Οισοφάγος Barrett: Τι σχέση έχει με την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Πως αντιμετωπίζεται

Η «επιστροφή» (παλινδρόμηση) του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο προκαλεί με την πάροδο του χρόνου αλλοιώσεις στο εσωτερικό τοίχωμά του, οι οποίες μπορεί να ανοίξουν τον δρόμο στην ανάπτυξη μιας προκαρκινικής κατάστασης που λέγεται οισοφάγος Barrett.

Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση προκαλεί τις γνωστές σε όλους καούρες. Είναι μία από τις συχνότερες πεπτικές παθήσεις, καθώς ταλαιπωρεί ποσοστό περίπου 20% των ενηλίκων στις δυτικές κοινωνίες. Όταν είναι χρόνια προκαλεί φλεγμονή  νέκρωση και απόπτωση του βλεννογόνου του οισοφάγου.

Στη φάση της επούλωσης, ο βλεννογόνος μεταπλάσσεται για να προστατευθεί από τις μελλοντικές «επιθέσεις» των οξέων του στομάχου. Ειδικότερα μετατρέπεται (διαφοροποιείται) σε εντερικό βλεννογόνο, ο οποίος είναι πιο ανθεκτικός στα όξινα υγρά του στομάχου.

«Η αντικατάσταση του φυσιολογικού βλεννογόνου του οισοφάγου από βλεννογόνο που μοιάζει με αυτόν του λεπτού εντέρου ονομάζεται οισοφάγος Barrett ή εντερική μετάπλαση», εξηγεί η χειρουργός κυρία Ελένη Καραφώκα-Μαύρου, διευθύντρια της Β’ Κλινικής Ρομποτικής Χειρουργικής & Χειρουργικής Ογκολογίας στο νοσοκομείο Metropolitan General. «Εάν δεν αντιμετωπιστεί, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να εξελιχθεί σε αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου».

Στην πραγματικότητα, το 10-15% των πασχόντων από χρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση αναπτύσσουν οισοφάγο Barrett. Από τους ασθενείς αυτούς, το 10%  θα αναπτύξουν καρκίνο στον οισοφάγο. Με άλλα λόγια, οι πάσχοντες από  οισοφάγο Barrett έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εκδηλώσουν οισοφαγικό καρκίνο σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό.

Το γεγονός αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη να αντιμετωπισθεί η παλινδρομική νόσος χειρουργικά πριν την μετάπλαση του φυσιολογικού οισοφαγικού βλεννογόνου. Εξίσου σημαντική είναι η πολύ στενή παρακολούθηση των πασχόντων από οισοφάγο Barrett, ώστε να διαγνωστεί εγκαίρως τυχόν καρκίνος.

Πως γίνεται η διάγνωση

Ο οισοφάγος Barrett διαγιγνώσκεται με μία απεικονιστική εξέταση που λέγεται οισοφαγοσκόπηση (γίνεται όπως η γαστροσκόπηση). Η διάγνωση τεκμηριώνεται με τη λήψη βιοψιών και την παθολογοανατομική εξέτασή τους.

Στο ενδοσκόπιο, ο οισοφάγος Barrett έχει πολύ χαρακτηριστική εικόνα, την οποία αναγνωρίζει εύκολα ένας έμπειρος ενδοσκόπος.

Με τη λήψη ιστικών δειγμάτων από αρκετά σημεία του οισοφάγου γίνεται αντιληπτή η παρουσία εντερικής μετάπλασης, η οποία θέτει την οριστική διάγνωση. Ανιχνεύεται επίσης και τυχόν κυτταρική ατυπία – μία διαταραχή που θεωρείται προκαρκινική κατάσταση.

Αναλόγως με τη βαρύτητα της ατυπίας στα κύτταρα του οισοφάγου, ο ασθενής στο οποίο έχει διαγνωστεί οισοφάγος Barrett:

• Θα παραπεμφθεί για χειρουργική αντιμετώπιση (οισοφαγεκτομή) ή
• Θα μπει σε πρωτόκολλο στενής παρακολούθησης (ανά εξάμηνο ή ανά τρίμηνο)

«Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η παρουσία οισοφάγου Barrett αποτελεί απόλυτη ένδειξη για χειρουργική αντιμετώπιση της παλινδρομικής νόσου, με σκοπό να απομακρυνθεί το ερέθισμα, ωστόσο η εντερική μετάπλαση σπάνια υποχωρεί από μόνη της», επισημαίνει η κυρία Καραφώκα-Μαύρου.

Η θεραπεία

Προς το παρόν δεν υπάρχουν φάρμακα για την αναστροφή του οισοφάγου Barrett. Ωστόσο, αν αντιμετωπιστεί η υποκείμενη παλινδρόμηση, μπορεί να καθυστερήσει η εξέλιξη της νόσου.

Σε προχωρημένο στάδιο και ακολουθώντας συγκεκριμένα ενδοσκοπικά κριτήρια, ο οισοφάγος Barrett μπορεί να αντιμετωπισθεί ενδοσκοπικά. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται ελεγχόμενη τοπική εφαρμογή ραδιοσυχνότητων (HALO ablation).

Η διαδικασία αυτή στοχεύει την επιφανειακή στοιβάδα του οισοφάγου στα σημεία με εντερική μετάπλαση και την καταστρέφει. Η θεραπεία αποδίδει σε συνδυασμό με ταυτόχρονη θεραπεία για την παλινδρόμηση.

Ωστόσο ο οισοφάγος Barrett αντιμετωπίζεται οριστικά μόνο με μία χειρουργική επέμβαση που λέγεται θολοπλαστική κατά Nissen.

Σε αυτή την επέμβαση το πάνω μέρος του στομάχου (ονομάζεται θόλος) «τυλίγεται» γύρω από το κάτω τμήμα του οισοφάγου σαν ένα σωσίβιο. Έτσι δημιουργείται μία ζώνη ψηλής πίεσης, που πιέζει τον οισοφάγο από έξω.

Στόχος είναι να δημιουργηθεί μία «βαλβίδα εξωτερικής πίεσης», η οποία εμποδίζει την παλινδρόμηση. Η επέμβαση γίνεται πλέον μόνο ρομποτικά ή λαπαροσκοπικά και σε έμπειρα χέρια έχει εξαιρετικά αποτελέσματα, τονίζει η ιατρός.

Η ρομποτική επέμβαση

Η εγχείρηση για να αντιμετωπιστεί ο οισοφάγος Barrett γίνεται με ολική νάρκωση. Το χειρουργικό ρομπότ προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την απλή λαπαροσκοπική μέθοδο. Η όραση είναι τρισδιάστατη και με πολύ μεγάλη μεγέθυνση. Δεν υπάρχει αιμορραγία εφόσον αναγνωρίζονται και αντιμετωπίζονται ανάλογα ακόμα και τα πολύ μικρά αγγεία.

Μετά την επέμβαση ο ασθενής :

• Δεν χρειάζεται μετάγγιση αίματος
• Δεν πονάει
• Κινητοποιείται πάρα πολύ γρήγορα
• Αποφεύγει τις θρομβώσεις και τις λοιμώξεις του αναπνευστικού
• Κάνει εισαγωγή στο νοσοκομείο την ημέρα που πρόκειται να χειρουργηθεί

«Την επομένη του χειρουργείου γίνεται ένας ακτινολογικός έλεγχος, για να βεβαιωθούμε ότι όλα είναι όπως πρέπει. Την ίδια μέρα (και για μία περίπου εβδομάδα) ο ασθενής σιτίζεται με πολτώδεις/υδαρείς τροφές. Το απόγευμα μπορεί να πάει σπίτι του», τονίζει η κυρία Καραφώκα-Μαύρου.

Και συνεχίζει: «Με την εφαρμογή των ελάχιστα επεμβατικών τεχνικών (ρομποτική και λαπαροσκοπική), η βαρύτητα του χειρουργείου, σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές που γίνονταν με μία μεγάλη τομή, έχει μειωθεί και οι επιπτώσεις στον ασθενή έχουν σχεδόν μηδενιστεί. Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου είναι δοκιμασμένη. Ο ασθενής μετά το χειρουργείο επιστρέφει στην κανονική του ζωή χωρίς περιορισμούς και απαγορεύσεις».

Φωτογραφία: iStock