Επιστήμονες από το Σικάγο βρήκαν τρόπο να παρακάμπτουν τους προστατευτικούς μηχανισμούς του εγκεφάλου, για να φθάνουν ανεμπόδιστα έως αυτόν πανίσχυρα χημειοθεραπευτικά φάρμακα. Το επίτευγμά τους ανοίγει νέους δρόμους στην θεραπεία για τον καρκίνο του εγκεφάλου, λένε οι ειδικοί.
Το κλειδί του όλου εγχειρήματος είναι μία εξελιγμένη συσκευή υπερήχων, η οποία «ανοίγει» παροδικά τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Ο φραγμός αυτός είναι ένας «τοίχος» από σφικτά παραταγμένα κύτταρα, που επιστρώνει τα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου.
Τα κύτταρα αυτά δρουν ως φυσική «πύλη». Επιτρέπουν την διέλευση θρεπτικών συστατικών και ορμονών, αλλά παρεμποδίζουν τις τοξίνες, τα παθογόνα και την πλειονότητα των φαρμάκων. Μεταξύ αυτών των φαρμάκων συμπεριλαμβάνονται πανίσχυρες χημειοθεραπείες, οι οποίες θα μπορούσαν να καταπολεμήσουν επικίνδυνους καρκινικούς όγκους.
Όπως ανακοίνωσαν ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Northwestern του Σικάγου, η συσκευή των υπερήχων εμφυτεύεται στο κρανίο των ασθενών. Όταν ενεργοποιείται, ανοίγει παροδικά διαύλους στα κύτταρα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, μέσω των οποίων διέρχονται οι πανίσχυρες χημειοθεραπείες.
Η διέλευση είναι σύντομη και εντός 1 ώρας οι δίαυλοι έχουν ξανακλείσει. Ωστόσο η διαδικασία διαρκεί μόλις 4 λεπτά, με τον ασθενή να είναι ξύπνιος. Ύστερα από 1-2 ώρες επιστρέφει στο σπίτι του.
Μελέτη σε ασθενείς με γλοιοβλάστωμα
Η μέθοδος δοκιμάστηκε με επιτυχία σε 17 ασθενείς με υποτροπιάζον γλοιοβλάστωμα, έναν επιθετικό καρκίνο του εγκεφάλου. Ο καρκίνος αυτός εξαπλώνεται εύκολα, εισχωρώντας στον υγιή εγκεφαλικό ιστό με τρόπο που καθιστά πολύ δύσκολη την πλήρη αφαίρεσή του με χειρουργική επέμβαση.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ασθενείς μετά την εγχείρηση υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία ή/και χημειοθεραπεία. Ωστόσο έως τώρα το μόνο φάρμακο που μπορούσε να χορηγηθεί στους ασθενείς, ήταν η τεμοζολομίδη. Και αυτό διότι ήταν η μόνη που διαπερνούσε τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό.
Η τεμοζολομίδη, όμως, «είναι ένα αρκετά ασθενές χημειοθεραπευτικό φάρμακο», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Adam Sonabend, αναπληρωτής καθηγητής Νευροχειρουργικής στο Northwestern. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να παρατείνει έως ενός ορίου τη ζωή των ασθενών. Τελικά, το γλοιοβλάστωμα υποτροπιάζει και η πρόγνωσή του είναι φτωχή.
Με τη νέα μέθοδο, όμως, οι ερευνητές κατόρθωσαν να «περάσουν» στον εγκέφαλο των ασθενών δύο πανίσχυρες χημειοθεραπείες:
- Την πακλιταξέλη
- Την καρβοπλατίνη
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, μηδαμινές ποσότητες αυτών των φαρμάκων θα έφθαναν έως τον εγκέφαλο. Με τη νέα μέθοδο όμως έφθασαν έως και εξαπλάσιες δόσεις από τις αναμενόμενες!
Η νέα μελέτη
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet Οncology. Όπως γράφουν οι ερευνητές, όλοι οι ασθενείς τους είναι ενήλικες (18 ετών και πάνω). Η συσκευή των υπερήχων τοποθετήθηκε στο κεφάλι τους κατά το χειρουργείο που είχαν κάνει για να αφαιρεθεί ο καρκίνος του εγκεφάλου τους.
Πριν την ενεργοποιήσουν, οι ερευνητές ενέχυσαν στο αίμα των ασθενών μικροφυσαλίδες λίπους με αέρα. Οι φυσαλίδες αυτές έφθαναν έως τα αγγεία του εγκεφάλου, δίπλα στα κύτταρα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Μόλις ενεργοποιούσαν οι ερευνητές τη συσκευή των υπερήχων, οι φυσαλίδες άρχιζαν να τραντάζονται, με συνέπεια να διαταράσσουν την ακεραιότητα του προστατευτικού «τοίχου» των κυττάρων.
Μετά από 4 λεπτά αναταράξεων, οι γιατροί χορηγούσαν ενδοφλεβίως στους ασθενείς είτε την πακλιταξέλη είτε την καρβοπλατίνη. Οι ασθενείς έκαναν αυτή τη θεραπεία έως έξι φορές, με χρονική απόσταση 3 εβδομάδων μεταξύ των θεραπειών. Οι δόσεις των φαρμάκων που λάμβαναν ήταν ποικίλες.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι με τη μέθοδό τους, ο εγκέφαλος των ασθενών δέχτηκε πολλαπλάσια δόση των φαρμάκων από την αναμενόμενη. Η διαφορά ήταν 3,7 φορές για την πακλιταξέλη και σχεδόν εξαπλάσια (5,9 φορές μεγαλύτερη) για την καρβοπλατίνη. Τα επίπεδα αυτά είναι κλινικώς σημαντικά, λένε οι ερευνητές.
Τα ευρήματα αυτά παρέχουν τις πρώτες, άμεσες αποδείξεις ότι η μέθοδος μπορεί να αυξήσει σημαντικά την ποσότητα της χημειοθεραπείας που εισέρχεται στον εγκέφαλο, λένε οι ερευνητές.
Εξίσου σημαντικό είναι όμως το γεγονός ότι εντός 1 ώρας ξανακλείνει ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός. Επομένως, ο εγκέφαλος των ασθενών ανακτά την φυσική προστασία του.
Η μελέτη αυτή ήταν φάσης 1, δηλαδή αξιολόγησε πρωτίστως την ασφάλεια της μεθόδου (ήταν καλά ανεκτή από τους ασθενείς). Οι ερευνητές δεν έχουν αναφέρει ακόμα στοιχεία για την αποτελεσματικότητά της, αλλά έχει ήδη αρχίσει η φάση 2 των μελετών.
Φωτογραφία: iStock