Μονοκλωνική γαμμαπάθεια: Τι είναι και τι σχέση έχει με την παχυσαρκία

Τρία στα 100 άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών και 7% στις ηλικίες άνω των 85 ετών πάσχουν από μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας – μία διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την εύρεση μίας άτυπης ουσίας στο αίμα.

Η ουσία αυτή ονομάζεται μονοκλωνική πρωτεΐνη (ή Μ πρωτεΐνη). Παράγεται από τον μυελό των οστών (τον μαλακό ιστό που βρίσκεται στο κέντρο τους) και συνήθως δεν προκαλεί προβλήματα. Μερικές φορές, όμως, οδηγεί σε πιο σοβαρές νόσους, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται ορισμένες μορφές καρκίνου, αναφέρουν ειδικοί από την Κλινική Μάγιο, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα.

Όσοι έχουν υψηλά επίπεδα αυτής της πρωτεΐνης στο αίμα τους, χρειάζονται τακτικές εξετάσεις, ώστε να λάβουν εγκαίρως θεραπεία εάν επιδεινωθεί η κατάστασή τους. Ειδάλλως, δεν χρειάζονται θεραπεία.

Κάθε χρόνο, όμως, το περίπου 1% των ασθενών με μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας (ΜΓΑΣ) εκδηλώνουν αιματολογικές κακοήθειες ή άλλες σοβαρές παθήσεις, όπως:

• Το πολλαπλούν μυέλωμα
• Η μακροσφαιριναιμία του Waldenstrom
• Η συστηματική πρωτοπαθής AL αμυλοείδωση

Η ΜΓΑΣ είναι συχνότερη στους άνδρες, στη μαύρη φυλή και σε ασθενείς με χρόνια φλεγμονώδη/αυτοάνοσα νοσήματα. Είναι επίσης συχνότερη σε άτομα που έχουν συγγενή πρώτου βαθμού με ιστορικό ΜΓΑΣ, πολλαπλού μυελώματος ή άλλης αιματολογικής κακοήθειας.

Άγνωστη αιτία

Η ακριβής αιτία της διαταραχής δεν είναι γνωστή. Πιστεύεται όμως ότι στην παθογένειά της εμπλέκονται γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, αναφέρουν ειδικοί από το ΕΚΠΑ.

Ένας από αυτούς τους παράγοντες ενδέχεται να είναι η παχυσαρκία. Νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Blood Advances έδειξε πως οι πάσχοντες από παχυσαρκία παρουσιάζουν συχνότερα μονοκλωνική γαμμαπάθεια.

Μεταξύ Φεβρουαρίου 2019 και Μαρτίου 2022 εντάχθηκαν στη μελέτη 2.628 εθελοντές από τις ΗΠΑ. Όλοι τους διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν πολλαπλούν μυέλωμα, διότι είχαν οικογενειακό ιστορικό αιματολογικών κακοηθειών.

Οι ερευνητές εξέτασαν τους εθελοντές για την παρουσία μονοκλωνικής γαμμαπάθειας αδιευκρίνιστης σημασίας. Όπως διαπίστωσαν, όσοι έπασχαν από παχυσαρκία είχαν κατά 73% περισσότερες πιθανότητες να έχουν τη γαμμαπάθεια αυτή, έναντι των εθελοντών με φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος.

Οι ασθενείς με σημαντική σωματική δραστηριότητα (45-60 λεπτά την ημέρα ή περισσότερο) είχαν λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ΜΓΑΣ. Αντιθέτως, οι μανιώδεις καπνιστές διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο.

Όπως λένε οι ειδικοί του ΕΚΠΑ, στη θεραπεία του πολλαπλού μυελώματος έχουν γίνει σημαντικά βήματα προόδου. Εν τούτοις παραμένει μία δύσκολη ασθένεια, η οποία συχνά διαγιγνώσκεται αφού οι ασθενείς έχουν ήδη υποστεί βλάβες σε όργανα-στόχους, όπως τα οστά και οι νεφροί.

«Επειδή γνωρίζουμε ότι σε όλους τους ασθενείς με συμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα προηγείται η μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας, τα τελευταία χρόνια η ιατρική έρευνα επικεντρώνεται στη διερεύνηση παραγόντων που συνδυάζονται με αυξημένο κίνδυνο εξέλιξης της ΜΓΑΣ σε πολλαπλούν μυέλωμα», τονίζουν.

Τα ευρήματα της νέας μελέτης τονίζουν την επίδραση τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου, όπως:

• Το αυξημένο σωματικό βάρος
• Η μειωμένη άσκηση
• Το κάπνισμα

Καταδεικνύουν επίσης τη σημασία των προληπτικών εξετάσεων σε συγκεκριμένους πληθυσμούς, όπως οι πάσχοντες από παχυσαρκία.

Τα ευρήματα της νέας μελέτης συνόψισαν οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Σ. Πάσχου (επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής), Δέσποινα Φωτίου (αιματολόγος) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, καθηγητής Ογκολογίας – Αιματολογίας και διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής)

Φωτογραφία: iStock