Μεταβολική χειρουργική: Πώς συμβάλλει στην αντιμετώπιση του διαβήτη

Με τους αυξανόμενους αριθμούς, οι επαγγελματίες του ιατρικού τομέα αναζητούν συνεχώς αποτελεσματικές θεραπείες για τη διαχείριση και ακόμη και την αναστροφή της κατάστασης.

Γράφει ο χειρουργός Δρ. Ηλίας Σδράλης

Οι τροποποιήσεις του τρόπου ζωής και τα φάρμακα ήταν οι βασικοί πυλώνες της διαχείρισης του διαβήτη. Μια μια πιο πρόσφατη προσέγγιση, γνωστή ως μεταβολική χειρουργική, έχει αναδειχθεί ως ένα ισχυρό εργαλείο για την καταπολέμηση αυτής της χρόνιας νόσου.

Τι είναι η μεταβολική χειρουργική

Η μεταβολική χειρουργική αναφέρεται σε επεμβάσεις που αλλάζουν την ανατομία του γαστρεντερικού συστήματος, με πρωταρχικό στόχο την επίτευξη μεταβολικών βελτιώσεων ή και θεραπείας ακόμα, ανεξάρτητα από την απώλεια του περιττού βάρους.

Αν και αρχικά σχεδιάστηκαν για νοσογόνο παχυσαρκία, αυτές οι χειρουργικές επεμβάσεις έχουν δείξει βαθιές επιδράσεις στον γλυκαιμικό έλεγχο. Έτσι, συχνά οδηγούν στην επίλυση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου ΙΙ ή σε σημαντική βελτίωση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.

Οι επιδράσεις δεν σταματούν εδώ. Αντίστοιχη θεραπεία αφορά:

• Την αρτηριακή υπέρταση
• Τη δυσλιπιδαιμία (χοληστερόλη, τριγλυκερίδια κ.λπ.)
• Την περιοριστικού τύπου αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ροχαλητό, άπνοιες κ.λπ.), με απαλλαγή ακόμα και από την χρήση μάσκας τύπου CPAP

Τύποι μεταβολικών επεμβάσεων

Υπάρχουν διάφοροι τύποι μεταβολικών χειρουργικών επεμβάσεων, όπως:

• Γαστρική παράκαμψη μονής (OAGB) ή διπλής αναστόμωσης (RYGB): Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός μικρού σάκου από το στομάχι και τη σύνδεσή του απευθείας με το λεπτό έντερο. Το παρακαμπτόμενο τμήμα εξακολουθεί να εκκρίνει πεπτικούς χυμούς, οι οποίοι αναμειγνύονται με την τροφή σε περιφερικότερο μέρος του λεπτού εντέρου.
• Χολοπαγκρεατική εκτροπή: Αυτή η τεχνική διαδικασία περιλαμβάνει αλλαγή δρομολόγησης του λεπτού εντέρου για μείωση της απορρόφησης υδατανθράκων και λιπών, με αντίστοιχη ορμονική επίδραση και θεραπεία του μεταβολικού συνδρόμου.

Καλό είναι να σημειωθεί και μία ακόμη επέμβαση στη φαρέτρα των βαριατρικών επεμβάσεων:

• Επιμήκης γαστρεκτομή (γαστρικό μανίκι): η διαδικασία αφαίρεσης του μεγαλύτερου τμήματος του στομάχου, μετατρέποντάς το σε ένα σωλήνα, όχι μόνο περιορίζει την πρόσληψη τροφής αλλά επηρεάζει μερικώς και ορμονικές εκκρίσεις, επιδρώντας ΕΜΜΕΣΑ στο μεταβολικό σύνδρομο, και όχι άμεσα όπως οι προηγούμενες κατηγορίες.

Κρίσιμη η σωστή επιλογή

Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η εφαρμογή των επεμβάσεων αυτών έχει λάβει χώρα μετά από πολύχρονες και αναλυτικές μελέτες, σε αντίθεση με το φαινόμενο που παρατηρείται ολοένα και πιο συχνά στις μέρες μας και αφορά την υιοθέτηση «εύκολων» επεμβάσεων που υπόσχονται ψευδώς καλά αποτελέσματα, και ακούγονται όμορφα στα αυτιά των ασθενών.

Το 80% των ασθενών με νοσογόνο παχυσαρκία έχει ένδειξη υποβολής σε μεταβολική χειρουργική επέμβαση, καθ’ ότι πάσχει μεταβολικό σύνδρομο. Ωστόσο  στην καθ’ ημέρα πράξη, υλοποιούνται αναποτελεσματικές επεμβάσεις σε τέτοιο ποσοστό, που πάνω από το 50% των ασθενών αυτών θα επανυποβληθούν σε επέμβαση στο μέλλον.

Το φαινόμενο αυτό έχει ως συνέπεια την αποτυχία και την απώλεια της εμπιστοσύνης στην πραγματική και αποτελεσματική μεταβολική χειρουργική. Η αρχική επιλογή της καταλληλότερης επέμβασης είναι αυτή που θα επιφέρει το ΜΟΝΙΜΟ και ΣΩΣΤΟ αποτέλεσμα.

Μηχανισμός δράσης

Οι ακριβείς μηχανισμοί με τους οποίους η μεταβολική χειρουργική βελτιώνει τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, παραμένουν υπό διερεύνηση. Υπάρχουν όμως αρκετές θεωρίες.

Η μία είναι η «υπόθεση του οπισθίου εντέρου», που υποδηλώνει ότι η ταχεία παράδοση και απορρόφηση θρεπτικών ουσιών στο περιφερικό έντερο ενισχύει τις ορμόνες της ινκρετίνης, βελτιώνοντας την έκκριση ινσουλίνης.

Μια άλλη θεωρία, η «υπόθεση του εγγύς λεπτού εντέρου», υποστηρίζει ότι η παράκαμψη νήστιδας αποτρέπει την έκκριση ενός μη αναγνωρισμένου διαβητογόνου σήματος.

Επιπλέον, η ίδια η απώλεια βάρους, οι ορμονικές αλλαγές, οι αλλαγές στη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου και οι τροποποιήσεις στο μεταβολισμό των χολικών αλάτων παίζουν ρόλο στην ενίσχυση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και του μεταβολισμού της γλυκόζης μετά την επέμβαση.

Οφέλη της μεταβολικής χειρουργικής

Η μεταβολική χειρουργική διακρίνεται για τα πολλά και σημαντικά οφέλη προς τον ασθενή, όπως:

• Βελτιωμένος γλυκαιμικός έλεγχος: Πολλοί ασθενείς εμφανίζουν ομαλοποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα μετά την επέμβαση, μειώνοντας ή ακόμα και εξαλείφοντας την ανάγκη για φάρμακα για τον διαβήτη.
• Απώλεια βάρους: Η σημαντική μείωση βάρους όχι μόνο ωφελεί τον διαβήτη αλλά οδηγεί σε βελτίωση ή επίλυση άλλων συννοσηρών καταστάσεων όπως η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία.
• Καρδιαγγειακά οφέλη:  Ο μειωμένος κίνδυνος καρδιαγγειακών παθήσεων είναι ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα, δεδομένης της στενής σχέσης μεταξύ του διαβήτη τύπου 2 και των καρδιακών παθήσεων.
• Ψυχολογικά οφέλη: Η βελτίωση της εικόνας του σώματος, η αυξημένη αυτοεκτίμηση και η μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης είναι κοινές εκφράσεις από τους ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε τέτοιου είδους επεμβάσεις.
• Βελτίωση στη φυσική δραστηριότητα: Με την απώλεια βάρους, πολλοί ασθενείς ανακαλύπτουν ότι είναι πιο άνετοι και δυνατοί να συμμετέχουν σε φυσική δραστηριότητα. Αυτό μπορεί να συμβάλλει στη διατήρηση της απώλειας βάρους και να βελτιώσει τη γενική υγεία.
• Βελτίωση σε ορισμένες γαστρεντερικές παθήσεις: Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου και άλλες διαταραχές μπορεί να βελτιωθούν μετά τη χειρουργική απώλειας βάρους.
• Μείωση του κινδύνου πρόωρου θανάτου: Η χειρουργική απώλειας βάρους έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο για πολλές σοβαρές παθήσεις, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις.

Η μεταβολική χειρουργική έχει αναμφισβήτητα φέρει επανάσταση στην προσέγγιση της διαχείρισης του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2, προσφέροντας ελπίδα σε όσους αγωνίζονται με τις συμβατικές θεραπείες.

Αν και δεν είναι μια ενιαία λύση για όλους, για τους κατάλληλους υποψήφιους, προσφέρει μια ευκαιρία για καλύτερη ποιότητα ζωής και μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία. Καθώς η έρευνα προχωρά, η κατανόησή μας για αυτές τις διαδικασίες και τον αντίκτυπό τους στον διαβήτη θα εμβαθύνει, ανοίγοντας το δρόμο για πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις στο μέλλον.

Ο Δρ. Ηλίας Σδράλης είναι γενικός χειρουργός, Χειρουργική Παχυσαρκίας, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης