Μεταστατικός καρκίνος νεφρού: Ένα χρόνιο νόσημα με πολλές θεραπευτικές επιλογές

Ρούλα Τσουλέα
06 Δεκεμβρίου 2019 | 13:33

Ο μεταστατικός καρκίνος νεφρού αντιμετωπίζεται ολοένα αποτελεσματικότερα, καθώς αυξάνονται οι θεραπείες εναντίον του. Έτσι, η επιβίωση έχει υπερδιπλασιαστεί και μετατρέπεται σε χρόνια νόσο.

O καρκίνος του νεφρού είναι ο 12ος πιο συχνός καρκίνος παγκοσμίως. Εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες, συνήθως στην έκτη και έβδομη δεκαετία της ζωής. Κατά τον χρόνο τη διάγνωσης, οι περισσότεροι καρκίνοι νεφρού δεν έχουν επεκταθεί έξω από το νεφρό και σε μεγάλο ποσοστό αντιμετωπίζονται επιτυχώς χειρουργικά. Παρ’ όλα αυτά, στο περίπου 30% των ασθενών διαγιγνώσκεται μεταστατικός καρκίνος νεφρού. Οι ασθενείς αυτοί χρειάζονται φαρμακευτικές θεραπείες, εκτός από τη χειρουργική αντιμετώπιση.

Όπως εξηγεί ο καθηγητής Θεραπευτικής-Παθολογίας-Ογκολογίας Αριστοτέλης Μπάμιας, διευθυντής της Β’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Αττικόν, από το 2006 έχει συντελεσθεί καταιγιστική πρόοδος στην αντιμετώπιση του μεταστατικού καρκίνου νεφρού με αποτέλεσμα:

Τον υπερδιπλασιασμό της επιβίωσης
Την μετατροπή της νόσου σε χρόνιο νόσημα με πολλές θεραπευτικές επιλογές.

Οι πρόοδοι συντελέσθηκαν χάρη στην μεγάλη επιτυχία της βασικής έρευνας να αποκαλύψει τις λειτουργίες στις οποίες κυρίως στηρίζεται η εξέλιξη και η επιθετικότητα των όγκων αυτών. Οι λειτουργίες αυτές είναι:

Η αγγειογένεση
Το μεταβολικό μοριακό μονοπάτι mTOR
Η ανοσολογική απάντηση του οργανισμού έναντι του όγκου.

Για τις λειτουργίες αυτές αναπτύχθηκαν φάρμακα, τα οποία δεν εμπίπτουν στην κλασσική κατηγορία τη κυτταροτοξικής χημειοθεραπείας, αλλά στον τύπο των στοχευουσών αντικαρκινικών θεραπειών.

Οι στοχεύουσες θεραπείες

Η πρώτη, χρονικά, θεραπεία που άλλαξε τα δεδομένα στον μεταστατικό καρκίνου του νεφρού ήταν η αντι-αγγειογενετική, κατά τον κ. Μπάμπια. «Αποτελείται από φάρμακα, όπως η σουνιτινίμπη, η παζοπανίμπη, η μπεβασιζουμάμπη, η αξιτινίμπη και η σοραφενίμπη», λέει.

Μετά από μικρό χρονικό διάστημα εγκρίθηκαν και δύο αναστολείς του mTOR. «Η διαδοχική χορήγηση αυτών των φαρμάκων προσέφερε αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές στους ασθενείς. Για περίπου μία δεκαετία απετέλεσε την θεραπεία επιλογής για το νόσημα. Ακόμα και σήμερα, δε, παραμένουν σημαντικά όπλα για την αντιμετώπιση του μεταστατικού καρκίνου του νεφρού», τονίζει ο καθηγητής.

Η ανοσοθεραπεία

Η πιο πρόσφατη εξέλιξη στην συστηματική θεραπεία του μεταστατικού καρκίνου του νεφρού είναι η ανοσοθεραπεία. Η δράση της ανοσοθεραπείας στηρίζεται στην αναστολή της αλληλεπίδρασης:

Ενός υποδοχέα (του PD-1) που βρίσκεται στα Τ λεμφοκύτταρα (είναι κύτταρα του ανοσοποιητικού, που διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην ανοσολογική αντίδραση έναντι του όγκου)
Μίας ουσίας (του PD-L1) που παράγει ο όγκος.

«Όταν ο PD-L1 ενωθεί με τον υποδοχέα PD-1 ενός λεμφοκυττάρου, η ανοσολογική δράση του λεμφοκυττάρου καταστέλλεται», εξηγεί ο καθηγητής. «Επομένως, εμποδίζοντας την ένωση αυτή, θα διατηρηθεί η δράση του λεμφοκυττάρου έναντι του όγκου. Και αυτό μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή των καρκινικών κυττάρων».

Και συνεχίζει: «Από το 2016, υπάρχει διαθέσιμη η ουσία νιβολουμάμπη, η οποία παρατείνει σημαντικά την συνολική επιβίωση και την ποιότητα ζωής σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο νεφρού, στους οποίους είχαν αποτύχει οι καθιερωμένες διαθέσιμες θεραπείες».

Συνδυασμένες θεραπείες

Το 2018 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα μια μεγάλης διεθνούς μελέτης τα οποία έδειξαν ότι «ο συνδυασμός της νιβολουμάμπης με έναν άλλο ανοσοθεραπευτικό παράγοντα (ιπιλιμουμάμπη) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός σαν αρχική αντιμετώπιση ασθενών με μεταστατικό καρκίνο νεφρού, οι οποίοι δεν έχουν μεγάλες πιθανότητες μακρόχρονης ανταπόκρισης στις αντι-αγγειογενετικές θεραπείες», προσθέτει.

Το τρέχον έτος, εξ άλλου, δημοσιεύθηκαν αποτελέσματα συνδυασμών ανοσοθεραπείας με αντι-αγγειογενετικούς παράγοντες. Σύμφωνα με αυτά, οι συνδυασμοί βελτιώνουν την επιβίωση των ασθενών σε σύγκριση με τις καθιερωμένες μέχρι σήμερα θεραπείες.

Έτσι, «μέσα στα τελευταία τρία χρόνια στην ουσία άλλαξε δραματικά το θεραπευτικό τοπίο στον μεταστατικό καρκίνο νεφρού», υπογραμμίζει ο κ. Μπάμιας. «Οι νέοι ανοσοθεραπευτικοί παράγοντες είναι πολύ καλά ανεκτοί. Οι σοβαρές παρενέργειες είναι σπάνιες και διαχειρίσιμες, αρκεί οι ασθενείς να αντιμετωπίζονται σε κέντρα με εμπειρία σε τέτοια φάρμακα».

Όλες οι παραπάνω εξελίξεις αποτελούν πραγματικότητα και στη χώρα μας. «Η επιβίωση των Ελλήνων ασθενών με μεταστατικό καρκίνο νεφρού είναι συγκρίσιμη με εκείνη των ασθενών του Δυτικού κόσμου. Αυτό έχει αποδειχθεί σε μελέτες της Ελληνικής Ερευνητικής Ομάδας ΟυροΓεννητικού Καρκίνου (ΕΕΟΟΓΕΚ) που έχουν δημοσιευθεί σε σημαντικά διεθνή επιστημονικά περιοδικά», λέει.

Και καταλήγει: «Σε αυτό σίγουρα συντελεί και η διαθεσιμότητα των πλέον σύγχρονων θεραπειών στην χώρα μας, καθώς και η συμμετοχή Ελληνικών κέντρων στις πιο σημαντικές διεθνείς μελέτες».