Γράφει η Άρτεμις Κ. Τσίτσικα, Αναπλ. Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, Επιστ. Υπεύθυνος Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ), Νοσοκομείο Παίδων «Π & Α Κυριακού», Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Ε.Ε.Ι.), ΠΜΣ «Στρατηγικές Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας»
Κατά την πρώτη καραντίνα, την άνοιξη του 2020 η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών είχε επισημάνει το κενό στους εμβολιασμούς, που στους εφήβους έφτασε σε 70% μείωση, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα της προηγούμενης χρονιάς. Η σύντομη περίοδος επιστροφής στην κανονικότητα που ακολούθησε, δεν ήταν αρκετή για να αναπληρωθούν οι χαμένες δόσεις εμβολίων της εφηβικής ηλικίας, ενώ για το πρώτο τρίμηνο του 2021 με βάση στοιχεία πωλήσεων παρατηρείται και πάλι σημαντική μείωση των εμβολιασμών, ιδιαίτερα στους εφήβους.
Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει συστηματική επιτήρηση και καταγραφή των εμβολιασμών. Σύμφωνα με μελέτες από χώρες με πληρέστερη καταγραφή, όπως οι ΗΠΑ, οι εμβολιασμοί στις ηλικίες 10-17 ετών παρουσίασαν μείωση της τάξης του 82% την άνοιξη του 2020. Ιδιαίτερα για τα εμβόλια της εφηβείας το πρόβλημα είναι εντονότερο για τους εμβολιασμούς για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη, τον ιό HPV και το συζευγμένο τετραδύναμο μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο. Δεδομένου ότι στην Αμερική εφαρμόζεται ήδη ο εμβολιασμός για την πρόληψη του Covid-19, προτάθηκε η στρατηγική συγχορήγησης του με τα άλλα εμβόλια της εφηβείας ή και η χορήγηση του λίγες ημέρες πριν ή μετά από αυτά.
Με την επιστροφή των παιδιών στο σχολείο και τις λοιπές δραστηριότητές, είναι η κατάλληλη στιγμή για τον έλεγχο του βιβλιαρίου υγείας και τον προγραμματισμό των εμβολιασμών που έχουν καθυστερήσει. Η καθυστέρηση στους εμβολιασμούς μπορεί να εκθέσει τους εφήβους σε σοβαρές ασθένειες, όπως η μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα, ο τέτανος και ο καρκίνος της γεννητικής περιοχής, του τραχήλου της μήτρας και άλλων περιοχών σε γυναίκες και άνδρες που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό έναντι του ιού HPV.
Ιδιαίτερα στην περίπτωση της μηνιγγίτιδας, η μόνη ηλικιακή ομάδα που εμβολιάζεται με το τετραδύναμο συζευγμένο μηνιγγιτιδοκοκκικό εμβόλιο έναντι των οροομάδων ACWY σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών είναι οι έφηβοι και υπάρχουν ενδείξεις έμμεσης προστασίας της κοινότητας μέσω της μείωσης των φορέων του μηνιγγιτιδόκοκκκου στην ομάδα των εφήβων. Οι ίδιοι οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες αποτελούν τη δεύτερη ηλικιακή ομάδα σε αυξημένο κίνδυνο για εκδήλωση μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου, με ένα στα τρία κρούσματα το 2019 στη χώρα μας, και αυτή τη στιγμή επικρατεί η οροομάδα Β σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
Ο εμβολιασμός για τον ιό HPV είναι στοιχειώδης για την επίτευξη του στόχου της εξάλειψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας που έχει τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για το 2030. Τα κενά στους εμβολιασμούς που δημιουργήθηκαν λόγω της πανδημίας, υπονομεύουν τον στόχο αυτό ακόμα και για χώρες που είχαν πετύχει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά εμβολιασμού.
Πολύ μεγάλη σημασίας είναι και το να μην παραμελούνται οι αναμνηστικές δόσεις εμβολίων που χορηγούνται στην εφηβεία για νόσους όπως ο Τέτανος, η Διφθερίτιδα και ο Κοκκύτης για να μην ξαναδούμε «ξεχασμένες» ασθένειες και να προστατευτούμε από εξάρσεις νόσων που προλαμβάνονται με τον εμβολιασμό. Πέρυσι είχαμε στη χώρα μας ένα θάνατο παιδιού από διφθερίτιδα και εξακολουθούν να καταγράφονται κρούσματα κοκκύτη σε νεογνά, γεγονότα που αναδεικνύουν την ανάγκη διατήρησης υψηλών ποσοστών εμβολιαστικής κάλυψης στον πληθυσμό.
Αυτή την περίοδο καταβάλουμε τεράστια προσπάθεια για τον εμβολιασμό του πληθυσμού παγκοσμίως για την COVID-19, και συνειδητοποιούμε όλοι την μεγάλη αξία των εμβολιασμών. Ας μην παραμελούμε τα εμβόλια ρουτίνας, που σώζουν εκατομμύρια ζωές παιδιών και εφήβων κάθε χρόνο. Η ευρύτερη δυνατή προστασία μέσω του εμβολιασμού αποτελεί το καλύτερο όπλο θωράκισης της υγείας μας και της υγείας των παιδιών μας.