Νόσος των λεγεωνάριων: Τι είναι η ασθένεια που κόστισε τη ζωή στον Μάνο Αντώναρο

Με τον πιο τραγικό τρόπο ήρθε τις τελευταίες μέρες στο προσκήνιο η νόσος των λεγεωνάριων, που κόστισε τη ζωή στον δημοσιογράφο Μάνο Αντώναρο.

Η σπάνια αυτή ασθένεια είναι επίσης γνωστή ως νόσος των κλιματιστικών ή νόσος των ταξιδιωτών. Ωστόσο το βακτήριο που την προκαλεί δεν μεταδίδεται μόνο από τα κλιματιστικά. Ούτε κινδυνεύουν μόνο οι ταξιδιώτες να μολυνθούν από αυτό.

Όπως αναφέρει το Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), η νόσος των λεγεωνάριων επιστημονικά λέγεται λεγεωνέλλωση. Είναι μία οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού, που προκαλείται από τα βακτήρια του γένους legionellae (λεγιονέλλα ή λεγεωνέλλα).

Υπάρχουν 50 διαφορετικά είδη λεγιονέλλας, από τα οποία τα 28 έχουν συσχετισθεί με νόσηση στον άνθρωπο. Το συχνότερο από αυτά είναι η legionella pneumophila (λεγεωνέλλα η πνευμονόφιλος).

Ευρέως διαδεδομένη

Η λεγιονέλλα είναι ένα βακτήριο ευρέως διαδεδομένο στη φύση. Υπάρχει στα περισσότερα συστήματα νερού και αποικίζει εύκολα όλα τα συστήματα ύδρευσης και τα δίκτυα παροχής θερμού και κρύου νερού.

Την ανάπτυξή της ευνοεί η ύπαρξη νερού με θερμοκρασία 20-45 βαθμών Κελσίου. Έτσι, η λεγιονέλα μπορεί εύκολα να αναπτυχθεί:

* Σε ντεπόζιτα και δεξαμενές ζεστού και κρύου νερού.

* Σε σωλήνες με ελάχιστη ή καθόλου ροή νερού (π.χ. στα άδεια δωμάτια των εποχιακών ξενοδοχείων).

* Στα ιζήματα (βιομεμβράνες) και τις ακαθαρσίες των εσωτερικών  επιφανειών σωλήνων και δεξαμενών.

* Στις ίνες καουτσούκ και τις φυσικές ίνες σε αντιτριβικούς δακτυλίους και διατάξεις στεγάνωσης.

* Σε θερμαντήρες νερού και δεξαμενές ζεστού νερού.

* Στις εναποθέσεις αλάτων και τις διαβρώσεις σε σωλήνες, ντους και βρύσες.

Το βακτήριο επιβιώνει επίσης μέσα σε άλλα βακτήρια και σε αμοιβάδες.

Μετάδοση και μόλυνση

Η λεγιονέλλα μεταδίδεται όταν το μολυσμένο νερό διασκορπιστεί στον αέρα με τη μορφή σταγονιδίων. Στις πιθανές πηγές μόλυνσης συμπεριλαμβάνονται:

* Τα συστήματα παροχής κρύου-ζεστού νερού (ντους)

* Οι πύργοι ψύξης των συστημάτων κλιματισμού (κλιματιστικά)

* Οι δεξαμενές αποθήκευσης νερού

* Οι θερμές ιαματικές πηγές

* Τα ιαματικά λουτρά

* Οι κολυμβητικές δεξαμενές (ιδίως εκείνες όπου το νερό είναι ζεστό και διακινείται)

* Τα συντριβάνια

* Οι υγραντήρες ατμόσφαιρας και οι αναπνευστικές συσκευές που λειτουργούν με νερό βρύσης.

Όταν το βακτήριο διασκορπιστεί στον αέρα, μπορεί εύκολα να εισέλθει στον οργανισμό μέσω της εισπνοής. Ωστόσο το βακτήριο δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Πυρετός Pontiac και νόσος των λεγεωνάριων

Η έκθεση στη λεγιονέλλα δεν συνεπάγεται αυτομάτως νόσηση. Τα άτομα με υποκείμενες νόσους, οι καπνιστές και οι ηλικιωμένοι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να νοσήσουν από αυτήν.

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (ECDC), τα συμπτώματα συνήθως εκδηλώνονται 2-10 ημέρες έπειτα από τη μόλυνση. Σε σπάνιες περιπτώσεις, όμως, μπορεί να εμφανιστούν έως και τρεις εβδομάδες αργότερα.

Η λεγεωνέλλωση συνήθως αρχίζει με πυρετό, ρίγος, κεφαλαλγία και πόνο στους μυς. Τα συμπτώματα αυτά θυμίζουν γρίπη και αποτελούν τον επονομαζόμενο πυρετό Pontiac. Ο πυρετός Pontiac συνήθως εκδηλώνεται μέσα σε 24-48 ώρες από τη μόλυνση (το αργότερο έπειτα από 5 ημέρες).

Στη συνέχεια εμφανίζονται ξηρός βήχας και δυσκολία στην αναπνοή που μπορεί να εξελιχθούν σε πνευμονία ή αλλιώς στη νόσο των λεγεωνάριων.

Η νόσος των λεγεωνάριων συνήθως εκδηλώνεται μέσα σε 5-6 ημέρες από τη μόλυνση. Η πνευμονία που προκαλεί είναι πολύ βαριά και κοστίζει τη ζωή σε ποσοστό 5% έως και 30% των ασθενών, σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ.

Το περίπου ένα τρίτο των ασθενών παρουσιάζει επίσης διάρροια ή έμετο, ενώ οι μισοί ασθενείς παρουσιάζουν και σύγχυση ή παραλήρημα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ECDC, κάθε χρόνο περισσότεροι από 1.000 ταξιδιώτες προσβάλλονται από τη νόσο των λεγεωνάριων.

Οι περισσότεροι ασθενείς χρειάζεται να νοσηλευθούν και να λάβουν θεραπεία με την κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή.

Για τη διάγνωση απαιτούνται ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις. Η διάγνωση συχνά γίνεται αφού ο ταξιδιώτης έχει επιστρέψει στο σπίτι του.