Μπορεί η έντονη άσκηση να απειλήσει τη ζωή; Τι λέει η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία

Σάλος ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα όταν έγινε γνωστό πως στα νέα επεισόδια του «Sex and the City» θα πεθάνει αιφνιδίως ο «Mr. Big». Σύμφωνα με το σενάριο, θα υποστεί αιφνίδιο καρδιακό θάνατο κατά την άσκηση – πιο συγκεκριμένα κάνοντας στατική ποδηλασία.

Ο αντίκτυπος του «θανάτου» του ήταν τέτοιος, ώστε κατρακύλησε στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης η τιμή της μετοχής της εταιρείας που κατασκευάζει το στατικό ποδήλατο, το οποίο χρησιμοποιούσε ο χαρακτήρας της σειράς.

Ο «θάνατος» αυτός ήταν προϊόν μυθοπλασίας. Τα ερωτήματα που γέννησε στο κοινό, όμως, ήταν απολύτως αληθινά. Μπορεί όντως να πάθει κάποιος έμφραγμα όταν κάνει έντονη άσκηση; Και ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;

«Όσοι αισθάνονται ανασφάλεια για το θέμα, δεν πρέπει να ανησυχούν», απαντά η Dr. Elizabeth Dineen, επίκουρη καθηγήτρια Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Irvine. «Δεν πρέπει να εγκαταλείψουν την άσκηση από φόβο ότι μπορεί να πάθουν έμφραγμα. Ο κόσμος πρέπει να γυμνάζεται, αρκεί να το κάνει με ασφαλή τρόπο».

Τι δείχνουν οι μελέτες

Όπως αναφέρει η Dr. Dineen σε δελτίο Τύπου που εξέδωσε η Αμερικανική Εταιρείας Καρδιάς (AHA), ο κίνδυνος θανατηφόρου καρδιακού επεισοδίου στη διάρκεια της άσκησης είναι πολύ χαμηλός. Είναι, δε, ακόμα χαμηλότερος για όσους γυμνάζονται συστηματικά.

Το 2020 δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Circulation ανάλυση για τα οφέλη και τους δυνητικούς κινδύνους της άσκησης. Όπως έδειξε, η συνηθέστερη αιτία αιφνιδίου καρδιακού θανάτου σε μεσήλικες και ηλικιωμένους ασκούμενους είναι η αθηροσκλήρωση.

Η αθηροσκλήρωση είναι η συσσώρευση λιπωδών ιζημάτων στα εσωτερικά τοιχώματα των αρτηριών. Η ανάπτυξή της παρεμποδίζει την ροή του αίματος και ανοίγει τον δρόμο σε ένα έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο.

Σύμφωνα με την ανάλυση, ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος κατά την άσκηση είναι πολύ σπάνιος. Υπολογίζεται ότι καταγράφονται 0,31 έως 2,1 περιστατικά ανά 100.000 άτομα ανά έτος. Περισσότερο κινδυνεύουν οι άνδρες που δεν έχουν συνηθίσει να γυμνάζονται. Όσοι ασκούνται συστηματικά και οι γυναίκες διατρέχουν «σημαντικά μειωμένο» κίνδυνο.

Η ίδια ανάλυση τονίζει ότι το προσδόκιμο επιβίωσης στην ηλικία των 50 ετών είναι 7-8 χρόνια μεγαλύτερο στους πιο δραστήριους σωματικά ανθρώπους.

Η συχνότητα και η ένταση

«Ο κίνδυνος αιφνιδίου καρδιακού θανάτου είναι πολύ υψηλότερος σε όσους δεν γυμνάζονται», τονίζει η Dr. Dineen. «Η μείωσή του χάρη στην άσκηση, όμως, εξαρτάται από τη συχνότητά της».

Όπως εξηγεί, σε όσους γυμνάζονται μία ή δύο φορές την εβδομάδα είναι λίγο χαμηλότερος απ’ ό,τι στους εντελώς αγύμναστους. Σε όσους, όμως, έχουν καλή φυσική κατάσταση γιατί γυμνάζονται τουλάχιστον πέντε φορές την εβδομάδα, ο σχετικός κίνδυνος είναι πολύ μειωμένος.

Η άσκηση είναι τόσο ωφέλιμη για την υγεία γενικώς και για την καρδιά ιδιαιτέρως, ώστε συμπεριλαμβάνεται στα προγράμματα καρδιακής αποκατάστασης ασθενών οι οποίοι:

• Έχουν πάθει έμφραγμα του μυοκαρδίου
• Έχουν κάνει εγχείρηση στεφανιαίας παράκαμψης (by-pass)
• Έχουν κάνει εγχείρηση για βαλβιδοπάθεια της καρδιάς
• Πάσχουν από ορισμένους τύπους καρδιακής ανεπάρκειας

Στα προγράμματα αυτά η άσκηση αρχίζει με χαμηλή ένταση και συχνότητα, ίσως 1-2 φορές την εβδομάδα. Σταδιακά, όμως, αυξάνονται και τα δύο.

Προβλήματα θα υπήρχαν αν προσπαθούσε κάποιος ξαφνικά να γυμναστεί έντονα ή/και συχνά, από εκεί που διήγαγε καθιστική ζωή, διευκρινίζει η Dr. Dineen.

Πρώτα η έγκριση του γιατρού

Πολύ σημαντικό είναι επίσης να συμβουλεύεται τον γιατρό του όποιος θέλει να εντάξει τη ζωή του μια νέα άσκηση, λέει η Dr. Brandee Waite, διευθύντρια του Τμήματος Αθλητιατρικής στο Ιατρικό Κέντρο UC Davis Health, στο Σακραμέντο. Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό για όσους:

• Πάσχουν από προβλήματα υγείας (π.χ. καρδιολογικά, άσθμα, σακχαρώδη διαβήτη) ή/και
• Έχουν χρόνια να γυμναστούν

«Η γενικότερη κατάσταση της υγείας και το επίπεδο της φυσικής κατάστασης είναι πολύ σημαντικές παράμετροι», τονίζει η Dr. Waite. «Η ηλικία δεν είναι και τόσο σημαντική».

Αν κάποιος έχει υπέρταση, διαβήτη, καρδιολογικά προβλήματα ή μέτρια έως σοβαρά μυοσκελετικά προβλήματα (π.χ. αρθρίτιδα, οσφυαλγία), πρέπει πρώτα να πάρει την έγκριση του γιατρού του, προσθέτει.

Αν κάποιος έχει κάνει προληπτικό τσεκ απ το τελευταίο έτος και ξέρει ότι είναι υγιής, μπορεί να αρχίσει ελαφρά άσκηση χωρίς να ξαναπάει στον γιατρό, συνεχίζει. Ωστόσο δεν πρέπει να το παρακάνει.

Πότε να σταματήσετε

Ανεξαρτήτως της φυσικής κατάστασής σας, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε πότε πρέπει να σταματάτε την άσκηση. Οποιοσδήποτε πόνος στο στήθος και κάθε μη φυσιολογική δυσκολία στην αναπνοή είναι λόγος να την διακόψετε, λέει η Dr. Waite.

Όπως εξηγεί, «μη φυσιολογικό» είναι κάθε λαχάνιασμα και δυσκολία στην αναπνοή που είναι πιο έντονο ή ασυνήθιστο για το επίπεδο της σωματικής καταπόνησης που έχετε συνηθίσει.

Αν συμβεί κάτι τέτοιο, οι παρευρισκόμενοι πρέπει να καλέσουν αμέσως ασθενοφόρο. Αν όμως ο ασθενής έχει χάσει τις αισθήσεις του, πρέπει να του κάνουν καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση.

Φωτογραφία: iStock