Μύθοι και αλήθειες για τα κονδυλώματα και τον ιό HPV

Ο μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος δρ Ιωάννης Π. Βασιλόπουλος, MD, MSc, ειδικός στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και ιδρυτικό μέλος του Institute of Life-ΙΑΣΩ, ξεδιαλύνει μερικούς από τους πιο συνηθισμένους μύθους.

Μύθος:

Μόνο οι γυναίκες κολλάνε τον HPV.

Η αλήθεια:

Ο HPV είναι πολύ συχνός και στα δύο φύλα. Υπολογίζεται ότι το 90% των σεξουαλικά ενεργών ανδρών και το 80% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών θα μολυνθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους με κάποιο στέλεχός του.

Επειδή όμως ο ιός συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα και ο οργανισμός συχνά τον εξουδετερώνει από μόνος του μέσα σε 1-2 χρόνια από τη μόλυνση, μπορεί κάποιος να έχει μολυνθεί και να μην το μάθει ποτέ.
Ωστόσο σε μερικές περιπτώσεις ο ιός επιμένει για πολλά χρόνια. Οι επίμονες μολύνσεις με υψηλού κινδύνου στελέχη του ιού μπορεί να οδηγήσουν σε κυτταρικές αλλοιώσεις που, τελικά, μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο.

Μύθος:

Ο ιός HPV απειλεί μόνο όσους έχουν περιστασιακές ερωτικές σχέσεις.

Η αλήθεια:

Είναι γεγονός πως όσο περισσότερους ερωτικούς συντρόφους έχει ένα άτομο, τόσο πιθανότερο είναι να έρθει σε επαφή με έναν/μία σύντροφο που θα είναι φορέας του ιού HPV. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι αν βρίσκεται σε μια μονογαμική σχέση δεν κινδυνεύει.
Έχει υπολογιστεί πως με συνολικά τέσσερις ερωτικούς συντρόφους στη διάρκεια της ζωής, οι πιθανότητες μόλυνσης φθάνουν στο 80%.

Μύθος:

Η διάγνωση του HPV σημαίνει πως κάποιος ήταν άπιστος.

Η αλήθεια:

Ο μύθος αυτός έχει προκαλέσει πολύ πόνο, οργή, σύγχυση και δυστυχία. Αυτό είναι άδικο, διότι δεν λαμβάνει υπόψη μία από τις σημαντικότερες ιδιότητες του HPV: ότι μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα (ανενεργή) κατάσταση στον οργανισμό για πολλά χρόνια.

Αν λοιπόν εσείς ή ο/η σύντροφός σας διαγνωσθείτε με τον ιό ή με κάποιο νόσημα που αυτός προκαλεί, δεν υπάρχει τρόπος να ξέρετε πριν από πόσο καιρό είχε συμβεί η μόλυνση, ούτε αν εσείς μολύνατε τον/την σύντροφό σας ή το αντίστροφο.

Μύθος:

Τα κονδυλώματα οδηγούν στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Η αλήθεια:

Τα οξυτενή κονδυλώματα και ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συνήθως προκαλούνται από διαφορετικά στελέχη του ιού HPV.Συνολικά, από τα σχεδόν 170 στελέχη του ιού, 40 είναι αυτοί που απασχολούν περισσότερο τον άνθρωπο διότι μεταδίδονται εύκολα μέσω του σεξ.

Από τους 40 τύπους, δύο (τα στελέχη 6 και 11) προκαλούν το 90% των οξυτενών κονδυλωμάτων, που είναι καλοήθεις βλάβες. Τα στελέχη αυτά είναι χαμηλού κινδύνου για καρκίνο.

Αντιθέτως, 12 άλλοι τύποι σχετίζονται ισχυρά με τον καρκίνο. Από αυτούς, οι τύποι HPV16 και HPV18 προκαλούν το 70% των κρουσμάτων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο τύπος 16 προκαλεί επίσης τους περισσότερους καρκίνους του πρωκτού και τους μισούς σχεδόν καρκίνους του οροφάρυγγα.

Συνολικά έχει βρεθεί ότι το σχεδόν 100% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας, το 95% των καρκίνων του πρωκτού, το 70% των καρκίνων του οροφάρυγγα και πολλοί καρκίνοι του κόλπου, του αιδοίου και του πέους προκαλούνται από ογκογόνα στελέχη του HPV. Ο τύπος 16 είναι ο πιο συχνός υπαίτιος, αλλά υπάρχουν και άλλοι, όπως οι HPV 31, 33, 46 κ.λπ.

Το γεγονός ότι κάποιος έχει έναν τύπο ιού HPV δεν σημαίνει ότι δεν φέρει και έναν άλλο. Επομένως, μπορεί ταυτοχρόνως να έχει οξυτενή κονδυλώματα και κάποιο ογκογόνο στέλεχος και ίσως έτσι γεννήθηκε ο μύθος ότι τα κονδυλώματα οδηγούν στον καρκίνο.

Μύθος:

Αν το τεστ Παπ έχει μη-φυσιολογικά ευρήματα, ο ερωτικός σύντροφος της γυναίκας πρέπει να ελεγχθεί αμέσως για τον ιό HPV.

Η αλήθεια:

Προς το παρόν δεν υπάρχει εγκεκριμένο τεστ που να ανιχνεύει τον ιό HPV στους άνδρες. Επιπλέον, δεν υπάρχει κάποιο τσεκάπ που να συνιστάται στους άνδρες για τη διάγνωση των καρκίνων του πρωκτού, του πέους ή του λάρυγγα, οι οποίοι συχνά οφείλονται σε ογκογόνα στελέχη του ιού HPV.
Αν, όμως, μια γυναίκα έχει οξυτενή κονδυλώματα στα γεννητικά όργανά της, καλό είναι να εξετάσει ο γιατρός της και τον ερωτικό της σύντροφο, διότι μπορεί να εντοπίσει κονδυλώματα σε διάφορα σημεία του πέους του. Εννοείται ότι έλεγχος από γιατρό απαιτείται και εάν παρατηρήσει ο άνδρας από μόνος του ύποπτες αλλοιώσεις στο πέος, όπως επάρματα ή εξογκώματα.

Μύθος:

Εφόσον κάποιος φορά πάντα προφυλακτικό, δεν κινδυνεύει από τον HPV.
Η αλήθεια: Ο καλύτερος τρόπος προστασίας από τον ιό HPV είναι ο εμβολιασμός εναντίον του. Αν και στη χώρα μας συνιστάται στα κορίτσια και στους ομοφυλόφιλους άνδρες, σε άλλες χώρες του κόσμου (π.χ. ΗΠΑ, Αγγλία) συνιστάται και στα αγόρια.

Αυτό δεν σημαίνει ότι το προφυλακτικό είναι άχρηστο. Αντιθέτως είναι πολύτιμο, διότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο μόλυνσης με τον HPV και προστατεύει σε σημαντικό βαθμό και από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως τα χλαμύδια, η βλεννόρροια και ο ιός HIV που προκαλεί το AIDS.

Πρέπει όμως να χρησιμοποιείται σωστά και να μην θεωρείται πανάκεια, διότι ο ιός HPV μπορεί να μολύνει τμήματα των γεννητικών οργάνων που δεν καλύπτονται από το προφυλακτικό.

Μύθος:

Το εμβόλιο για τον HPV είναι καινούργιο και θα χρειαστούν χρόνια για να εξακριβωθεί αν είναι ασφαλές.

Η αλήθεια:

Το πρώτο εμβόλιο εναντίον του ιού HPV πρωτοκυκλοφόρησε το 2006 και σύντομα ακολούθησε το δεύτερο, ενώ πριν από δύο χρόνια εγκρίθηκε για ευρεία διάθεση και τρίτο.
Τα δύο πρώτα εμβόλια εντάχθηκαν στα Εθνικά Προγράμματα Εμβολιασμών δεκάδων χωρών, ενώ και για τα τρία εμβόλια είχαν διατεθεί μέχρι το 2017 παγκοσμίως πάνω από 280 εκατομμύρια δόσεις (πάνω από 100 εκατομμύρια στις ΗΠΑ).

Η μελέτη των εμβολίων πριν από την έγκριση και η παρακολούθησή τους μετά την έγκρισή τους (στο πλαίσιο της φαρμακοεπαγρύπνισης) έδειξαν ότι τα εμβόλια είναι πολύ αποτελεσματικά και πολύ ασφαλή.
Όπως συμβαίνει με κάθε φάρμακο, έτσι και αυτά έχουν κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι πιο συχνές είναι πόνος, κοκκίνισμα ή/και πρήξιμο στο σημείο της έγχυσης, ναυτία, πονοκέφαλος και πυρετός. Έχουν επίσης υπάρξει και περιπτώσεις αλλεργικής αντίδρασης σε αυτά. Γι’ αυτό τον λόγο αντενδείκνυνται στους/στις εφήβους με σοβαρή αλλεργία στη μαγιά ή σε άλλα συστατικά τους.