, κάλιο, ασβέστιο), ορμόνες ελεύθερες ή συνδεδεμένες με πρωτεΐνες και φυσικά και άχρηστες ουσίες που αποβάλλονται από τα κύτταρα.
Ο βασικός ρόλος του αίματος είναι η μεταφορά- τροφοδοσία όλων των ιστών του σώματος με θρεπτικά στοιχεία και οξυγόνο και η αντίστοιχη μεταφορά πίσω των σκουπιδιών για απόρριψη. Είναι μια συνεχής και ατελείωτη θαυμαστή ζωντανή κυκλοφορία.

Ως αιματοκρίτη ορίζουμε το ποσοστό % των ερυθρών αιμοσφαιρίων μέσα στο σύνολο του αίματος, νούμερο που έχει ένα φυσιολογικό εύρος που κυμαίνεται κατά μέσο όρο γύρο στο 45%, και πιο συγκεκριμένα σε 40-52% για τους άνδρες και σε 36-48% για τις γυναίκες.

Τα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι τα κύτταρα που κουβαλούν τα αέρια ανταλλαγής για την ενέργεια που χρειάζονται οι ιστοί, δηλαδή το οξυγόνο και το διοξείδιο του άνθρακα (απόβλητο), από τους πνεύμονες στους ιστούς. Για να το πετύχουν αυτό έχουν μια πρωτεΐνη την αιμοσφαιρίνη που έχει στενή συγγένεια με τα αέρια αυτά. Απαραίτητος στη δομή της αιμοσφαιρίνης είναι ο σίδηρος για τον οποίο γίνεται τόσος λόγος. Έλλειψη σιδήρου προκαλεί αλλαγή στο ποσό της αιμοσφαιρίνης, το μέγεθος των ερυθρών και τον αριθμό τους και τελικά σε πτώση του αιματοκρίτη.

Η σιδηροπενική αναιμία είναι η συνηθέστερη μορφή αναιμίας στον κόσμο και είναι μια μορφή αναιμίας που προκύπτει όταν ο οργανισμός παρουσιάζει έλλειψη σε σίδηρο. Η ανεπάρκεια του σιδηρού διαταράσσει τη λειτουργία της αιμοσφαιρίνης με αποτέλεσμα να περιορίζεται η μεταφορά του οξυγόνου στους ιστούς

Που οφείλεται;

Η σιδηροπενική αναιμία προκαλείται όταν ο οργανισμός:

1. Χάνει αίμα και σίδηρο εξαιτίας

Εμφανούς αιμορραγίας που προκαλείται από ασθένεια του πεπτικού, όπως είναι οι αιμορροΐδες, το πεπτικό έλκος, τα νεοπλάσματα, τα εκκολπώματα και φυσικά στις γυναίκες ηέμμηνος ρύση

Μη αντιληπτό εξαιτίας μικροσκοπικής αιμορραγίας είτε λόγω των παραπάνω αιτιών αλλά σε μικρότερο βαθμό μη ικανό να το καταλάβει ο ασθενής, είτε μετά από τη λήψη φαρμάκων όπως η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (φάρμακα που δίνουμε για πόνο)

2. Δεν προσλαμβάνει επαρκές σίδηρο είτε γιατί δεν του παρέχεται μέσω της διατροφής είτε γιατί, ακόμη και όταν του παρέχεται, δε μπορεί να το απορροφήσει (λόγω προβλημάτων απορρόφησης που αφορούν το πεπτικό – στομάχι, έντερο)

3. Έχει αυξημένες ανάγκες για σίδηρο και ο προσλαμβανόμενος δεν επαρκεί ( παιδική ηλικία, εγκυμοσύνη,)

Το 30% του ολικού σιδήρου περίπου που έχουμε στο σώμα μας βρίσκεται αποθηκευμένο στο συκώτι, το σπλήνα και το μυελό των οστών με τη μορφή ουσιών, όπως φεριτίνη και αιμοσιδηρίνη, προσλαμβάνεται από τον οργανισμό μέσω των τροφών και απορροφάται από το λεπτό έντερο. Σε όλες λοιπόν τις περιπτώσεις έλλειψης σιδήρου ο οργανισμός κινητοποιεί τον αποθηκευμένο. Άδειες αποθήκες σημαίνει μακροχρόνια έλλειψη- απώλεια- πρόληψη.

Συμπτώματα

Τίποτα απολύτως, τυχαίο εύρημα σε εργαστηριακό έλεγχο επειδή ο οργανισμός μακροχρόνια «συνηθίζει» την αναιμία και προσαρμόζεται. Εδώ ισχύει το εντυπωσιακό να έρχονται στο νοσοκομείο ασθενείς ακόμα και με Ht=20% που δεν το είχαν καταλάβει καθόλου!

Τα γενικά συμπτώματα της αναιμίας (ανεξαιρέτου αιτιολογίας)

– Κόπωση

– Ωχρό δέρμα

– Αδυναμία

– Κεφαλαλγία

– Ζάλη

– Λαχάνιασμα

– Κρύα χέρια και πόδια

– Ευερεθιστότητα

– Αίσθημα παλμών (δηλαδή φτερούγισμα στην καρδιά)

– Ανορεξία, ειδικά σε βρέφη και παιδιά με σιδηροπενική αναιμίαδιαταραχή ανάπτυξης

– Διάσπαση προσοχής

– Ευπάθεια σε λοιμώξεις

– Eιδικά συμπτώματα σιδηροπενίας

– Εύθραυστα και κοίλα νύχια(κοιλονυχία)

– πόνος και κάψιμο στη γλώσσα εξαιτίας λέπτυνσης των πλαϊνών επιφανειών της(γλωσσίτιδα)

– Χειλίτιδα

– Ανάγκη ασυνήθιστος πόθος για μη θρεπτικές ουσίες, όπως είναι ο πάγος, τα παγωμένα λαχανικά

Θεραπεία

«Θα πάρω σίδηρο!!»

ΟΧΙ

Η σιδηροπενική αναιμία δεν είναι κάτι για αυτο-διάγνωση και θεραπεία. Όλες οι αναιμίες δεν είναι σιδηροπενικές και ειδικά στη σιδηροπενική αναιμία η ουσία δεν είναι η συμπτωματική της αντιμετώπιση = λείπει σίδηρος, παίρνω σίδηρο, αλλά η αιτιολογική δηλαδή το ΓΙΑΤΙ λείπει σίδηρος.

Άλλωστε η υπερφόρτωση του οργανισμού με σίδηρο χωρίς λόγο, μπορεί να είναι επικίνδυνο γιατί η περίσσεια συσσώρευση σιδήρου μπορεί να βλάψει το συκώτι σας και να προκαλέσει άλλες επιπλοκές.
Ουσιαστικά στην ανακάλυψη μια σιδηροπενίας οφείλει ο γιατρός κυρίως να αποκλείσει (αν δεν υπάρχει οφθαλμοφανής ερμηνεία πχ περίοδος, εγκυμοσύνη, χορτοφαγία) την απώλεια αίματος από το πεπτικό (στομάχι, έντερο).

Αυτό είναι άλλωστε και ο λόγος που στα πλαίσια της πρόληψης του καρκίνου του παχέως εντέρου η μικροσκοπική ανίχνευση αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα και φυσικά η κολονοσκόπηση ανήκει στο συνιστώμενο υποχρεωτικό προληπτικό έλεγχο για τους ενήλικες >50 ετών.

Παπαδοπούλου Βασιλική

Ειδικός παθολόγος