Ο καρκίνος του μαστού δεν πρέπει να θεωρείται πλέον «ανίκητος»: Ενημέρωση, πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και διεπιστημονική αντιμετώπιση

Ωστόσο, χάρη στην πρόοδο της ιατρικής επιστήμης και στις νέες θεραπευτικές μεθόδους, έχουμε πολύ θετικές εξελίξεις σε πολλούς τομείς που σχετίζονται τόσο με την πρώιμη, έγκαιρη και σωστή διάγνωση του καρκίνου όσο και με την θεραπευτική αντιμετώπιση των συμπαγών όγκων. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο στη διάρκεια της θεραπείας των γυναικών που νοσούν διαδραματίζει και η ψυχολογική τους υποστήριξη. Στο κομμάτι αυτό συμβάλλουν Προγράμματα και πρωτοβουλίες στήριξης, όπως η εκστρατεία «Είσαι γυναίκα. Είσαι δύναμη!» που τελείται για 5η συνεχή φορά από τη Novartis Hellas, την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας και τους Συλλόγους Άλμα Ζωής. Προκειμένου να μάθουμε περισσότερες πληροφορίες για την πρόληψη, την αυτό-εξέτασης καθώς και τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζει η ύπαρξη ενός υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος, συναντηθήκαμε με τον κύριο Νικόλαο Γ. Τσουκαλά, Αναπληρωτή Διευθυντή στην Ογκολογική Κλινική 401 ΓΣΝΑ και Επιστημονικό Συνεργάτη στο Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν».

Κύριε Τσουκαλά γιατί και πόσο συχνά πρέπει να αυτό-εξετάζονται οι γυναίκες;

Η σημασία της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης τους καρκίνου παραμένει καταλυτικής σημασίας. Ειδικότερα, ένας υγιεινός τρόπος ζωής (διατροφή, άσκηση), η διακοπή καπνίσματος, η προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία, η διενέργεια των απαραίτητων εμβολιασμών και η αποφυγή του άγχους συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στην πρωτογενή πρόληψη του καρκίνου. Επίσης, η τήρηση των οδηγιών για την δευτερογενή πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου (όπως μαστογραφία, τεστ Παπανικολάου κ.α.) κρίνεται απαραίτητη. Σε περίπτωση που εφαρμόσουμε όλα τα ανωτέρω μπορεί να προληφθεί σχεδόν το 50% των καρκίνων.

Ειδικότερα, αναφερόμενοι στον καρκίνο του μαστού δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι περίπου 1 στις 8 γυναίκες θα διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της. Καταλυτικό ρόλο στην βέλτιστη αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού παίζει η έγκαιρη διάγνωσή του. Αρχικά, όλες οι γυναίκες >20 ετών θα πρέπει να κάνουν αυτοεξέταση του μαστού κάθε μήνα και κλινική εξέταση από ειδικό κάθε 2-3 χρόνια. Επιπλέον, όλες οι γυναίκες >40 ετών θα πρέπει να κάνουν αυτοεξέταση του μαστού κάθε μήνα, ενώ κλινική εξέταση από ειδικό και μαστογραφία κάθε χρόνο θεωρητικά μέχρι την ηλικία των 72 ετών. Η αυτοεξέταση βοηθά τη γυναίκα να «μάθει» τον μαστό της, καθώς με την μηνιαία αυτοεξέταση ανιχνεύει διαφορές και αποκτά την δυνατότητα να βρει γρήγορα και έγκαιρα κάποια βλάβη. Η αυτοεξέταση θα πρέπει να γίνεται, για τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες την 5η-7η ημέρα του κύκλου, ενώ για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και τις εγκύους την ίδια μέρα κάθε μήνα, να έχει διάρκεια περίπου 10 λεπτά και εξετάζουμε όλο τον μαστό.

Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις που θα πρέπει να προσέξουν για να απευθυνθούν απευθείας στο γιατρό;

Κατά την αυτοεξέταση εξετάζουμε το μέγεθος, το σχήμα και το χρώμα του μαστού. Τέλος, εάν παρατηρήσουμε πιθανή ερυθρότητα, πόνο, οίδημα, εισολκή της θηλής, δυσμορφίες ή οζίδια θα πρέπει να απευθυνθούμε στον ιατρό μας.

Πώς πρέπει να διαχειρίζεται η οικογένεια τα πρόσωπα που πάσχουν από καρκίνο του μαστού;

Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού είναι μια δυσάρεστη είδηση που προκαλεί αναστάτωση, αγωνία και άγχος τόσο στην ασθενή όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον. Ο ρόλος των μελών της οικογένειας είναι πολύ σημαντικός για την υποστήριξη των ασθενών με καρκίνο του μαστού. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι παρά τις δυσκολίες και την κόπωση, σωματική και ψυχική, οι περισσότερες ασθενείς με καρκίνο μαστού βγαίνουν νικήτριες στον αγώνα ενάντια στον καρκίνο και αυτό είναι πολύ ευχάριστο, ενθαρρυντικό και αισιόδοξο γεγονός!

Επιπλέον, σημαντικός είναι ο ρόλος της ιατρικής κοινότητας και των συλλόγων ασθενών που με διάφορες δράσεις και πρωτοβουλίες ενημερωτικού και εμψυχωτικού χαρακτήρα συμβάλουν θετικά στον αγώνα των γυναικών ενάντια στον καρκίνο του μαστού. Πρόσφατα, είδαμε το πρόγραμμα «Είσαι Γυναίκα, Είσαι Δύναμη!» που πραγματοποιείται από τη Novartis Hellas, την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας και τους Συλλόγους Άλμα Ζωής. Όλες αυτές οι δράσεις θα πρέπει να συνεχίσουν να οργανώνονται τόσο από την επιστημονική – ογκολογική κοινότητα όσο και από τους συλλόγους των ασθενών με καρκίνο καθώς και από τη συνεργασία των δύο φορέων. Η συμβολή τους στην ενημέρωση και εμψύχωση τόσο των ασθενών με καρκίνο όσο και των φροντιστών τους κρίνεται σημαντική.

Πώς η επιστημονική καινοτομία μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς με καρκίνο του μαστού;

Βρισκόμαστε, πλέον, στο τέλος του 2021 όπου ευτυχώς έχουμε διαθέσιμα αρκετά θεραπευτικά όπλα για τη μάχη ενάντια στον καρκίνο. Αυτό αποδεικνύεται από τις βελτιωμένες επιβιώσεις και την καλύτερη πορεία των περισσοτέρων ασθενών με καρκίνο. Κάθε μέρα προσπαθούμε να διαμορφώσουμε το βέλτιστο θεραπευτικό πλάνο για κάθε ασθενή μας, αποσκοπώντας στο μέγιστο δυνατό θεραπευτικό αποτέλεσμα και εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα μια πολύ καλή ποιότητα ζωής για τους ασθενείς μας. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι ο κάθε ασθενής μας είναι ξεχωριστός με τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά και με την δική του μοναδική ψυχοσωματική οντότητα. Οδηγοί στην προσπάθεια αυτή θα πρέπει να είναι οι αρχές της εξατομικευμένης ιατρικής, της ιατρικής ακριβείας αλλά και της ολιστικής ιατρικής, στις οποίες θα πρέπει να βασίζεται η σύγχρονη κλινική ογκολογία. Δεν θεραπεύουμε ασθένειες αλλά ασθενείς – ανθρώπους με τις δικές τους προσωπικότητες και επιθυμίες.

Σήμερα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ο καρκίνος δεν είναι πια ανίκητος, τουλάχιστον σε αρκετές περιπτώσεις. Ελπίζουμε οι περιπτώσεις αυτές να αυξάνονται καθημερινά και να είμαστε σε θέση να θεραπεύουμε ολοένα και περισσότερους ασθενείς με καρκίνο.

Νικόλαος Γ. Τσουκαλάς MD, MSc, PhD, Ογκολόγος-Παθολόγος, MSc Βιοπληροφορική, Αναπληρωτής Διευθυντής, Ογκολογική Κλινική 401 ΓΣΝΑ και Επιστημονικός Συνεργάτης Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», Αθήνα