Μάτια: Ποια φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο για ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς

Η συχνή λήψη αντιβιοτικών φαρμάκων μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο αναπτύξεως της κυριότερης αιτίας τύφλωσης των ηλικιωμένων στον δυτικό κόσμο, σύμφωνα με μία νέα μεγάλη μελέτη. Πρόκειται για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, η οποία ως φαίνεται σχετίζεται με κοινά αντιβιοτικά φάρμακα.

Ο κίνδυνος αφορά άτομα ηλικίας άνω των 55 ετών και ως φαίνεται εξαρτάται και από τη διάρκεια της χρήσης τους. Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι αρκετά συχνή, καθώς προσβάλλει σχεδόν έναν στους οκτώ ανθρώπους ηλικίας άνω των 60 ετών.

Δεν είναι η πρώτη φορά που μελέτη τη συσχετίζει με φάρμακα. Όπως αναφέρει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει πως στην ανάπτυξή της μπορεί να συμβάλλουν:

• Το αντιπηκτικό βαρφαρίνη
• Ορισμένα αντιυπερτασικά (π.χ.  αγγειοδιασταλτικά, κάποιοι β-αναστολείς)
• Ορισμένες οφθαλμικές σταγόνες που χρησιμοποιούνται για την αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση

«Αυτό όμως δεν σημαίνει πως οι ασθενείς πρέπει να διακόψουν τη χρήση τους. Αν έχουν αμφιβολία, ας συζητήσουν το θέμα με τον γιατρό τους», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Τα ύποπτα αντιβιοτικά

Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην ιατρική επιθεώρηση Investigative Ophthalmology & Visual Science. Όπως γράφουν οι ερευνητές, εξέτασαν δεδομένα από περισσότερους από 312.000 πάσχοντες από ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς και τα σύγκριναν με εκείνα άλλων 312.000 υγιών ανθρώπων. Όλοι είχαν ηλικία 55 ετών και άνω.

Οι ασθενείς είχαν διαγνωστεί με ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς μεταξύ 2008 και 2017. Η διάμεση ηλικία τους την εποχή της διάγνωσης ήταν περίπου 75 ετών. Οι ερευνητές εστίασαν την έρευνά τους στις συνταγογραφήσεις αντιβιοτικών που είχαν τους 24 μήνες πριν τη διάγνωση.

Όπως διαπίστωσαν, τον κίνδυνο αναπτύξεως της οφθαλμοπάθειας αύξανε η έκθεση σε αντιβιοτικά που ανήκουν στις:

• Αμινογλυκοσίδες (π.χ. στρεπτομυκίνη, γενταμικίνη)
• Φθοροκινολόνες (π.χ. σιπροφλοξασίνη,  εβοφλοξασίνη, οφλοξασίνη)

Η έκθεση σε έναν κύκλο θεραπείας με κάποιο από αυτά τα αντιβιοτικά αύξανε τον κίνδυνο εκφύλισης της ωχράς κατά 7%, ενώ κάθε επόμενη τον αύξανε λίγο ακόμα. Η αύξηση έφτασε έως το 24% με τις αμινογλυκοσίδες και το 13% με τις φθοροκινολόνες.

Η μελέτη έδειξε ακόμα πως όσο πιο ευρύ φάσμα είχαν τα αντιβιοτικά που είχαν λάβει οι συμμετέχοντες τα τελευταία χρόνια πριν επηρεαστεί η όρασή τους, τόσο μεγαλύτερος ήταν ο κίνδυνος να εκδηλώσουν ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς. Ειδικότερα, ο κίνδυνος ήταν 5% με τα στοχευμένα αντιβιοτικά και 15% με τα ευρέως φάσματος.

Το μικροβίωμα του εντέρου

«Η αυξανόμενη χρήση αντιβιοτικών σε όλο τον κόσμο εγείρει δικαιολογημένες ανησυχίες για την ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα φάρμακα αυτά», εξηγεί ο κ. Κανελλόπουλος. «Ωστόσο υπάρχει μία ακόμα απειλή, η οποία δεν είναι τόσο καλά μελετημένη: οι επιπτώσεις στο μικροβίωμα του εντέρου».

Το μικροβίωμα είναι οι αποικίες των βακτηρίων που εκ φύσεως ζουν στο έντερο. Προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει ότι οι αλλαγές στη σύστασή του λόγω της έκθεσης του στα αντιβιοτικά, σχετίζονται με νοσήματα όπως η παχυσαρκία και η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου.

«Οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν τη νέα μελέτη, με επικεφαλής την Ελληνίδα συνάδελφο δρα Δήμητρα Σκόνδρα, αναπληρώτρια καθηγήτρια Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, πιστεύουν ότι η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς έχει κοινά στοιχεία με αυτές τις σύγχρονες φλεγμονώδεις νόσους. Γι’ αυτό τον λόγο μελετούν την πιθανή συσχέτιση των αντιβιοτικών και με αυτή την οφθαλμοπάθεια», είπε ο καθηγητής.

Στην υγρή και στην ξηρά εκφύλιση

Ο αυξημένος κίνδυνος της νέας μελέτης αφορούσε την εκδήλωση και των δύο μορφών της οφθαλμοπάθειας, την υγρή και την ξηρά. Η συσχέτιση, όμως, ήταν πιο έντονη όσον αφορά την υγρή εκφύλιση της ωχράς.

Στην ξηρού τύπου εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, η απώλεια όρασης οφείλεται στη μακροχρόνια εναπόθεση πρωτεϊνών και λιπιδίων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού. Οι εναποθέσεις αυτές μοιάζουν με κίτρινες κουκκίδες (drusen) και μπορεί να μην επηρεάσουν αμέσως την όραση

Η υγρού τύπου εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι ο πιο συχνός τύπος. Οφείλεται στην ανάπτυξη νέων, ακανόνιστων αγγείων στον αμφιβληστροειδή, τα οποία έχουν εύθραυστα τοιχώματα και αιμορραγούν στο εσωτερικό του και μέσα στην ωχρά κηλίδα. Η συνέπεια είναι απότομη μείωση της κεντρικής όρασης, καθώς η ωχρά κηλίδα είναι υπεύθυνη γι’ αυτήν.

Δεν είναι σχέση αιτίας-αποτελέσματος

Τα νέα ευρήματα υποστηρίζουν την υπόθεση ότι η διαταραχή στο μικροβίωμα του εντέρου που προκαλείται από τα ευρέως φάσματος αντιβιοτικά ή/και την αθροιστική λήψη τους, μπορεί να αυξάνει τις πιθανότητες για ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, σημειώνουν οι ερευνητές στο άρθρο τους.

Ωστόσο, «τα ευρήματα αυτά υποδεικνύουν απλώς μία συσχέτιση. Δεν αποδεικνύουν σχέση αιτίας-αποτελέσματος», διευκρινίζει ο δρ Κανελλόπουλος. «Η νέα συσχέτιση, όμως, παρέχει έναν ακόμα καλό λόγο για να χρησιμοποιούμε αντιβιοτικά αποκλειστικά και μόνο με ιατρική συνταγή και ακριβώς όπως τα έχει συστήσει ο θεράπων ιατρός. Ας μην ξεχνάμε ότι πολύ ισχυρότεροι παράγοντες κινδύνου για ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς είναι το κάπνισμα, η πλούσια σε λιπαρά διατροφή και η καθιστική ζωή που οδηγούν στην παχυσαρκία, καθώς και η αρρύθμιστη υπέρταση. Επομένως αυτοί πρέπει να αποτελούν τον πρώτο στόχο της πρόληψης».

Φωτογραφία: iStock