Μύθοι και αλήθειες για τον ιό HPV και το εμβόλιό του

Ρούλα Τσουλέα
17 Δεκεμβρίου 2018 | 09:10

Η μόλυνση με τον ιό HPV είναι πολύ συνηθισμένη, αλλά δυστυχώς πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να έχουν λανθασμένες αντιλήψεις γι’ αυτήν.

Περισσότεροι από οκτώ στους δέκα σεξουαλικά ενεργούς άνδρες και γυναίκες μολύνονται κάποια στιγμή με τον ιό HPV.

Παρότι η λοίμωξη από τον ιό είναι τόσο συχνή, πολλοί εξακολουθούν να έχουν λανθασμένες αντιλήψεις γι’ αυτήν.

Ο καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας Θεόδωρος Αγοραστός, πρόεδρος της Ελληνικής HPV Εταιρείας, και τα ομοσπονδιακά Κέντρα Ελέγχου & Προλήψεως των Ασθενειών (CDC) των ΗΠΑ ξεδιαλύνουν μερικούς από τους σημαντικότερους μύθους.

Μύθος: Μόνο οι γυναίκες κολλάνε τον HPV

Η αλήθεια: Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων, όπως είναι η πλήρης ονομασία του, είναι πολύ συχνός και στα δύο φύλα. Υπολογίζεται ότι το 90% των σεξουαλικώς ενεργών ανδρών και το 80% των σεξουαλικώς ενεργών γυναικών θα μολυνθούν κάποια στιγμή με αυτόν.

Μύθος: Όποιος μολύνεται από τον ιό HPV, παθαίνει καρκίνο

Η αλήθεια: Ο ιός HPV έχει πάνω από 100 στελέχη, τα τουλάχιστον 13 εκ των οποίων σχετίζονται με τον καρκίνο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Στους ογκογόνους τύπους ανήκουν οι HPV16, 18, 31, 33, 46 κ.λπ. Ο πιο συχνός ογκογόνος τύπος είναι ο HPV16.

Ορισμένα άλλα στελέχη του ιού προκαλούν οξυτενή κονδυλώματα. Πρόκειται για τα στελέχη HPV6 και HPV11.

Καρκίνο μπορεί να πάθουν άτομα που μολύνονται με κάποιο ογκογόνο στέλεχος, αλλά όχι όλα. Στην πραγματικότητα, από τις 100 γυναίκες που θα μολυνθούν από ογκογόνο HPV, μία ή δύο κινδυνεύουν να παρουσιάσουν υψηλού βαθμού προκαρκινική ή καρκινική αλλοίωση στον τράχηλο της μήτρας. Και αυτό, μόνο αν δεν πηγαίνουν τακτικά στον γιατρό και δεν υποβάλλονται στις απαιτούμενες προληπτικές εξετάσεις.

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, οι φυσικοί αμυντικοί μηχανισμοί του οργανισμού θα καταπολεμήσουν τη μόλυνση. Και είτε δεν θα υπάρξει καμία κυτταρική αλλοίωση, είτε θα υπάρξουν ελαφρού βαθμού αλλοιώσεις, οι οποίες θα παρέλθουν αυτόματα μετά από λίγα χρόνια.

Μύθος: Όποιος μολύνεται από τον HPV, τον έχει για πάντα

Η αλήθεια: Όπως προαναφέρθηκε, η μόλυνση αυτοϊάται στο 98% των περιπτώσεων. Μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις η λοίμωξη μπορεί να διαρκέσει για χρόνια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αν η γυναίκα δεν ελέγχεται τακτικά, μπορεί να αναπτυχθεί καρκίνος.

Μύθος: Όποιος εμφανίζει κονδυλώματα, κινδυνεύει να παρουσιάσει και καρκίνο.

Η αλήθεια: Όπως προαναφέρθηκε, τα κονδυλώματα προκαλούνται από διαφορετικά στελέχη του ιού HPV απ’ ό,τι ο καρκίνος.

Στην πραγματικότητα, τα στελέχη HPV6 και HPV11 προκαλούν το 90% των οξυτενών κονδυλωμάτων, που είναι καλοήθεις βλάβες. Τα στελέχη αυτά είναι χαμηλού κινδύνου για καρκίνο.

Ωστόσο τα άτομα που εμφανίζουν κονδυλώματα, έχουν αυξημένες πιθανότητες να είναι ταυτοχρόνως φορείς και υψηλού κινδύνου τύπων του HPV. Και κάπως έτσι γεννήθηκε ο μύθος ότι τα κονδυλώματα «προκαλούν» καρκίνο.

Σημειώνεται ότι ένα από τα δύο εμβόλια για τον HPV που κυκλοφορούν στο εμπόριο, προστατεύουν και από τους τύπους HPV6 και HPV11 που προκαλούν κονδυλώματα.

Μύθος: Το εμβόλιο για τον HPV έχει σοβαρές παρενέργειες.

Η αλήθεια: Κανένα από τα κυκλοφορούντα εμβόλια δεν έχει σοβαρές παρενέργειες.

Οι παρενέργειες που έχουν παρατηρηθεί και πιστοποιηθεί ως οφειλόμενες στον εμβολιασμό είναι κυρίως ήπιες και τοπικές. Μπορεί, δηλαδή, να παρουσιαστεί πόνος, ερυθρότητα και πρήξιμο στο σημείο της ένεσης στο μπράτσο.

Μπορεί επίσης να υπάρξουν ορισμένες ήπιες συστηματικές παρενέργειες. Σε αυτές ανήκουν ζάλη και πιθανόν τάση λιποθυμίας κατά τον εμβολιασμό (ιδίως σε μικρά κορίτσια και αγόρια), ήπιος πυρετός, πονοκέφαλος και κακοδιαθεσία για 2-3 ημέρες.

Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να υπάρξει κάποια αλλεργική αντίδραση. Καμία από τις αναφερθείσες κατά καιρούς σοβαρές παρενέργειες και θανάτους δεν έχει συσχετισθεί αιτιολογικά με τον εμβολιασμό. Απλώς είχαν χρονική συσχέτιση, δηλαδή έτυχε να συμβούν μετά από τον εμβολιασμό.

Μύθος: Όποια γυναίκα κάνει το HPV εμβόλιο, δεν χρειάζεται να κάνει τεστ Παπανικολάου.

Η αλήθεια: Ο εμβολιασμός δεν ακυρώνει τον περιοδικό προληπτικό έλεγχο, διότι τα εμβόλια δεν παρέχουν προστασία έναντι όλων (100%) των ογκογόνων ιών HPV.

Επομένως, ακόμα κι αν ένα κορίτσι είναι εμβολιασμένο, πρέπει να εξακολουθήσει να τηρεί το πρόγραμμα περιοδικού ελέγχου που συνιστάται διεθνώς.

Μύθος: Όποια γυναίκα κάνει τακτικά τεστ Παπ δεν μπορεί να πάθει καρκίνο στον τράχηλο της μήτρας.

Η αλήθεια: Το τεστ Παπ είναι μια καλή εξέταση για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Εντούτοις, η εμπειρία από τα 50 χρόνια της εφαρμογής του έχει αποδείξει ότι δεν καλύπτει πλήρως τις γυναίκες από τη νόσο.

Η ευαισθησία του είναι περίπου 50-75%. Αυτό σημαίνει ότι από τις 100 γυναίκες που θα έχουν προκαρκινική ή καρκινική αλλοίωση στον τράχηλο, το τεστ θα δώσει παθολογικό αποτέλεσμα μόνο στις 50-75. Οι υπόλοιπες θα έχουν «ψευδώς αρνητικά» αποτελέσματα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία τους.

Αυτός είναι και ο λόγος που πλέον συνιστάται να γίνεται κάθε 3-5 χρόνια και σε συνδυασμό με τεστ HPV μετά την ηλικία των 30 ετών.

Επιπλέον κάποιες χώρες, όπως η Αυστραλία, η Ολλανδία, η Σουηδία και άλλες, το αντικατέστησαν πλέον με το HPV DNA τεστ. Το τεστ αυτό ανιχνεύει απ’ ευθείας τον ιό HPV, με ευαισθησία που υπερβαίνει το 90%.