Ο θυρεοειδής αδένας παράγει μερικές από τις σημαντικότερες ορμόνες του ανθρώπινου οργανισμού και οι διαταραχές του μπορεί να έχουν συνέπειες σε όλα τα όργανα, στα οποία συμπεριλαμβάνεται η καρδιά.
Στην πραγματικότητα, οι θυρεοειδικές ορμόνες μπορεί να συμβάλλουν σε πολλά καρδιαγγειακά προβλήματα, γι’ αυτό πρέπει να αξιολογούνται σε όσους πάσχουν από αυτά αλλά και σε όσους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να τα αναπτύξουν.
Αυτό τονίζουν ειδικοί από την Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία, επισημαίνοντας ότι οι θυρεοειδικές ορμόνες ασκούν πλήθος επιδράσεων στην καρδιά και το περιφερειακό αγγειακό σύστημα. Μεταξύ άλλων:
- Αυξάνουν τον καρδιακό ρυθμό
- Βελτιώνουν την συστολική και την διαστολική λειτουργία της καρδιάς
- Αυξάνουν την συσταλτικότητα της καρδιάς
- Μειώνουν την αγγειακή αντοχή σε κατάσταση ηρεμίας
Επιπλέον, ο μυς της καρδιάς (μυοκάρδιο) και το εσωτερικό τοίχωμα των αγγείων (ενδοθήλιο) είναι ευαίσθητα στις αλλαγές των συγκεντρώσεων των θυρεοειδικών ορμονών. Ακόμα και οι μικρές διακυμάνσεις τους, όπως αυτές που παρατηρούνται στον υποκλινικό (ασυμπτωματικό) υποθυρεοειδισμό ή υπερθυρεοειδισμό, μπορεί να επηρεάσουν το καρδιαγγειακό σύστημα.
Υπολογίζεται ότι στη Δύση το 6% των ενηλίκων πάσχουν από κάποια νόσο του θυρεοειδούς. Οι γυναίκες που νοσούν είναι τουλάχιστον πενταπλάσιες από τους άνδρες.
Οι περισσότεροι ασθενείς (το 80%) πάσχουν από υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα (υποθυρεοειδισμός). Οι υπόλοιποι πάσχουν από το αντίστροφο πρόβλημα, δηλαδή την υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα (υπερθυρεοειδισμός). Ο υπερθυρεοειδισμός εκτιμάται ότι προσβάλλει λιγότερο από το 1% του πληθυσμού. Και οι δύο καταστάσεις επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η καρδιά.
Οι επιπτώσεις του υποθυρεοειδισμού
Έχει βρεθεί ότι η ανεπαρκής έκκριση θυρεοειδικών ορμονών (υποθυρεοειδισμός):
- Επιβραδύνει τον καρδιακό παλμό
- Μειώνει την ελαστικότητα των αρτηριακών τοιχωμάτων
- Οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων της χοληστερόλης
Οι επιδράσεις αυτές έχουν ως συνέπεια ο υποθυρεοειδισμός:
- Να οδηγεί στην υπέρταση
- Να εντείνει την αθηροσκλήρωση και την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου
Οι καρδιαγγειακές εκδηλώσεις (συμπτώματα) του υποθυρεοειδισμού συμπεριλαμβάνουν:
- Κόπωση
- Βραδυκαρδία
- Μειωμένη αντοχή
Οι εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις αποκαλύπτουν:
- Αυξημένη χοληστερόλη
- Αυξημένη ομοκυστεΐνη
- Διαταραγμένη συσταλτικότητα της καρδιάς
- Αυξημένη C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP)
Ένα άλλο σύμπτωμα που μπορεί να παρατηρηθεί στους πάσχοντες από υποθυρεοειδισμό είναι οι πόνοι στους μυς. Αν και αρχικά μοιάζουν να μην σχετίζονται με την καρδιά, στην πραγματικότητα έχουν άμεση συσχέτιση.
Κατ’ αρχάς, η καρδιά είναι ένας μυς. Επιπλέον, μία από τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων κατά της χοληστερόλης (των στατινών) είναι οι μυαλγίες. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο υποθυρεοειδισμός είναι πιο συχνός στους πάσχοντες από υπερλιπιδαιμία οι οποίοι έχουν δυσανεξία στις στατίνες. Μάλιστα αρκετοί ειδικοί πιστεύουν ότι η θεραπεία του υποθυρεοειδισμού μπορεί να αμβλύνει την δυσανεξία αυτή.
Ο υπερθυρεοειδισμός
Ο υπερθυρεοειδισμός επίσης έχει συνέπειες στην καρδιά. Τα αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών μπορεί να επηρεάσουν τον καρδιακό ρυθμό:
- Προκαλώντας ταχυκαρδία
- Κάνοντας την καρδιά να πάλλεται πιο δυνατά
Στην πραγματικότητα, ο υπερθυρεοειδισμός αυξάνει τον κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής. Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο σοβαρή μορφή καρδιακής αρρυθμίας, η οποία σχετίζεται άρρηκτα με τα εγκεφαλικά επεισόδια.
Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί επίσης να συμβάλλει στην ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου και καρδιακής ανεπάρκειας. Στους πάσχοντες από στεφανιαία νόσο, ο συνδυασμός του έντονου καρδιακού παλμού με την αυξημένη αρτηριακή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε στηθάγχη (πόνος στο στήθος). Άλλες πιθανές συνέπειες που έχει στην καρδιά και στα αγγεία είναι:
- Η πνευμονική υπέρταση
- Η υπερτροφία της καρδιάς
Τα καρδιαγγειακά συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού συμπεριλαμβάνουν:
- Αίσθημα παλμών
- Στηθάγχη
- Περιφερειακό οίδημα (πρήξιμο άκρων)
- Δυσανεξία στην άσκηση
- Συστολική υπέρταση
Η συστολική αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκείται στα τοιχώματα των αρτηριών όταν πάλλεται η καρδιά. Αντιστοιχεί στον μεγάλο αριθμό στη μέτρηση της αρτηριακής πιέσεως. Ο μικρός αριθμός αντιστοιχεί στη διαστολική πίεση, δηλαδή στην πίεση όταν η καρδιά αναπαύεται μεταξύ δύο παλμών.
Οι πάσχοντες από υπερθυρεοειδισμό μπορεί να έχουν αυξημένη μόνο τη συστολική πίεσή τους και φυσιολογική τη διαστολική. Σε τέτοια περίπτωση ο ασθενής πάσχει από συστολική υπέρταση.
Γιατί αρρωσταίνουν την καρδιά
Πώς θα μπορούσαν, όμως, οι παθήσεις του θυρεοειδούς να συσχετίζονται με όλ’ αυτά καρδιαγγειακά προβλήματα; Οι πιθανοί μηχανισμοί είναι πολλοί και συμπεριλαμβάνουν:
- Τη δυσλιπιδαιμία. Είναι η διαταραχή στα επίπεδα των λιπιδίων αίματος, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται η χοληστερόλη
- Η δυσλειτουργία του αγγειακού επιθηλίου
- Οι αλλαγές στην αρτηριακή πίεση
- Οι άμεσες επιδράσεις των θυρεοειδικών ορμονών στο μυοκάρδιο
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία ακόμα και των υποκλινικών (ασυμπτωματικών) θυρεοειδοπαθειών μπορεί να βελτιώσει τους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου. Αυτό δυνητικά μπορεί να μειώσει τα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι η παθολογική θυρεοειδική λειτουργία την εποχή ενός οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου, σχετίζεται με αρνητικές καρδιαγγειακές εκβάσεις. Έρευνες στο εργαστήριο, εξάλλου, έχουν δείξει ότι οι θυρεοειδικές ορμόνες μπορεί να έχουν σημαντικό θεραπευτικό ρόλο:
- Στη μείωση της έκτασης του εμφράγματος
- Στη βελτίωση της μυοκαρδιακής λειτουργίας μετά το έμφραγμα
Απαραίτητος ο έλεγχος του θυρεοειδούς
Οι παθολογίες του θυρεοειδούς συνήθως γίνονται αντιληπτές μέσω αιματολογικών εξετάσεων. Ωστόσο τουλάχιστον οι μισοί πάσχοντες από αυτές δεν γνωρίζουν ότι νοσούν, διότι δεν έχουν εξεταστεί. Επειδή, όμως, τα προβλήματα στην καρδιά σχετίζονται με τις παθήσεις του θυρεοειδούς, καλό είναι οι πάσχοντες από οποιοδήποτε καρδιολογικό πρόβλημα να υποβάλλονται σε τακτικό θυρεοειδικό έλεγχο.
Αυτό είναι απαραίτητο για να εξακριβωθεί εάν ο θυρεοειδής είναι συμβάλλοντας παράγοντας. Έχει επίσης το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι η θεραπεία τυχόν θυρεοειδικού προβλήματος, θα μπορούσε να συμβάλλει στην αντιμετώπιση και του προβλήματος στην καρδιά.
Ο προληπτικός έλεγχος του θυρεοειδούς είναι επίσης απαραίτητος σε όσους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο θυρεοειδοπάθειας, λόγω:
- Οικογενειακού ιστορικού υπερθυρεοειδισμού ή υποθυρεοειδισμού
- Φύλου (οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο)
- Ηλικίας (η επίπτωση του υποθυρεοειδισμού αυξάνεται με την ηλικία, ιδιαίτερα μετά τα 60 έτη)
- Βεβαρημένου ατομικού ιατρικού ιστορικού
Το ατομικό ιατρικό ιστορικό που θεωρείται υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη θυρεοειδοπάθειας:
- Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
- Η νόσος του Addison
- Η κακοήθης αναιμία
- Η ρευματοειδής αρθρίτιδα
- Ο καρκίνος κεφαλής & τραχήλου για τον οποίο έγινε ακτινοθεραπεία στο λαιμό
- Η λεύκη (είναι δερματοπάθεια)
Ποιες ορμόνες παράγει ο θυρεοειδής
Ο θυρεοειδής αδένας εκκρίνει δύο ορμόνες, την τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και την τετραϊωδοθυρονίνη ή θυροξίνη (Τ4). Οι ορμόνες αυτές συντίθενται χρησιμοποιώντας μόρια ιωδίου.
Οι δράσεις στους στον οργανισμό είναι πολύ σημαντικές, καθώς:
- Επηρεάζουν τον μεταβολισμό
- Ρυθμίζουν τη θερμοκρασία του σώματος
- Ελέγχουν την ανάπτυξη του οργανισμού
Οι ορμόνες αυτές ρυθμίζονται από την θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH), η οποία εκκρίνεται από την υπόφυση του εγκεφάλου. Αυτή με τη σειρά της ελέγχεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου μέσω μίας άλλης ορμόνης, της TRH (ορμόνη απελευθέρωσης θυρεοτροπίνης).
Φωτογραφία: iStock