Η άνοια ήταν άγνωστη στην αρχαία Ελλάδα. Τα πρώτα περιστατικά άρχισαν να περιγράφονται όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία βρισκόταν στην ακμή της, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.
Η μελέτη βρήκε στα αρχαία κείμενα ελάχιστες αναφορές για διαταραχές παρόμοιες με την άνοια, παρότι εντόπισε διάφορες άλλες παθήσεις που σχετίζονται με την τρίτη ηλικία, όπως η βαρηκοΐα.
«Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν κάποιες (ελάχιστες) αναφορές για κάτι που θυμίζει περισσότερο την ήπια νοητική διαταραχή», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Caleb Finch, καθηγητής Νευροβιολογίας της Γήρανσης στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, στο Λος Άντζελες.
«Όταν εξετάσαμε τους Ρωμαίους εντοπίσαμε τουλάχιστον τέσσερις αναφορές, ενδεικτικές για προχωρημένη άνοια. Δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα αν ήταν νόσος Αλτσχάιμερ και ασφαλώς ήταν σπάνιες. Υπήρξε, όμως, σαφής εξέλιξη από τους αρχαίους Έλληνες στους Ρωμαίους», πρόσθεσε.
Η νέα έρευνα
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση Journal of Alzheimer’s Disease. Ο Dr. Finch και οι συνεργάτες του εξέτασαν τα ιατρικά κείμενα και από τους δύο πολιτισμούς. Μεταξύ άλλων ανέλυσαν τα γραπτά του Ιπποκράτη και των μαθητών του, καθώς και του Γαληνού και του Πλίνιου του πρεσβύτερου.
Τα ελληνικά κείμενα αναφέρουν πως ήταν συνηθισμένα στους ηλικιωμένους κάποια ήπια προβλήματα μνήμης, τα οποία στην σύγχρονη Ιατρική θεωρούνται ως ήπια νοητική διαταραχή. Περιγράφουν επίσης άλλες παθήσεις των ηλικιωμένων, όπως η ζάλη ή τα πεπτικά προβλήματα.
Δεν υπάρχει όμως κάποια αναφορά για σοβαρή απώλεια μνήμης, σαν αυτή που προκαλεί η άνοια.
Αιώνες αργότερα, τα ρωμαϊκά κείμενα περιγράφουν τέτοιου είδους περιστατικά. Ο Γαληνός, λ.χ., είχε παρατηρήσει ότι στην ηλικία των 80 ετών μερικοί ηλικιωμένοι δυσκολεύονταν να μάθουν νέα πράγματα.
Ο Πλίνιος ο πρεσβύτερος, εξ άλλου, περιέγραψε την περίπτωση ενός μέλους της Συγκλήτου και ρήτορα, του Βαλέριου Μεσσάλα Κορβίνου, ο οποίος ξέχασε ακόμα και το όνομά του.
Αντίστοιχα ο Κικέρων μιλούσε για την «ανοησία των ηλικιωμένων», η οποία δεν τους χαρακτήριζε όλους.
Οι αιτίες της διαφοράς
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η διαφορά μεταξύ των δύο πολιτισμών οφείλεται στον τρόπο ζωής. Στην ακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας οι Ρωμαίοι ζούσαν σε μεγάλες πόλεις. Επιπλέον, εκτίθεντο σε υψηλά επίπεδα μολύβδου από τη χρήση αγωγών ύδρευσης και μαγειρικών σκευών. Προσέθεταν επίσης οξικό μόλυβδο στο κρασί τους για να το κάνουν πιο γλυκό, κατά τον Dr. Finch.
Αντιθέτως, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν έναν πολύ πιο δραστήριο και λιτό τρόπο ζωής, διανύοντας καθημερινά τεράστιες αποστάσεις για να βρουν ό,τι χρειάζονταν.
Τον ρόλο της φυσικής δραστηριότητας επιβεβαιώνουν και έρευνες στην φυλή Τσιμάνε της Βολιβίας. Τα μέλη της ζουν με τον δραστήριο τρόπο ζωής που υπήρχε πριν την βιομηχανική επανάσταση. Θεωρούνται ως ο πιο υγιής λαός στον κόσμο, ενώ έχουν ελάχιστη άνοια.
«Τα δεδομένα από τους Τσιμάνε υποδηλώνουν ότι ο τρόπος ζωής έχει τεράστιο αντίκτυπο στον κίνδυνο άνοιας», τόνισε ο Dr. Finch. «Αυτό επιβεβαιώνεται και από τη νέα μελέτη μας, που αφορά αρχαίους λαούς με σημαντικές διαφορές μεταξύ τους».
Φωτογραφία: iStock