Όταν η ψυχική νόσος χτυπά το σπίτι μας!

Της Μίνας Κάνταρου

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια

Εθελόντρια στο Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Κ.Ε.Ι.)

του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία».

Όταν ένα μέλος της οικογενείας προσβάλλεται από μια ψυχική ασθένεια ολόκληρη η οικογένεια καθώς και οι σύζυγοι, οι φίλοι επηρεάζονται. Δημιουργείται μια σύγχυση συναισθημάτων. Κανένας δεν είναι έτοιμος για αυτήν την επώδυνη αλλαγή που φέρνει μια τέτοια κατάσταση.

Είναι δυστυχώς μια κρίσιμη στιγμή που καλούνται όλα τα μέλη να προετοιμαστούν, να δεχτούν, να συμπάσχουν και να αντιμετωπίσουν τον άνθρωπο τους με την ψυχική ασθένεια. Μαζί με αυτό, ακολουθούν τα διάφορα δυσάρεστα συμπτώματα της ψυχικής ασθένειας αλλάζοντας την ζωή του ατόμου που υποφέρει αλλά και των υπολοίπων.

Όποια και να είναι η ψυχική ασθένεια (κατάθλιψη, μανιοκαταθλιπτική ψύχωση, σχιζοφρένια, διαταραχές διάθεσης, ιδεοψυχαναγκαστικές νευρώσεις, φοβίες, κτλ.) όλες αποτελούν μια σωρεία δυσάρεστων συμπτωμάτων. Είναι πολλές φορές δύσκολο να καταλάβει ή να φανταστεί κανείς ότι κάποιο αγαπημένο πρόσωπο βιώνει αυτά τα συμπτώματα.

Οι συμπεριφορές των ατόμων αυτών αλλάζουν είτε περισσότερο, είτε λιγότερο φανερά. Κλείνονται στον εαυτό τους, σταματούν προοδευτικά κάποιες επαφές ή δραστηριότητες. Μερικοί, και πάντα σε σχέση με την ψυχική ασθένεια, μπορεί να εκφράσουν έντονο φόβο για κάτι, να ακούνε φωνές ή ήχους, και να λένε αλλοπρόσαλλα πράγματα.

Η ηλικία του ατόμου που πάσχει παίζει μεγάλο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η οικογένεια το πρόβλημα. Για παράδειγμα, εάν πρόκειται για ένα έφηβο παιδί, οι γονείς, τα αδέρφια θα επηρεαστούν διαφορετικά σε σχέση με έναν ηλικιωμένο όπως παππού/γιαγιά.

Οι γύρω εμπλεκόμενοι δύσκολα αποδέχονται τα πρώτα σημάδια. Πολλές φορές κλείνουν τα μάτια τους, βρίσκουν δικαιολογίες για να εξηγήσουν κάποια πράγματα έτσι ώστε να πειστούν οι ίδιοι ότι όλα είναι μια χαρά.

Δεν είναι εύκολο να πιστέψουν ότι κάτι αλλάζει και ότι το άτομο που υποφέρει δεν είναι πια αυτός ή αυτή που ξέρανε παλιά. Φοβούνται να αποδεχτούν την διάγνωση και την βοήθεια της θεραπείας (Π.χ. Ψυχοφάρμακα, νοσηλεία αν χρειάζεται). Σε κάθε περίπτωση όμως, ο θυμός, η ένοχη και η θλίψη είναι τα τρία βασικά συναισθήματα που βιώνει ο περίγυρος του ασθενούς.

Θυμός για το λόγο που συμβαίνει αυτό στο αγαπημένο τους πρόσωπο, στη ζωή, μια αίσθηση αδικίας και ένας λαβύρινθος γεμάτος ερωτήσεις. Καμία φορά βιώνετε θυμός απέναντι στον ίδιο τον ασθενεί. Η ενοχή βασανίζει την οικογένεια καθότι μέσα από τις πολλές ερωτήσεις, υπάρχουν απορίες που σχετίζονται με τους ίδιους. «Μήπως φταίμε εμείς; Κάναμε κάτι λάθος;»

Δεν αποκλείεται να δηλώσει ο ασθενής ότι φταίει κάποιος άλλος για την κατάσταση του δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ενοχές στον άλλον. Οι αλληλοκατηγορίες είναι συχνές, ακόμη και μεταξύ της οικογένειας. Η θλίψη είναι το σύνολο όλων. Είναι εξίσου επώδυνο για όλους που συμπάσχουν όσο για το μέλος που νοσεί.

Το μεγαλύτερο λάθος που κάνουν οι άνθρωποι σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να αρνιούνται να δουν την πραγματικότητα και να σκεπάζουν καταστάσεις λόγο ντροπής. Το λεγόμενο ‘στίγμα’, μην στιγματιστεί η οικογένεια ή το άτομο που νοσεί. Οι αγαπημένοι σας σας έχουν ανάγκη! Έχουν ανάγκη την φροντίδα και το στήριγμα σας.

Με την βοήθεια σας μπορούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση τους πολύ καλύτερα, αντιμετωπίζοντας τους φόβους και τις ανησυχίες τους. Η ψυχιατρική σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία κάνει θαύματα, βοηθώντας τα μέλη γύρω από τον ασθενή να δυναμώσουν και να αντιμετωπίσουν την δυσκολία με τον καλύτερο τρόπο όπως επίσης και το ίδιο το άτομο που νοσεί.

Χρειάζεστε και εσείς στήριγμα, μην το παραβλέπετε! Όπως και να έχει, είναι μια καινούργια και δυσάρεστη κατάσταση.

Ενημερωθείτε από τους ειδικούς και μοιραστείτε μαζί τους όλους τους προβληματισμούς σας, τις αμφιβολίες σας και τους συναισθηματισμούς σας. Αυτοί ξέρουν πώς να σας βοηθήσουν και να σας στηρίξουν.

Με το θυμό, την ενοχή και την θλίψη, κανείς δε μπορεί να δει ότι τα πράγματα μπορούν να βελτιωθούν. Διογκώνουν το πρόβλημα με τις λάθος συμπεριφορές αποκτώντας ένα ακόμη πιο βαρύ κλίμα, με λανθασμένους χειρισμούς στην οικογένεια και στον άνθρωπο που έχει πραγματικά ανάγκη να τον στηρίξουν.

Γνωρίζουν τον τρόπο που όλοι μαζί θα ανταπεξέλθετε στην καινούργια αυτή κατάσταση και πάνω από όλα θα μπορέσετε να βοηθήσετε τον άνθρωπο σας από τα δυσάρεστα συμπτώματα με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Μίνα Κάνταρου

Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια

Εθελόντρια στο Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Κ.Ε.Ι.)

του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία».