Όταν ο πόνος »περπατάει» σε όλο το σώμα

Αχιλ.Ε.Γεωργιάδης Ρευματολόγος

Η Ινομυαλγία αναγνωρίστηκε σαν ξεχωριστή νόσος το 1990 από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας και τα κριτήρια διάγνωσής της επαναπροσδιορίσθησαν το 2010 (Wolfe, F., et al., The American College of Rheumatology preliminary diagnostic criteria for fibromyalgia and measurement of symptom severity. Arthritis care & research, 2010. 62(5): p. 600-10).

Αν και το αίτιο της νόσου είναι άγνωστο έχει παρατηρηθεί ότι έντονα στρες του οργανισμού όπως μια σοβαρή λοίμωξη, ένας σοβαρός τραυματισμός, έντονα ψυχικά προβλήματα ή κάποια άλλη σοβαρή νόσος μπορεί να προκαλέσουν τον εκλυτικό παράγοντα. Πιστεύεται ακόμη ότι υπάρχει κληρονομική προδιάθεση.

Στους ασθενείς που πάσχουν από ινομυαλγία ο ρόλος του κεντρικού νευρικού συστήματος είναι ιδιαίτερα σημαντικός.

Μελέτες που στηρίζονται σε λειτουργική μαγνητική τομογραφία αποκάλυψαν, ότι οι ασθενείς παρουσιάζουν χαμηλό ουδό στα ερεθίσματα του πόνου που έρχονται από την περιφέρεια.

Δηλαδή τα άτομα αυτά πονούν πιο εύκολα και πιο έντονα απότι άλλα και ο εγκέφαλός και τα αντίστοιχα κέντρα του νωτιαίου μυελού τους δεν μπορούν να ελέγξουν και να καταστείλουν τα καθημερινά αλγεινά ερεθίσματα (central sensitization).

Η υπεραλγησία αυτή οφείλεται είτε σε τοπική αύξηση των διεγερτικών νευρομεταβιβαστών (wind up) (ουσία Ρ, Γλουταμικό, κυτοκίνες, Ιντερλευκίνες κα), είτε σε μείωση των κατασταλτικών νευρομεταβιβαστών (ενδορφίνες, σεροτονίνη κα), είτε πολλές φορές και σε συνδυασμό των δύο αυτών καταστάσεων.

Για να τεθεί η διάγνωση θα πρέπει: α) Να αποκλεισθεί με κλινικά και εργαστηριακά μέσα οποιαδήποτε ρευματική ή άλλη πάθηση, β) Το άτομο να έχει ορισμένα ψυχικά χαρακτηριστικά όπως πχ αγχώδη και τελειοθηρικό χαρακτήρα, γ) Να υπάρχει χρόνια διαταραχή του ύπνου του και δ) Να ανευρίσκεται κλινικά τοπική ευαισθησία σε 11 από τα 18 σημεία που αναφέρονται παρακάτω και που συνοδεύονται πάντα με αλλοδυνία:

1) Στη μεσότητα της άνω πτυχής του τραπεζοειδούς μυός (δεξιά και αριστερά)

2) Στη 2η πλευροχονδρική συνένωση (δεξιά και αριστερά)

3) Στη παρακονδύλιο απόφυση (δεξιά και αριστερά)

4) Στη πρόσφυση του υπερακανθίου μυός (δεξιά και αριστερά, στη μέση περίπου του έσω χείλους της ωμοπλάτης.

5) Στον αυχένα, στη περιοχή των εγκαρσίων αποφύσεων του Α5-Α7 και στη βάση του κρανίου.

6) Στον μείζονα τροχαντήρα (δεξιά και αριστερά)

7) Στα άνω έξω τεταρτημόριο του γλουτού (δεξιά και αριστερά)

8) Στο υποδόριο λίπος της έσω επιφάνειας της άρθρωσης του γόνατος (δεξιά και αριστερά). Πάνω από τον έσω σύνδεσμο.

Η ευαισθησία αυτή τεκμηριώνεται όταν κάποιος πιέσει με τον αντίχειρά του τα συγκεκριμένα σημεία τόσο ώστε να ασπρίσει (ελαφρά) τοπικά το δέρμα. Η πίεση αυτή είναι περίπου 4mg/cm2. Τελευταία η αναζήτηση αυτών των σημείων δεν θεωρείται από πολλούς ότι είναι απαραίτητη για την διάγνωση.

Ισως θα πρέπει να τονισθεί ότι ο γιατρός θα πρέπει να ρωτά τον ασθενή εάν βρίσκεται σε θεραπεία με φάρμακα κατά της χοληστερίνης ή κατά της οστεοπόρωσης, διότι πολλές φορές οι ανεπιθύμητες ενέργειές τους περιλαμβάνουν χαρακτηριστικούς ινομυαλγικούς πόνους. Ακόμη η Ινομυαλγία μπορεί να συνυπάρχει με άλλες σοβαρές ρευματικές παθήσεις, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή αυτοάνοσες νόσους, όπως η θυροειδίτιδα του Hashimoto και άλλες.

Ακόμη λιγότερα είναι τα στοιχεία που συγκεντρώνει κανείς από τις εργαστηριακές εξετάσεις, οι οποίες μόνον βοηθούν στο αποκλεισμό κάποιων άλλων νόσων του μυοσκελετικού συστήματος. Συμπερασματικά η Ινομυαλγία είναι μια νόσος που διαγιγνώσκεται «εξ αποκλεισμού».

Τα ευρήματα μιας καινούργιας έρευνας που έγινε στις ΗΠΑ σε 2559 ασθενείς που έπασχαν από ινομυαλγία και σε 459 ασθενείς που έπασχαν από αδιευκρίνιστο χρόνιο πόνο, μέσης ηλικίας 51 ετών και κατά 91% γυναικείου φύλου, έδωσε εντυπωσιακά αποτελέσματα!

1) Το 92% απάντησε ότι η νόσος επηρέασε σοβαρά τις αποφάσεις τους σχετικά με την επιλογή συντρόφου και εργασίας.

2) Το 95% αυτών που είχαν παιδιά κάτω των 18 ετών, τόνισαν ότι η νόσος επηρέσε αρνητικά τα γονικά τους καθήκοντα.

3) Οσοι δεν είχαν παιδιά τόνισαν ότι η νόσος τους επηρεάζει σημαντικά σε τρία κύρια επίπεδα: α) το 62% αναρρωτάται εάν μπορεί να φροντίσει ένα παιδί, β) το 53% εάν μπορούν να κάνουν παιδί και γ) το 49% φοβούνται ότι το παιδί θα μειώσει ακόμη περισσότερο τον ήδη κακό ύπνο τους.

4) Ο μέσος όρος του χρόνου που χρειάστηκε για να μπεί η διάγνωση ήταν περίπου τρία χρόνια και μετά αμέτρητες επισκέψεις σε διαφορετικής ειδικότητας ιατρούς.

Τα αποτελεσματα αυτά δείχνουν ότι το πρόβλημα της ινομυαλγίας είναι πολύ πιο σημαντικό για την κοινωνία απότι αρχικά πιστεύαμε.

Οι περισσότεροι ασθενείς με ινομυαλγία διαμαρτύρονται ότι τα συμπτώματά τους επιδεινώνονται με τις αλλαγές των καιρικών συνθηκών, ιδιαίτερα όταν μετακινούνται από το ξηρό κλίμα σε περιβάλλον με αυξημένη υγρασία.

Ερευνητές μελέτησαν τα συμπτώματα σε 333 γυναίκες, μέσης ηλικίας 47 ετών, που έπασχαν από ινομυαλγία τουλάχιστον 3,5 χρόνια, σε σχέση με τις μετεωρολογικές συνθήκες και δεν διαπίστωσαν κάποια σχέση μεταξύ των μεταβολών των κυριότερων μετεωρολογικών παραμέτρων τους με τα συμπτώματα.

Πιστεύουν ότι όπως ο καιρός αλλάζει συνεχώς έτσι και τα συμπτώματα των ινομυαλγικών ασθενών αλλάζουν συνεχώς. Είναι λογικό λοιπόν πολλές φορές να συμπίπτουν (Bossema E, et al «The influence of weather on daily pain and fatigue in female patients with fibromyalgia» EULAR 2012; Abstract OP69),

Για πολλούς η παλαιά άποψη ότι “ The pain in rain is mainly in the brain” εξακολουθεί να ισχύει. Παρόλα αυτά πολλοί ασθενείς συνεχίζουν να επιμένουν ότι ο κρύο και υγρός καιρός επιτείνει τα συμπτώματά τους (Macfarlane, T.V., et al., Whether the weather influences pain? Results from the EpiFunD study in North West England.Rheumatology, 2010. 49(8): p. 1513-20).

Ενας άλλος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη ινομυαλγίας είναι και η παχυσαρκία. Σύμφωνα με μια μελέτη σε 15.990 ασθενείς που παρακολουθήθηκαν για 11 χρόνια έδειξε, ότι η αύξηση του βάρους πέραν του φυσιολογικού, αυξάνει κατά 60 έως 70% τον κίνδυνο εμφάνισης ινομυαλγίας (Mork P., et al., Arthritis Care Res (Hoboken). Jan 29 2010).

Η ινομυαλγία περιλαμβάνεται ακόμη σε εκείνες τις παθήσεις του μυοσκελετικού συστήματος, στις οποίες ελάχιστα είναι γνωστά για την παθοφυσιολογία τους και ακόμη λιγότερα για την αποτελεσματική θεραπεία τους. Για την θεραπεία της έχουν χρησιμοποιηθεί πάρα πολλά φάρμακα, από απλά αναλγητικά μέχρι οπιοειδή, αντιεπιληπτικά, SNRIs, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και πολλά άλλα.

Όλα αυτά συνδυάζονται με υδροθεραπεία, φυσικοθεραπεία και άλλες φυσικές μεθόδους σε μία προσπάθεια να επιτευχθεί μείωση του πόνου κατά 30%. Πολλοί πιστεύουν ότι η βοήθεια από έναν ψυχολόγο είναι απαραίτητη για την επιτυχία της θεραπείας (2012 Canadian Guidelines for Inomyalgia)

Δρ Αχιλ. Ε. Γεωργιάδης, ρευματολόγος

www.myoskeletiko.com