Όταν η βαλβίδα της καρδιάς χρειάζεται αντικατάσταση!

Του Δημήτριου Β. Αυγερινού, MD, PhD

Καρδιοχειρουργού – Χειρουργού Αορτής

Η μιτροειδής βαλβίδα βρίσκεται στο κέντρο της καρδιάς και είναι η πιο σημαντική βαλβίδα, καθώς προωθεί οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες προς την αορτή και από εκεί προς το υπόλοιπο σώμα μας. Η λειτουργία της εξαρτάται από τη συσταλτικότητα και διασταλτικότητα της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, αφού συνδέεται με τους μυς της κοιλότητας αυτής.

Για τον λόγο αυτό, όταν η βαλβίδα ανεπαρκεί θα πρέπει να αντικατασταθεί ή, πιο πρόσφατα, να επιδιορθωθεί. Σήμερα, σε όλα τα μεγάλα καρδιοχειρουργικά κέντρα του εξωτερικού ο κανόνας είναι να γίνεται επιδιόρθωση της μιτροειδούς, με την αντικατάσταση να εφαρμόζεται μονάχα σε περιπτώσεις που η πλαστική δεν είναι εφικτή για λόγους ανατομίας ή λειτουργικότητας.

Ανατομία της καρδιάς με τις βαλβίδες

Η ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας είναι μια ύπουλη ασθένεια που μπορεί να υπάρχει για πολλά χρόνια πριν να γίνει εμφανής. Τα αρχικά συμπτώματα που προκαλεί είναι κυρίως δύσπνοια και κόπωση.

Αν όμως ο ασθενής δεν αποτανθεί στο γιατρό του για να ξεκινήσει φαρμακευτική θεραπεία, τότε σημαντική βλάβη της καρδιάς μπορεί να επέλθει, προκαλώντας καρδιακή ανεπάρκεια και πνευμονικό οίδημα που μπορεί να αποβούν μοιραία.

Η χειρουργική θεραπεία της ανεπάρκειας μιτροειδούς είναι επομένως ο μόνος τρόπος ουσιαστικής αντιμετώπισης του προβλήματος.

Πλεονεκτήματα της πλαστικής της μιτροειδούς βαλβίδας:

Γιατί η πλαστική είναι καλύτερη από την αντικατάσταση της βαλβίδας;

Η επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας είναι η καλύτερη επιλογή για όλους σχεδόν τους ασθενείς με μια διαρροή ή ανεπάρκεια (regurgitation) της μιτροειδούς βαλβίδας και για πολλούς με στένωση της μιτροειδούς βαλβίδας.

Σε σύγκριση με την αντικατάσταση της βαλβίδας, η πλαστική της μιτροειδούς βαλβίδας παρέχει καλύτερη μακροπρόθεσμη επιβίωση, καλύτερη διατήρηση της καρδιακής λειτουργίας, χαμηλότερο κίνδυνο επιπλοκών, και συνήθως εξαλείφει την ανάγκη για μακροχρόνια χρήση αντιπηκτικών φαρμάκων.

Για τους λόγους αυτούς, ένας συνειδητός καρδιοχειρουργός πρέπει να καταβάλλει κάθε προσπάθεια επιδιόρθωσης της μιτροειδούς βαλβίδας, όταν αυτό είναι δυνατόν.

Τα πλεονεκτήματα της πλαστικής τεχνικής είναι:

-Καλύτερη πρώιμη και την όψιμη επιβίωση (Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής!)

-Βελτίωση του τρόπου ζωής

-Καλύτερη διατήρηση της λειτουργίας της καρδιάς

-Χαμηλότερος κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου και λοίμωξης (ενδοκαρδίτιδα)

-Δεν υπάρχει ανάγκη για αντιπηκτικά αίματος

Ελάχιστα Επεμβατική και Θωρακοσκοπική Χειρουργική μιτροειδούς βαλβίδας

Σε διάφορα νοσοκομειακά κέντρα των ΗΠΑ έχουν αναπτύχθεί πρωτοποριακές ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές για την επιδιόρθωση της μιτροειδούς βαλβίδας, οι οποίες πρόσφατα έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται και στη χώρα μας.

Σήμερα, σχεδόν όλες οι πλαστικές μιτροειδούς βαλβίδας μπορεί να πραγματοποιείται μέσω μιας τομής 6-8 εκατοστών στη δεξιά πλευρά του θώρακα. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορούμε να εφαρμόσουμε το χειρουργικό ρομπότ και τον περιορισμό του μεγέθους της τομής σε 2-3 εκατοστά, μέσα από εξελιγμένες θωρακοσκοπικές τεχνικές.

Κλασική στερνοτομή

Μερική στερνοτομή

Δεξιά θωρακοτομή

Θωρακοσκοπική ή ρομποτική τεχνική

Μια ελάχιστα επεμβατική προσέγγιση μέσα από το κέντρο του στέρνου είναι διαθέσιμη για επιλεγμένους ασθενείς των οποίων η ανατομία αντιμετωπίζονται καλύτερα μέσω αυτής της τομής.

Ελάχιστα επεμβατικές προσεγγίσεις μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για ασθενείς που χρειάζονται χειρουργική επέμβαση της αορτικής της ή τριγλώχινας βαλβίδας, μόνη ή σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση μιτροειδούς βαλβίδας.

Επιπλέον, σήμερα υπάρχουν τεχνικές διαδερμικής (μέσω του δέρματος) αναίμακτης προσεγγίσης για την επισκευή της μιτροειδούς βαλβίδας ή αντικατάστασης της αορτικής βαλβίδας σε ασθενείς υψηλού κινδύνου.

Πλαστική μιτροειδούς βαλβίδας με το ρομπότ DaVinci

Μετεγχειρητική εικόνα ασθενούς μετά από επέμβαση πλαστικής μιτροειδούς με το ρομποτικό σύστημα DaVinci, όπου διακρίνονται οι μικρές τομές

Πλεονεκτήματα της ελάχιστα επεμβατικής προσέγγισης περιλαμβάνουν ταχύτερη ανάρρωση, λιγότερο πόνο, μειωμένη ανάγκη για μετάγγιση αίματος και καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Ο κάθε ασθενής αξιολογείται για τη ρομποτική και ελάχιστα επεμβατική χειρουργική επέμβαση και σε συνεργασία με το χειρουργό του επιλέγεται η καλύτερη και ασφαλέστερη προσέγγιση για την κάθε περίπτωση.

Η πλαστική της μιτροειδούς βαλβίδας – χειρουργικές τεχνικές

Τα προβλήματα με την οπίσθιο γλωχίνα συνήθως διορθώνονται με μια μικρή εκτομή του ανώμαλου τμήματος της βαλβίδας. Η δυσλειτουργία της πρόσθιας γλωχίνας θεραπεύεται με τη δημιουργία νέων χορδών από Gore-tex ή μεταφορά χορδών. Όλες οι επισκευές περιλαμβάνουν δακτυλιοπλαστική, κατά την οποία είναι ένας πλήρης ή μερικός δακτύλιος τοποθετείται γύρω από την περιφέρεια (χείλος) της βαλβίδας.

Εκτομή οπίσθιας γλωχίνας

Δημιουργία χορδών

Μεταφορά χορδών

Πλαστική μιτροειδούς βαλβίδας και κολπική μαρμαρυγή

Πολλοί ασθενείς με παθήσεις της μιτροειδούς βαλβίδας έχουν κολπική μαρμαρυγή (ένα μη φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό). Για τους ασθενείς αυτούς, κατά τη ρομποτική ή ελάχιστα επεμβατική πλαστική της μιτροειδούς βαλβίδας, ο χειρουργός μπορεί να εκτελέσει μια ειδική τεχνική (επέμβαση Maze) με σκοπό τη θεραπεία της κολπικής μαρμαρυγής .

Προηγούμενη πλαστική μιτροειδούς βαλβίδας με υποτροπιάζουσα ανεπάρκεια της μιτροειδούς

Σε σπάνιες περιπτώσεις, η πλαστική της μιτροειδούς βαλβίδας μπορεί να αποτύχει με την πάροδο του χρόνου και η ανεπάρκεια να υποτροπιάσει.

Σε αυτές τις περιπτώσεις οι περισσότεροι χειρουργοί αντικαθιστούν τη βαλβίδα, όμως μερικοί μπορούν συχνά να επιδιορθώσουν εκ νέου τη βαλβίδα, προσφέροντας εξαιρετική μακροχρόνια αντοχή και τα σημαντικά πλεονεκτήματα που συνάδουν με την τεχνική αυτή.

Πλαστική μιτροειδούς βαλβίδας για ενδοκαρδίτιδα

Όταν υπάρχει μόλυνση της μιτροειδούς βαλβίδας (ενδοκαρδίτιδα), η επιδιόρθωση είναι ιδιαίτερα δύσκολη αλλά όχι ανέφικτη. Λόγω της εκτεταμένης εμπειρίας τους με τέτοιους ασθενείς, ειδικά εκπαιδευμένοι χειρουργοί μπορούν να επιδιορθώσουν επιτυχώς τη μιτροειδή βαλβίδα στην πλειοψηφία των ασθενών που πάσχουν από ενδοκαρδίτιδα.

Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι σήμερα μπορούν ασθενείς και στη χώρα μας να αντιμετωπίζονται χειρουργικά με αυτές τις σύγχρονες και εξελιγμένες μεθόδους, με ελάχιστο ρίσκο για την υγεία, άριστη ποιότητα ζωής και τέλεια αποτελέσματα. Χειρουργοί με μεγάλη εμπειρία και εξειδικευμένη εκπαίδευση μπορούν να θεραπεύσουν τις παθήσεις των βαλβίδων της καρδιάς με μεγάλη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα.

Δημήτριος Β. Αυγερινός, MD, PhD

Καρδιοχειρουργός – Χειρουργός Αορτής

Διευθυντής Καρδιοχειρουργικής Ιατρικού Κέντρου Αθηνών

Λέκτορας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Cornell και Memorial-Sloan Kettering Cancer Center, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ

davgerinos@gmail.com