Ολυμπιακοί Αγώνες: Ο αντίκτυπός τους σε 10 ζητήματα Δημόσιας Υγείας

Ο Ολυμπισμός είναι φιλοσοφία ζωής, που θέτει τον αθλητισμό στην υπηρεσία της ανθρωπότητας. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες 2024 στο Παρίσι αποτέλεσαν αντικείμενο εκτενών δημοσιευμάτων για τη συσχέτισή τους με την υγεία.

Στην πραγματικότητα, πολλές έγκριτες, διεθνείς επιστημονικές επιθεωρήσεις, μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικά δίκτυα έκαναν εκτενείς αφιερώσεις στο τι κερδήθηκε ή χάθηκε στον τομέα της Υγείας.

Η παθολόγος Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, καθηγήτρια Επιδημιολογίας & Προληπτικής Ιατρικής ΕΚΠΑ, απαρίθμησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ δέκα ζητήματα που σχετίζονται με τους Ολυμπιακούς Αγώνες και την Δημόσια Υγεία.

Σημασία στην αξία της σωματικής δραστηριότητας

Σύμφωνα με τις ιατρικές επιθεωρήσεις Lancet και BMJ, σε συστηματικές αναλύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μετά το πέρας των Ολυμπιακών αγώνων δεν φαίνεται κάποια μετρήσιμη αύξηση της καθημερινής σωματικής δραστηριότητας στον πληθυσμό.

Για να μετουσιωθεί η ευκαιρία και η δυναμική των Ολυμπιακών Αγώνων σε απτά αποτελέσματα, συζητιούνται συγκεκριμένες μακροχρόνιες αθλητικές πρωτοβουλίες, που να αξιολογούνται ως προς την αποτελεσματικότητά τους. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι πρόγραμμα που ενθαρρύνει την εισαγωγή 30 λεπτών καθημερινής φυσικής δραστηριότητας στα σχολεία σε όλη τη Γαλλία.

Συνέργειες για την πρόληψη των χρόνιων, μη μεταδοτικών νοσημάτων

Η επέκταση του συμφώνου συνεργασίας μεταξύ της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ) και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) αφορά στην αμοιβαία αφοσίωση σε πολιτικές και δράσεις για την προαγωγή της υγείας με την πρόληψη των μη μεταδοτικών ασθενειών.

Τα νοσήματα αυτά παραμένουν οι κυριότερες αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας στον ανεπτυγμένο κόσμο. Το πρόγραμμα «Let’s Move and Celebrate» αποτέλεσε το θέμα της εφετινής Ολυμπιακής Ημέρας (23 Ιουνίου). Την ημέρα αυτή εορτάζεται κάθε χρόνο η αναβίωση των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων (ήταν στις 23 Ιουνίου 1894).

Αντιμετώπιση έκτακτων τοπικών λοιμωδών εξάρσεων και πανδημιών

Πριν αρχίσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, ο ΠΟΥ και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου & Προλήψεως Ασθενειών (ECDC) εξέδωσαν κοινές οδηγίες για:

• Τον πλήρη εμβολιασμό των επισκεπτών των Ολυμπιακών Αγώνων έναντι νοσημάτων νοσήματα όπως η ιλαρά
• Την πρόληψη των αναπνευστικών παθογόνων
• Την πρόληψη των νοσημάτων που μεταδίδουν κουνούπια και κρότωνες (τσιμπούρια)
• Την αποφυγή τροφιμογενών, υδατογενών και σεξουαλικώς μεταδιδόμενων λοιμώξεων

Προγενέστεροι Αγώνες είχαν δοκιμασθεί από επιδημίες, όπως του Τόκυο με την πανδημία COVID-19 ή του Ρίο με τον ιό Zika.

Το γεγονός ότι οι εφετινοί Ολυμπιακοί Αγώνες είχαν πάνω από 10.000 αθλητές, οι Παραολυμπιακοί Αγώνες πάνω από 4.000 αθλητές και οι επισκέπτες υπερέβησαν τα 10 εκατομμύρια, υπογραμμίζει τη σημαντικότητα της προετοιμασίας αυτής.

Προαγωγή της υγιεινής διατροφής

Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση στο Lancet, οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Παρίσι παρείχαν μοναδική ευκαιρία για να τονιστεί και η αξία της υγιεινής διατροφής, με περιορισμό στο ελάχιστο της πρόσληψης ζαχαρούχων και αλκοολούχων ροφημάτων.

Σε επίπεδο πρωταθλητών, σημασία δίνεται και στα μακρομόρια (πρωτεΐνες -υδατάνθρακες), καθώς και στην ενυδάτωση.

Διαμόρφωση υγιούς περιβάλλοντος για την διεξαγωγή των Αγώνων

H κλιματική κρίση με την υπερθέρμανση και τη μόλυνση του περιβάλλοντος δρα επιβαρυντικά στους αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων.

Αυτό φάνηκε στα κολυμβητικά αθλήματα που διεξήχθησαν στον Σηκουάνα, ενώ αρκετοί αθλητές δυσκολεύτηκαν από τις υψηλές θερμοκρασίες στη Γαλλία. Οι αθλητές της ιστιοπλοΐας, λ.χ., αναγκάστηκαν να φορούν γιλέκα πάγου.

Ο συνδυασμός της ζέστης με την υψηλή υγρασία κινδύνευσε να δημιουργήσει ασφυκτικές συνθήκες για τον πρωταθλητισμό.

Βιώσιμη ανάπτυξη με μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος

Με την χρήση των υπαρχουσών αθλητικών εγκαταστάσεων οι οποίες σχεδόν επαρκούσαν για τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, το Παρίσι στόχευσε σε μια δαπάνη άνθρακα περίπου 1,5 εκατομμυρίου τόνων ισοδυνάμων CO2. Είναι περίπου οι μισές εκπομπές απ’ όσες υπήρξαν κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου και του Ρίο.

Πρωταθλητισμός και διασφάλιση της υγείας

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία από το ΙΤΑ (International Testing Agency), τους μήνες πριν αρχίσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες 2024 το περίπου 88% των συμμετεχόντων αθλητών εξετάστηκαν τουλάχιστον μία φορά για χρήση απαγορευμένων ουσιών.

Συνολικώς έγιναν 32.600 έλεγχοι ντόπινγκ. Ο προγραμματισμός αυτός θεωρήθηκε ο πιο ολοκληρωμένος, σε σύγκριση με τους προηγούμενους Αγώνες. Εξασφάλισε την υγεία των συμμετεχόντων και την ευγενή άμιλλα.

Στόχευση στην ψυχοπνευματική ενίσχυση

Αρκετοί αθλητές και ολυμπιονίκες δημοσιοποίησαν την μάχη τους για ψυχική ανθεκτικότητα και πνευματική ενίσχυση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ολυμπιονίκης Simone Biles που τόνισε «mental health matters» (η ψυχική υγεία έχει σημασία).

Ως αποτέλεσμα, κατά την διάρκεια των πρόσφατων Ολυμπιακών Αγώνων επιστρατεύτηκαν περισσότεροι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μειώνοντας το στίγμα, και αυξάνοντας την πιθανότητα αντιμετώπισης συμπτωμάτων:

• Άγχους και φόβου
• Κατάθλιψης
• Χρήσης ουσιών
• Διαταραχών διατροφής και ύπνου

Μαθήματα ζωής στους Παραολυμπιακούς Αγώνες

Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες χρήζουν ακόμα περισσότερης σωματικής και ψυχολογικής υποστήριξης από ειδικούς. Η τωρινή στόχευση στο Παρίσι είναι να υπογραμμιστεί η αξία της υποστηρικτικής τεχνολογίας (assistive technology) μέσω του συνθήματος «Equipped for equity».

Απώτερος στόχος είναι η καθολική πρόσβαση. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο μικρό ποσοστό ατόμων παγκοσμίως έχουν πρόσβαση σε ακουστικά βαρηκοΐας ή σε αναπηρικά αμαξίδια.

Διασφάλιση της υγείας μέσω της ειρήνης

Βασικό στοιχείο του Ολυμπιακού ιδεώδους είναι η Ολυμπιακή Εκεχειρία, ώστε ο αθλητισμός να ενώσει, να οδηγήσει στην ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπων και κρατών, στην ψυχοπνευματική και σωματική υγεία, στην ευημερία και την διασφάλιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Και ενώ τα Ηνωμένα Έθνη ζήτησαν ειρήνη, μάλλον η κληρονομιά αφήνεται για τους επόμενους Ολυμπιακούς Αγώνες, με την ελπίδα τότε η Ολυμπιακή εκεχειρία να γίνει αποδεκτή, καταλήγει η κυρία Ψαλτοπούλου.

Φωτογραφία: Eurokinissi