Περισσότεροι από τρεις στους δέκα μικροί και μεγάλοι ταλαιπωρούνται από αλλεργίες στα μάτια που τους προκαλούν κοκκίνισμα, δακρύρροια, ερεθισμό, αίσθημα καύσου (κάψιμο) και έντονο κνησμό. Η πιο συνηθισμένη από αυτές τις αλλεργίες είναι η επιπεφυκίτιδα, που μπορεί να υπονομεύσει την ποιότητα της ζωής.
Όπως εξηγεί ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, οι αλλεργίες είναι η υπερβολική αντίδραση του οργανισμού σε ουσίες ή ερεθίσματα (αλλεργιογόνα) που φυσιολογικά δεν θα έπρεπε να δημιουργούν πρόβλημα.
Στα μάτια τη μεγαλύτερη έκθεση στα αλλεργιογόνα έχει ο επιπεφυκότας. Ο επιπεφυκότας είναι η διαφανής μεμβράνη που καλύπτει το λευκό τμήμα του ματιού (σκληρός χιτώνας) και την εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων. Όταν ο επιπεφυκότας εκτεθεί σε ένα αλλεργιογόνο, αναπτύσσει φλεγμονή, δηλαδή επιπεφυκίτιδα.
Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα μπορεί:
- Να είναι εποχιακή. Σε τέτοια περίπτωση λέγεται εαρινή αλλεργική επιπεφυκίτιδα και σχετίζεται συνήθως με τη γύρη. Σε πολλές περιπτώσεις συνοδεύεται και από συμπτώματα στη μύτη (καταρροή), επομένως ο ασθενής έχει αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα.
- Να ταλαιπωρεί τον ασθενή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αυτή είναι η κλασική αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Μπορεί να σχετίζεται με αλλεργιογόνα, όπως αυτά στο τρίχωμα των κατοικιδίων ζώων.
- Να είναι εποχιακή αλλά να επεκτείνεται και στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού. Σε τέτοια περίπτωση, ο ασθενής έχει εαρινή κερατοεπιπεφυκίτιδα.
- Να έχει μια ειδική μορφή που συνήθως εκδηλώνεται σε χρήστες φακών επαφής. Η μορφή αυτή είναι η γιγαντιαία θυλακιώδης επιπεφυκίτιδα (GPC), η οποία είναι αλλεργικής αιτιολογίας.
- Να παρουσιαστεί με τη μορφή της ατοπικής κερατοεπιπεφυκίτιδας σε άτομα με αλλεργική προδιάθεση, δηλαδή με ατοπία ή με δερματικό έκζεμα. Η ατοπική κερατοεπιπεφυκίτιδα είναι πιο συχνή στα αγόρια, συνοδεύεται από επίμονο τρίψιμο των ματιών και συχνά αποτελεί προοίμιο κερατόκωνου. Ο κερατόκωνος είναι μία πάθηση που προκαλεί παραμόρφωση του κερατοειδούς χιτώνα, συνήθως και στα δύο μάτια. Η πάθηση αυτή αποτελεί την πιο συχνή ένδειξη για μεταμόσχευση κερατοειδούς
Κοινά συμπτώματα
«Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα δεν είναι απειλητική για τη ζωή, αλλά είναι πάρα πολύ ενοχλητική και εμποδίζει την καθημερινότητα του ασθενούς», τονίζει ο δρ Κανελλόπουλος. «Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία για την ποιότητα ζωής να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί γρήγορα».
Η διάγνωσή της, όμως, είναι δύσκολη. Και αυτό, διότι τα συμπτώματά της μοιάζουν με εκείνα άλλων νοσημάτων του ματιού. Παραδείγματα τέτοιων νοσημάτων είναι:
- Η βλεφαρίτιδα
- Η επιπεφυκίτιδα που προκαλείται από ιό ή βακτήριο
- Η επιπεφυκίτιδα που οφείλεται σε τοξική αντίδραση σε κολλύρια
- Η ξηροφθαλμία
Πως αντιμετωπίζεται η επιπεφυκίτιδα
Για την αντιμετώπισή της μπορεί να χρησιμοποιηθούν φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές θεραπείες. Στις μη φαρμακευτικές θεραπείες συμπεριλαμβάνονται:
- Κρύες κομπρέσες
- Ύγρανση του κερατοειδή με τεχνητά (συνθετικά) δάκρυα, ιδανικά από το ψυγείο
- Πλύσιμο των ματιών με άφθονο, κρύο τρεχούμενο νερό.
Στις φαρμακευτικές θεραπείες συμπεριλαμβάνονται:
- Αντισταμινικά (για να μειωθεί η αντίδραση του ανοσοποιητικού που ευθύνεται για την αλλεργία)
- Φάρμακα που σταθεροποιούν τα κύτταρα του επιπεφυκότα (μαστικά κύτταρα)
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.
Αν όλα τα προηγούμενα δεν παράσχουν αποτελεσματική ανακούφιση των συμπτωμάτων, συνιστώνται κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη). Τα κορτικοστεροειδή πρέπει να λαμβάνονται για περιορισμένο διάστημα και σε συνεργασία με τον/την οφθαλμίατρο.
Μέτρα αυτοφροντίδας
«Η πιο αποτελεσματική θεραπεία για την αλλεργική επιπεφυκίτιδα είναι η προστασία από το υπαίτιο αλλεργιογόνο», επισημαίνει ο δρ Κανελλόπουλος.
Για το σκοπό αυτό συνιστώνται ορισμένα μέτρα, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται τα εξής:
- Η αποφυγή της έκθεσης στο αλλεργιογόνο, στο μέτρο του δυνατού.
- Το συχνό πλύσιμο των χεριών. Συνιστάται για να μη μεταφέρονται στα μάτια αλλεργιογόνες ουσίες, όπως σκόνες, τρίχωμα οικιακών ζώων ή γύρη
- Η αποφυγή του τριψίματος των ματιών. Το τρίψιμο διεγείρει και επιταχύνει την παραγωγή μιας ουσίας (λέγεται ισταμίνη) που είναι υπεύθυνη για τα αλλεργικά συμπτώματα. Γι’ αυτό τον λόγο, αντί να ανακουφίζει τον ασθενή, επιδεινώνει την κατάστασή του.
Απαραίτητο είναι ακόμα οι ασθενείς:
- Να διατηρούν τα παράθυρα (στο σπίτι, στη δουλειά, στο αυτοκίνητο) κλειστά τις ώρες που είναι υψηλότερα τα επίπεδα γύρης στην ατμόσφαιρα
- Να χρησιμοποιούν κλιματιστικά μηχανήματα με ειδικά φίλτρα (ή έστω στην ρύθμιση ανακύκλωσης του αέρα), για να απομονώνουν τα αλλεργιογόνα.
Όσοι, τέλος, ξέρουν ότι εκδηλώνουν αλλεργική επιπεφυκίτιδα κάθε άνοιξη, πρέπει να επισκέπτονται προληπτικά τον οφθαλμίατρό τους πριν αρχίσει η εποχή της γύρης, συνιστά ο δρ Κανελλόπουλος. Εκείνος θα τους συστήσει την ενδεδειγμένη προληπτική αγωγή, ίσως και σε συνεργασία με τον αλλεργιολόγο ιατρό, αν πάσχουν και από άλλες αλλεργίες. Η προληπτική αγωγή συνίσταται σε φάρμακα που σταθεροποιούν τα μαστικά κύτταρα-καταλύτες της αλλεργίας.