Η νόσος Πάρκινσον προσβάλλει 25.000 ανθρώπους στη χώρα μας και αρκετά εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, αλλά είναι σύνθετη και έχει πολλές εκδηλώσεις.
Ο περισσότερος κόσμος νομίζει πως αρχίζει και τελειώνει με το τρέμουλο του σώματος και πως αντιμετωπίζεται μόνο με χάπια. Ωστόσο ούτε το ένα, ούτε το άλλο είναι σωστό.
Ο νευρολόγος Παναγιώτης Ι. Ζήκος, υπεύθυνος του Ιατρείου Νόσου Πάρκινσον & Συναφών Διαταραχών του 251 Γενικού Νοσοκομείου Αεροπορίας, απαντά σε μερικά από τα πιο βασικά ερωτήματα γι’ αυτήν.
1. Πώς μπορεί να υποψιαστεί κανείς ότι έχει νόσο Πάρκινσον;
Υπόνοιες για νόσο Πάρκινσον εγείρονται, όταν ένας άνθρωπος εκδηλώνει ορισμένα συμπτώματα. Τα πιο συχνά είναι:
* Σημαντική επιβράδυνση των κινήσεων (π.χ. όταν το άτομο κουμπώνει τα ρούχα του, κατά το ξύρισμα κ.λπ.). Οι αργές κινήσεις είναι το πιο συχνό σύμπτωμα της νόσου και το μόνο που εκδηλώνουν σχεδόν όλοι οι ασθενείς.
* Τρέμουλο μόνο στο ένα χέρι, που όμως δεν εμποδίζει το άτομο να πιει καφέ ή να φάει.
* Βήματα μικρά και γρήγορα
* Αγνώστου αιτιολογίας, επίμονο σφίξιμο (πιάσιμο) ή πόνος στον ώμο
* Μειωμένη αιώρηση του ενός χεριού κατά το περπάτημα
* Τρέμουλο του αντίχειρα του ενός χεριού, όταν το χέρι είναι ακίνητο
* Παρατεταμένο σφίξιμο στο ένα πόδι κατά την βάδιση ή την οδήγηση
* Ακούσιες κινήσεις ή «ζωντανά» όνειρα στον ύπνο που ξυπνούν τον/την σύντροφο
2. Πώς θα γίνει η διάγνωση;
Για τη νόσο του Πάρκινσον δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εργαστηριακή ή απεικονιστική εξέταση, ενώ τα συμπτώματά του είναι κοινά με εκείνα πολλών άλλων νευροεκφυλιστικών παθήσεων.
Γι’ αυτούς τους λόγους η διάγνωση δεν είναι απλή. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εμπειρία του γιατρού και από τις επιδόσεις του ασθενούς σε διάφορα τεστ.
Η αξιολόγηση του ασθενούς και τα τεστ γίνονται σε μια πρώτη επίσκεψη στο εξειδικευμένο νευρολογικό ιατρείο.
Κατ’ αυτήν, ο νευρολόγος ιατρός θα λάβει λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και θα υποβάλλει σε ενδελεχή νευρολογική εξέταση τον ασθενή. Με την εξέταση αυτή θα αξιολογήσει τα αντανακλαστικά, τη μυϊκή δύναμη και τον συντονισμό των κινήσεών του. Θα αξιολογήσει επίσης την ισορροπία, τον διασκελισμό και την κινητικότητά του.
Επιπλέον, ο ειδικός νευροψυχολόγος θα τον υποβάλλει σε διάφορα τεστ.
Η όλη αξιολόγηση μπορεί να χρειασθεί έως και 2 ώρες για να ολοκληρωθεί. Μπορεί ακόμη να χρειασθεί επανάληψη μία ή περισσότερες φορές, σε εύλογο χρονικό διάστημα, έως ότου επιβεβαιωθεί η διάγνωση.
3. Πού οφείλεται η νόσος Πάρκινσον;
Η νόσος Πάρκινσον αναπτύσσεται όταν αρχίσουν να πεθαίνουν τα κύτταρα σε μία συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου (λέγεται μέλαινα ουσία). Στην περιοχή αυτή παράγεται μια βασική χημική ουσία του εγκεφάλου, που λέγεται ντοπαμίνη και ρυθμίζει τις κινήσεις του σώματος.
Η καταστροφή της μέλαινας ουσίας οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή ντοπαμίνης. Αυτή με τη σειρά της δημιουργεί προβλήματα κυρίως στις κινήσεις και στον συντονισμό τους. Μπορεί επίσης να επηρεάσει τα περισσότερα συστήματα του οργανισμού.
Η ακριβής αιτία που οδηγεί στον θάνατο τα κύτταρα αυτά, παραμένει άγνωστη.
4. Είναι κληρονομική;
Η νόσος Πάρκινσον συνήθως δεν είναι κληρονομική. Μπορεί, όμως, να υπάρχει κληρονομική επιβάρυνση, δηλαδή να φέρει το άτομο φέρει ορισμένα γονίδια που προδιαθέτουν στην εκδήλωσή της.
Ωστόσο νόσος μπορεί να εκδηλωθεί μόνο αν τα γονίδια αυτά πυροδοτηθούν από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες είναι, π.χ., η άμεση ή έμμεση επαφή με ορισμένα φυτοφάρμακα.
5. Υπάρχει θεραπεία;
Υπάρχουν διάφορες θεραπείες που μπορεί να επιβραδύνουν την εξέλιξή της και να χαρίσουν καλή ποιότητα ζωής στους ασθενείς. Προς το παρόν, όμως, δεν υπάρχει τρόπος ίασης.
Στις θεραπευτικές στρατηγικές που εφαρμόζονται συμπεριλαμβάνονται:
* Φάρμακα
* Φυσικοθεραπεία
* Θεραπευτικές ασκήσεις
* Ορισμένες επεμβατικές θεραπείες (π.χ. τοποθέτηση νευροδιεγέρτη ή αντλίας).
Οι επεμβατικές θεραπείες καταπραΰνουν τα συμπτώματα των ασθενών με προχωρημένη νόσο και τους επιτρέπουν να ζήσουν σχεδόν φυσιολογικά για πολλά ακόμα χρόνια.
6. Παίρνω σωστά τα φάρμακά μου. Τί άλλο πρέπει να κάνω;
Είναι πολύ σημαντικό να γυμνάζεστε καθημερινά και να κάνετε τακτικά φυσικοθεραπείες.
Έχει βρεθεί ότι η άσκηση είναι σχεδόν εξίσου αποτελεσματική με τις φαρμακευτικές θεραπείες για την έκβαση των ασθενών, την διατήρηση της ανεξαρτησίας τους και την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.
7. Πώς θα ξέρω αν είμαι κατάλληλος υποψήφιος για επεμβατική θεραπεία;
Οι θεραπείες αυτές συνιστώνται στο προχωρημένο (αλλά όχι στο τελικό) στάδιο της νόσου, εφόσον οι ασθενείς πληρούν ορισμένα κριτήρια.
Ένα από αυτά είναι η σημαντική διακύμανση της κινητικότητάς τους στη διάρκεια της ημέρας, διότι ναι μεν ανταποκρίνονται στα φάρμακα που παίρνουν, αλλά για λίγες ώρες.
Αντιθέτως, αν τα συμπτώματα του ασθενούς ελέγχονται ικανοποιητικά με τα φάρμακα και η κινητικότητά τους δεν παρουσιάζει διακυμάνσεις, δεν είναι κατάλληλοι υποψήφιοι για επεμβατική θεραπεία.