Το ανθρώπινο σώμα δεν έχει δημιουργηθεί για να αντέχει την έντονη ζέστη. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια οι ακραίες θερμοκρασίες τείνουν να γίνουν ο κανόνας, παρά η εξαίρεση και δεν υπάρχει σχεδόν κανένα ζωτικό όργανο που να μην επηρεάζεται.
Για τον άνθρωπο υπερβολικές είναι όλες οι θερμοκρασίες που υπερβαίνουν τους 32 βαθμούς Κελσίου, αναφέρει ο Dr. Craig Crandall, καθηγητής Εσωτερικής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Southwestern του Τέξας. Όσο υψηλότερες είναι, τόσο το χειρότερο για εμάς. Και όταν συνδυάζονται με αυξημένη υγρασία, είναι ιδιαιτέρως επιβαρυντικές και μπορεί να μας οδηγήσουν έως την ανεπάρκεια οργάνων.
«Αυτό που μας διατηρεί δροσερούς στη ζέστη είναι η εξάτμιση του ιδρώτα από το δέρμα», εξηγεί ο καθηγητής. «Όταν έχει υγρασία, ο ιδρώτας δεν εξατμίζεται εύκολα και ο οργανισμός εντείνει την εφίδρωση για να δροσιστεί. Όσο όμως δεν εξατμίζεται ο ιδρώτας, δεν τα καταφέρνει και τελικά αφυδατώνεται».
Χωρίς επαρκές δρόσισμα, η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος αρχίζει να αυξάνεται. Αυτό καταπονεί τον οργανισμό που εξωθεί ολοένα περισσότερο αίμα προς το δέρμα, για να διευκολύνει την αποβολή θερμότητας.
«Η αύξηση της ροής του αίματος προς το δέρμα μειώνει την αρτηριακή πίεση», αναφέρει ο Dr. Pieter Vancamp, νευροβιολόγος εξειδικευμένος στην Προσαρμοστική Φυσιολογία στο Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικών Ερευνών (INRAE) της Γαλλίας, στη Νάνδη. «Αυτό έχει ως συνέπεια μειωμένη ροή αίματος προς τα ζωτικά όργανα, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς».
Για να διατηρηθεί η ροή αίματος προς τα ζωτικά όργανα, η καρδιά αρχίζει να κτυπά πιο γρήγορα, προσθέτει. Η αύξηση του καρδιακού παλμού, όμως, μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη για τους πάσχοντες από καρδιαγγειακές παθήσεις.
Ο εγκέφαλος
Ένα άλλο όργανο που υποφέρει από την ακραία ζέστη είναι ο εγκέφαλος, αναφέρει ο Dr. Vancamp. Οι υψηλές θερμοκρασίες διαταράσσουν την επικοινωνία μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Επιπλέον, η έντονη εφίδρωση προκαλεί απώλεια ηλεκτρολυτών, δηλαδή ιχνοστοιχείων ζωτικής σημασίας όπως το νάτριο, το κάλιο και το ασβέστιο.
Η διαταραχή της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών μπορεί να διαταράξει την επικοινωνία των νευρικών κυττάρων με τα μυϊκά. Καθώς επιμένει η ζέστη, αρχίζουν να απορρυθμίζονται διάφοροι μηχανισμοί του εγκεφάλου και να προκαλούνται συμπτώματα όπως:
- Αυξημένο άγχος
- Διαταραχή της κριτικής ικανότητας
- Πονοκέφαλος
Αναπνοή, πεπτικό και νεφρική λειτουργία
Για να δροσιστεί ο εγκέφαλος και να αντέξει τη ζέστη, ενεργοποιεί έναν άλλο μηχανισμό ρύθμισης της σωματικής θερμοκρασίας: την αναπνοή. Έτσι, αρχίζουμε να αναπνέουμε πιο γρήγορα για να δροσιστεί το αίμα που κυκλοφορεί προς και από τον εγκέφαλο.
Αν και αυτός ο φυσικός κλιματισμός του οργανισμού είναι πολύ αποδοτικός για τον εγκέφαλο, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την λειτουργία των κυττάρων σε άλλα όργανα, διευκρινίζει ο Dr. Vancamp. Επιπλέον, η αναπνοή σε πολύ θερμό και υγρό περιβάλλον είναι δύσκολη.
Από τη ζέστη υποφέρει και το πεπτικό σύστημα, ιδίως τα έντερα που λαμβάνουν λιγότερο αίμα λόγω της αυξημένης ροής αίματος προς το δέρμα. Η μείωση της αιμάτωσής τους εμποδίζει την ομαλή λειτουργία τους. Σε ακραίες περιπτώσεις η συνέπεια είναι ναυτία και έμετος.
Η νεφρική λειτουργία επίσης μπορεί να επηρεαστεί, κατά τον Dr. Crandall. Φυσιολογικά οι νεφροί αποβάλλουν υγρά και ηλεκτρολύτες από το σώμα. Στην έντονη ζέστη, όμως, η λειτουργία τους αντιστρέφεται για να αντισταθμίσουν την μείωση της πίεσης στο καρδιαγγειακό σύστημα.
Έτσι αρχίζουν να επαναρροφούν νερό και ηλεκτρολύτες, με συνέπεια να παράγουν λιγότερα και πιο συμπυκνωμένα ούρα. Τα ούρα αυτά είναι πιο σκουρόχρωμα από το φυσιολογικό. Επιπλέον μειώνεται η συχνότητα της ούρησης. Σε περιόδους παρατεταμένου καύσωνα και αφυδάτωσης, η συνέπεια μπορεί να είναι βλάβες στους νεφρούς.
Οι κίνδυνοι
Όλες αυτές οι αλλαγές θέτουν σε κίνδυνο την υγεία. Η διαταραχή της νεφρικής λειτουργίας μπορεί να είναι επικίνδυνη για τους ασθενείς με νεφρική νόσο, λέει ο Dr. Crandall.
Αντίστοιχα, οι αναπνευστικές αλλαγές (ιδίως οι δυσκολίες της αναπνοής σε θερμό και υγρό περιβάλλον) μπορεί να προκαλέσουν κρίση άσθματος ή να επιδεινώσουν το άσθμα. Η διαταραχή στην λειτουργία των εντέρων, εξ άλλου, μπορεί να έχει ως συνέπεια να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος επιβλαβείς τοξίνες.
Εάν, τέλος, κάποιος είναι σωματικά δραστήριος στη ζέστη, μπορεί να καταπονήσει το μυϊκό σύστημά του. Η συνέπεια μπορεί να είναι μυϊκές κράμπες ή ακόμα και μία σοβαρή κατάσταση που λέγεται ραβδομυόλυση. Αυτή μπορεί να βλάψει τους νεφρούς και να προκαλέσει καρδιακή αρρυθμία.
Τι να προσέχετε
Για να προστατευθείτε απ’ όλα αυτά έχει ζωτική σημασία να πίνετε άφθονα υγρά, να μειώσετε τη σωματική δραστηριότητα σε υπαίθριους χώρους και να ακολουθείτε όλες τις συστάσεις για προστασία από τη ζέστη.
Διαβάστε ακόμα ΠΟΥ: Ο καύσωνας υψηλής έντασης προκαλεί αυξημένη θνησιμότητα – Οδηγίες προς τους πολίτες
Εξίσου σημαντικό είναι να γνωρίζετε τα συμπτώματα της θερμικής εξάντλησης, τονίζει ο Dr. Kurt Kleinschmidt, καθηγητής Επειγούσης Ιατρικής στο Southwestern. Η θερμική εξάντληση είναι η πρώτη ένδειξη ότι ο οργανισμός σας έχει αρχίσει να καταβάλλεται από τη ζέστη.
«Αν την αντιμετωπίσετε αμέσως, είναι απίθανο να σας προκαλέσει σημαντική βλάβη», τονίζει. «Ειδάλλως υπάρχει κίνδυνος να εξελιχθεί η θερμοπληξία, που μπορεί να απειλήσει τη ζωή σας».
Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα που προκαλεί η εξάντληση από την ζέστη συμπεριλαμβάνουν:
- Πονοκέφαλο ή ζάλη
- Αδυναμία
- Ναυτία
- Ευερεθιστότητα
- Έντονη εφίδρωση
- Αυξημένη σωματική θερμοκρασία
- Μείωση της ούρησης
- Έντονη δίψα
Αν εκδηλώσετε τέτοιου είδους συμπτώματα χρειάζεστε επειγόντως δρόσισμα. Πηγαίνετε σε δροσερό χώρο και αρχίστε να πίνετε νερό. Καλή ιδέα είναι επίσης να βρέξετε με νερό τα ρούχα σας.
Τέλος, μην ξεχνάτε ότι οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι στη ζέστη. Μην παραλείπετε λοιπόν να επικοινωνείτε συχνά με τους μοναχικούς ηλικιωμένους της οικογένειας και της γειτονιάς σας όταν κάνει πολλή ζέστη.
Φωτογραφία: iStock