Είναι μία παραίνεση που όλοι έχουμε ακούσει: «Κούμπωσε το μπουφάν σου. Κάνει κρύο, θα κρυώσεις». Πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητά, όμως; Η απάντηση δεν είναι και τόσο απλή, σύμφωνα με μία ειδικό από τις ΗΠΑ.
«Το θέμα είναι πολυπαραγοντικό. Μόνος του ο ψυχρός καιρός δεν αρκεί για να αρρωστήσει κάποιος. Είναι πολλές οι παράμετροι που υπεισέρχονται στο θέμα», λέει η λοιμωξιολόγος Dr. Virginia Banks, από το Νοσοκομείο Mercy Health – St. Elizabeth στο Youngstown του Οχάιο.
Όπως εξηγεί, όταν λέμε «θα κρυώσεις» αυτό που εννοούμε είναι ότι ένα άτομο θα εκδηλώσει συμπτώματα από το ανοσοποιητικό. Πρακτικά, όμως, αυτό σημαίνει ότι θα αναπτύξει κοινό κρυολόγημα, δηλαδή μία «ίωση» της εποχής, όπως είθισται να το αποκαλούμε.
Το κρύο καθιστά τα κύτταρα του ανοσοποιητικού λιγότερο αποτελεσματικά, σύμφωνα με έρευνες στο εργαστήριο. Ωστόσο μόνο αυτή η αλλαγή δεν αρκεί για να εκδηλώσει κάποιος συμπτώματα κρυολογήματος.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να είναι μολυσμένος με κάποιον ιό. Οι ιοί επιβιώνουν και αναπαράγονται πιο εύκολα στον ψυχρό, ξηρό αέρα του χειμώνα. Επιπλέον, το ψύχος κρατά τον κόσμο σε κλειστούς χώρους, όπου οι ιοί περνούν πιο εύκολα από άτομο σε άτομο.
Οι αναπνευστικοί ιοί, όμως, χρειάζονται μερικές μέρες για να προκαλέσουν συμπτώματα. Και τελικά, «οι ιοί είναι αυτοί που μας αρρωσταίνουν. Όχι το κρύο καθαυτό, ούτε οι επιπτώσεις του στο ανοσοποιητικό», τονίζει η Dr. Banks.
Ο ρόλος της κρύας μύτης
Οι ιοί που μπορεί να προκαλέσουν κοινό κρυολόγημα είναι εκατοντάδες. Οι πιο συχνές αιτίες του είναι οι ρινοϊοί, οι οποίοι προκαλούν συνάχι, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC) στην Ατλάντα. Οι ρινοϊοί μπορεί επίσης να προκαλέσουν κρίσεις άσθματος. Σχετίζονται επίσης με τις λοιμώξεις στα ιγμόρια και στα αυτιά (ιγμορίτιδα και ωτίτιδα).
Οι περισσότεροι ρινοϊοί αναπαράγονται ταχύτατα μέσα στη μύτη, όπου η θερμοκρασία είναι χαμηλή (32,7 έως 35 βαθμούς Κελσίου). Αντιθέτως, ο ρυθμός της αναπαραγωγής τους επιβραδύνεται πιο βαθιά στο σώμα, όπου η θερμοκρασία είναι 37 βαθμοί.
«Οι ιοί κατά κανόνα εισέρχονται στο σώμα από τη μύτη, διότι σε αυτήν κάνει κρύο. Έτσι, έχουν την ευκαιρία να αναπαραχθούν», προσθέτει η Dr. Banks.
Εκτός από τους ιούς που προκαλούν κοινό κρυολόγημα, από τη μύτη εισβάλλουν στον οργανισμό και άλλοι ιοί. Μεταξύ άλλων, αυτοί που προκαλούν γρίπη αλλά και ο κορωνοϊός.
Επιπτώσεις στο καρδιαγγειακό
Αν και οι περισσότεροι σκέφτονται το κρυολόγημα όταν ντύνονται ζεστά στο κρύο, υπάρχουν και άλλοι, ίσως πιο σοβαροί δυνητικοί κίνδυνοι εάν δεν το κάνουν.
Αρκετές έρευνες έχουν συσχετίσει το κρύο με ανεπιθύμητες συνέπειες στην καρδιαγγειακή υγεία. Μία μελέτη λ.χ. που δημοσιεύθηκε το 2018 στην ιατρική επιθεώρηση JAMA Cardiology έδειξε ότι τις ψυχρές ημέρες αυξάνονται τα εμφράγματα. Αυτό παρατηρήθηκε σε ημέρες που συνδύαζαν:
- Χαμηλή περιβαλλοντική θερμοκρασία
- Χαμηλό βαρομετρικό
- Δυνατούς ανέμους
- Μειωμένη διάρκεια της ηλιοφάνειας
Αντίστοιχα, μελέτη του 2016 στο Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases έδειξε αυξημένες εισαγωγές στο νοσοκομείο με εγκεφαλικό τις ημέρες με:
- Χαμηλότερη μέση θερμοκρασία
- Μεγαλύτερες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας στο ίδιο 24ωρο
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι καρδιοπαθείς πρέπει να ντύνονται πολύ ζεστά στο κρύο, λέει η Dr. Theresa Beckie, καθηγήτρια στο Κολλέγιο Ιατρικής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου της Νότιας Φλόριντα (USF) στην Τάμπα. Πρέπει επίσης να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί και να αποφεύγουν την σωματική καταπόνηση.
«Αρκετές μελέτες έχουν καταδείξει τους κινδύνους που απειλούν όσους διάγουν καθιστική ζωή και ξαφνικά αποφασίζουν να φτυαρίσουν το χιόνι», λέει. «Αυτοί οι «αθλητές του Σαββατοκύριακου» διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να υποστούν έμφραγμα, εάν έχουν ισχαιμική καρδιοπάθεια. Δυστυχώς, όμως, πολλοί δεν το γνωρίζουν καν».
Και πάλι, όμως, η αιτία δεν είναι το κρύο καθαυτό. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι «η αιφνίδια σωματική καταπόνηση, διεγείρει την έκκριση αδρεναλίνης στον οργανισμό», λέει η Dr. Beckie. «Διεγείρει επίσης την αντίδραση του στρες, με συνέπεια αύξηση του καρδιακού παλμού. Αυτό μπορεί να ασκήσει αιφνίδια, πρόσθετη πίεση στην καρδιά και να οδηγήσει στην καρδιακή προσβολή».
Πώς να προστατευθείτε
Για να προστατευθείτε από το κρύο, τους ιούς και τους δυνητικούς κινδύνους τους, οι ειδικοί δεν συνιστούν μόνο καλό ντύσιμο. Πρέπει να τηρείτε και όλα τα μέτρα ατομικής προστασίας, δηλαδή:
- Χρήση μάσκας, ιδίως σε εσωτερικούς χώρους
- Αποστάσεις ασφαλείας από άλλα άτομα
- Συχνό και σχολαστικό πλύσιμο των χεριών
- Παραμονή στο σπίτι
Πολύ σημαντικό είναι επίσης να κάνετε τα εμβόλια για τη γρίπη και για τον κορωνοϊό. Για γερό ανοσοποιητικό, τέλος, χρειάζεστε υγιεινή διατροφή, συστηματική άσκηση και καλό ύπνο, τονίζει η Dr. Banks.
Επιπλέον, αν έχετε καιρό να κάνετε τσεκ απ, κλείστε ένα ραντεβού στον γιατρό σας. Οι ιοί και το κρύο δεν είναι τα μοναδικά που πρέπει να σας απασχολούν τον εφετινό χειμώνα.
Αν τέλος θέλετε να κάνετε κάποια κοπιώδη δραστηριότητα στο κρύο, αναλογισθείτε την φυσική σας κατάσταση. Το ιδανικό είναι να αρχίσετε με αργό ρυθμό, λίγα λεπτά τη φορά και συχνά διαλείμματα. «Η προσαρμογή είναι το παν», λέει η Dr. Beckie. «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να βιάζεστε».
Φωτογραφία: iStock