Οι συνεχείς εξελίξεις στις θεραπείες για το μελάνωμα έχουν αυξήσει σημαντικά την επιβίωση των πασχόντων από προχωρημένες ή μεταστατικές μορφές της νόσου. Νέες μελέτες εξ άλλου δίνουν ελπίδες ότι μπορούν να περιοριστούν και οι υποτροπές τους.
Τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα που παρουσιάστηκαν νωρίτερα εφέτος στα σημαντικότερα διεθνή συνέδρια Ογκολογίας, το ASCO και το ESMO, επιβεβαιώνουν ότι η πρόγνωση για τους ασθενείς με μελάνωμα βελτιώνεται σταθερά και πως ακόμα καλύτερα αποτελέσματα μπορεί να επιτευχθούν με τους συνδυασμούς των υπαρχόντων φαρμάκων.
«Η πρόγνωση στο μελάνωμα έχει βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, αν και το ποσοστό των ασθενών που επιβιώνει 10 ή περισσότερα χρόνια μετά την διάγνωση εξαρτάται από το στάδιο της νόσου κατά τη διάγνωση», λέει η παθολόγος-ογκολόγος Ελένη Γκόγκα, καθηγήτρια στην Α’ Παθολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών στο «Λαϊκό» Νοσοκομείο. «Ακόμα όμως και στη μεταστατική νόσο έχουμε σημαντική βελτίωση, χάρη στην εισαγωγή νέων φαρμάκων. Άλλα από αυτά είναι φάρμακα μοριακής στόχευσης και άλλα ανοσοθεραπείας. Στα φάρμακα μοριακής στόχευσης, ο μηχανισμός δράσης συσχετίζεται με το μπλοκάρισμα του πολλαπλασιασμού του μελανωματικού κυττάρου. Στις ανοσοθεραπείες, με τη διέγερση του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς».
Βελτίωση στην επιβίωση
Έτσι, «όταν το μελάνωμα ανιχνεύεται σε αρχικό στάδιο (στάδιο 1) πάνω από το 95% των ασθενών φθάνουν την 10ετία. Στη μεταστατική νόσο (στάδιο 4) το αντίστοιχο ποσοστό είναι 20%», συνεχίζει. «Αυτό είναι πολύ σημαντικό δεδομένου ότι μέχρι πριν από λίγα χρόνια η μέση επιβίωση των ασθενών με μεταστατικό μελάνωμα ήταν 6-9 μήνες. Σήμερα είναι 25 μήνες. Και αυτά είναι τα αποτελέσματα με τις θεραπείες που εγκρίθηκαν έως το 2013, διότι αποτελέσματα 10ετίας για όσες εγκρίθηκαν τις επόμενες χρονιές δεν υπάρχουν ακόμα».
Τα αποτελέσματα αυτά ελπίζεται ότι θα βελτιώσουν ακόμα περισσότερο οι συνδυασμοί των υπαρχόντων φαρμάκων μεταξύ τους. Αυτοί ήδη εξετάζονται σε δεκάδες διαφορετικές κλινικές μελέτες οι οποίες αναζητούν τους πιο αποτελεσματικούς και με τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες. Επιπλέον, «βρίσκονται σε φάση τελικής ανάπτυξης συνδυασμοί νέων μορίων, τα οποία στοχεύουν σε διαφορετικά σημεία ελέγχου του πολλαπλασιασμού των Τ λεμφοκυττάρων, με υπάρχουσες ανοσοθεραπείες», προσθέτει η κυρία Γκόγκα.
Έως 80%
Μεγάλος σκόπελος, όμως, στην μάχη εναντίον του μελανώματος είναι η τάση του να υποτροπιάζει. Τα ποσοστά υποτροπής εξαρτώνται από το στάδιο της νόσου κατά την εποχή της διάγνωσης και κυμαίνονται μεταξύ:
- 5% για τους ασθενείς με μελάνωμα σταδίου 1 και
- 80% για τους ασθενείς με προχωρημένη νόσο και πολλούς διηθημένους λεμφαδένες
Στην ομάδα υψηλού κινδύνου για υποτροπή ανήκουν ιδιαίτερα οι ασθενείς με πολλαπλούς διηθημένους λεμφαδένες οι οποίοι είναι κλινικά ψηλαφητοί.
Για την πρόληψη των υποτροπών δεν έχουν ακόμα εγκριθεί ειδικά φάρμακα. Νεώτερες μελέτες, όμως, αποκαλύπτουν ότι προς τον σκοπό αυτό μπορεί να βοηθήσουν σημαντικά ορισμένα νέου τύπου φάρμακα τα οποία έχουν εγκριθεί για την αρχική αντιμετώπιση των προχωρημένων μορφών της νόσου.
«Πρόσφατα, στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα δύο μελετών, η μια εκ των οποίων αφορούσε τη χρήση ανοσοθεραπείας και η άλλη τη χρήση στοχευμένης θεραπείας σε ασθενείς με υψηλό κίνδυνο υποτροπής», εξηγεί η κυρία Γκόγκα.
Και στις δύο μελέτες τα αποτελέσματα ήταν «πολύ ενθαρρυντικά», καθώς έδειξαν ότι τα συγκεκριμένα φάρμακα μειώνουν σημαντικά τις υποτροπές.
Νέα ευρήματα
Οι δύο μελέτες δημοσιεύθηκαν στην «Ιατρική Επιθεώρηση της Νέας Αγγλίας» (NEJM). Όπως εξηγούν οι ερευνητές, μετά την αρχική θεραπεία για το μελάνωμα χορήγησαν σε ασθενείς υψηλού κινδύνου προληπτική φαρμακευτική αγωγή, με την ελπίδα ότι θα αποφύγουν τις υποτροπές.
Στη μελέτη της ανοσοθεραπείας συμμετείχαν ασθενείς που είχαν χειρουργηθεί για προχωρημένο ή μεταστατικό μελάνωμα. Ως προφυλακτική θεραπεία χορηγήθηκε το φάρμακο nivolumab. Συγκρίθηκε με μία άλλη ανοσοθεραπεία που έχει καθιερωθεί να χορηγείται ως επικουρική θεραπεία.
Η μελέτη αυτή λέγεται CheckMate 238. Έδειξε πως 18 μήνες μετά την έναρξή της όσοι ασθενείς είχαν λάβει nivolumab είχαν σημαντικά μεγαλύτερη επιβίωση δίχως υποτροπή του μελανώματος. Είχαν επίσης πολύ χαμηλότερο ποσοστό σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών, σε σύγκριση με την καθιερωμένη επικουρική θεραπεία.
Ειδικότερα, όσοι έλαβαν το nivolumab είχαν κατά 35% λιγότερες πιθανότητες να υποτροπιάσουν, σε σύγκριση με όσους λάμβαναν την καθιερωμένη αγωγή. Είχαν επίσης το ένα τρίτο των σοβαρών υποτροπών που παρατηρήθηκαν στην άλλη ομάδα.
Δεν έχουν ακόμα εγκριθεί
Αν τα ενθαρρυντικά αυτά ευρήματα επιβεβαιωθούν και από άλλες μελέτες που ήδη βρίσκονται υπό εξέλιξη, «στο εγγύς μέλλον είναι πιθανό τα φάρμακα της οικογένειας των anti-PD-1 (στην οποία ανήκει το nivolumab) να αποτελέσουν την καθιερωμένη θεραπεία για τα υψηλού κινδύνου μελανώματα, εφ’ όσον βρεθεί ότι παρέχουν και συνολικό όφελος στην επιβίωση», δήλωσε ο καθηγητής Τζων Χάανεν, επικεφαλής του Τομέος Ιατρικής Ογκολογίας στο Ολλανδικό Ινστιτούτο Καρκίνου, στο Άμστερνταμ.
Στη δεύτερη μελέτη εξετάστηκε η προφυλακτική δράση του συνδυασμού δύο στοχευμένων θεραπειών. Πρόκειται για τα φάρμακα dabrafenib και trametinib. Χορηγήθηκαν σε ομάδα πασχόντων από προχωρημένο μελάνωμα οι οποίοι είναι φορείς μιας συγκεκριμένης μετάλλαξης στο γονίδιο BRAF.
Σχεδόν τρία χρόνια μετά την έναρξη αυτής της μελέτης, οι ασθενείς που είχαν πάρει την συνδυασμένη αγωγή είχαν σημαντική μείωση του κινδύνου υποτροπής. Είχαν επίσης σημαντική μείωση του κινδύνου θανάτου από μελάνωμα.
Ωστόσο, «κανένα από τα φάρμακα των συγκεκριμένων μελετών δεν έχουν ακόμα εγκριθεί για την ομάδα των ασθενών που υποτροπιάζουν», διευκρινίζει η κυρία Γκόγκα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
Ποιες είναι οι θεραπείες για το μελάνωμα
Καρκίνος του δέρματος: Τι πρέπει να ξέρουμε