Της Αναστασίας Χριστοφέλη
Γενικού – Οικογενειακού Ιατρού
Το 1985 περίπου 30 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έπασχαν από σακχαρώδη διαβήτη, ενώ το 2025 οι πάσχοντες από τη νόσο θα είναι περίπου 300 εκατομμύρια. Η ελλιπής ρύθμιση του διαβήτη καθώς και η μακροχρόνια πορεία της νόσου μπορεί να προκαλέσουν ΔΥΟ σημαντικά προβλήματα για τα πόδια.
Τη διαβητική νευροπάθεια δηλαδή τη μείωση της ικανότητας να αισθάνεται κανείς πόνο, ζέστη ή κρύο.
Τη διαβητική αρτηριοπάθεια τη μείωση δηλαδή της ικανότητας να λαμβάνουν τα άκρα περισσότερο αίμα όταν χρειάζεται.
Τι μπορεί να συμβεί;
Κάτω από συνθήκες διαβητικής νευροπάθειας ή και αγγειοπάθειας τα πόδια γίνονται εξαιρετικά ευαίσθητα ακόμα και στις πιο απλές ενοχλήσεις όπως με ένα στενό παπούτσι, ένα πολύ ζεστό μπάνιο ή ένα επιφανειακό μικροτραυματισμό.
Όλα αυτά είναι ικανά σε τόσο ευαίσθητα πόδια να προκαλέσουν πληγές που δε θεραπεύονται εύκολα, αλλά και σοβαρότερες επιπλοκές που να απαιτούν μακροχρόνια νοσηλεία ή ακόμα και ακρωτηριασμό.
Είναι αποδεδειγμένο ότι στο 85% των ακρωτηριασμών των κάτω άκρων που σχετίζονται με ΣΔ έχει προηγηθεί έλκος ποδιού.
Το 80% των ελκών στα διαβητικά άτομα προκαλείται από εξωτερικά τραύματα.
Η συχνότητα του έλκους του ποδιού φθάνει το 4-15% στον διαβητικό πληθυσμό.
Τα άτομα με ΣΔ έχουν 25πλάσια πιθανότητα να υποστούν ακρωτηριασμό.
70% των ακρωτηριασμών γίνονται σε άτομα με ΣΔ.
1 εκατομμύριο άτομα με ΣΔ χάνουν ετήσια παγκόσμια το ένα τους άκρο, λόγω ακρωτηριασμού.
Κάθε 30’’ σ’ όλο τον κόσμο ένα άτομο με ΣΔ υφίσταται ακρωτηριασμό κάτω άκρου.
70% των ακρωτηριασθέντων ατόμων με ΣΔ θα πεθάνουν μέσα 5 χρόνια.
ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑ
Τα προειδοποιητικά συμπτώματα βλάβης στα νεύρα των διαβητικών είναι:
Μούδιασμα, ιδιαίτερα στα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών
Οξείς πόνοι ή αίσθηση μυρμηγκιάσματος
Έλκη στα πόδια
Αδυναμία στους μυς
Αίσθηση καψίματος σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος
Στυτική δυσλειτουργία
Οι ενδείξεις νευροπάθειας είναι:
Το δέρμα είναι ερυθρό, ζεστό, ξηρό με σκασίματα και έλκη σε σημεία πίεσης.
Ισχυρή τάση για σκληρύνσεις, ονυχομηκυτιάσεις και κάλους σε θέσεις που δέχονται μεγάλη πίεση.
Το πόδι φαρδαίνει, οι αρθρώσεις πρήζονται και εμφανίζονται γαμψοδακτυλίες
Αίσθηση μουδιάσματος, μυρμήγκιασμα, μπερδεμένη αίσθηση δηλ. αίσθηση ότι τα πόδια είναι κρύα, ενώ είναι ζεστά ή η αίσθηση μεταξύ ζεστού-κρύου μειώνεται ή εξαφανίζεται.
Αστάθεια βαδίσματος, αίσθηση βαδίσματος σε βαμβάκι.
Πόνοι σε ηρεμία, ιδιαίτερα την νύχτα, συχνά με κάψιμο. Ανακούφιση βαδίζοντας πάνω-κάτω και δροσίζοντάς τα. Επίσης η ευαισθησία στον πόνο ελαττώνεται ή χάνεται. Ετσι ότι θα έπρεπε να προκαλεί πόνο δεν πονάει πια, π.χ. πολύ στενά παπούτσια τραυματισμοί, κάψιμο, πίεση.
ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΟΠΑΘΕΙΑ
Τα πόδια είναι κρύα
Το δέρμα είναι λεπτό σαν περγαμηνή, χλωμό ή μελανό ιδιαίτερα στα δάκτυλα και στο περίγραμμα των ποδιών.
Πόνοι στις γάμπες ή κράμπες στο βάδισμα, ανακούφιση όταν στέκεστε.
όταν ξαπλώνει ο πάσχων, οι πόνοι ελαττώνονται όταν κρεμάει τα πόδια έξω από το κρεβάτι.
Οι πληγές, οι τραυματισμοί και οι μυκητιάσεις
Η ευθύνη των διαβητικών και των συγγενών τους είναι:
Να φροντίζουμε την ρύθμιση του διαβήτη.
Να φροντίζουμε την καθημερινή άσκηση.
Να ενημερώνουμε το προσωπικό υγείας που μας παρακολουθεί για σκληροδερμίες, κάλλους, κόψιμο στο δέρμα, λοιμώξεις , αλλαγές στο χρώμα.
Προσέχετε οι ίδιοι για κάθε ένδειξη όπως μυρμήγκιασμα στα πόδια, μούδιασμα ή μία περίεργη αίσθηση σαν να βαδίζετε επάνω σε βαμβάκι ή σαν να φοράτε στενές κάλτσες.
Εάν δεν λειτουργεί σωστά το σύστημα συναγερμού πόνου, τότε οι τραυματισμοί ή τα ακατάλληλα παπούτσια δεν γίνονται αντιληπτά.
Η τακτική υγιεινή των ποδιών( κάθε μέρα)
Μα ελέγχουμε τα πόδια κάτω από ένα δυνατό φως κάθε μέρα με ένα καθρέπτη από κάτω και να αναφέρουμε τυχόν παρατηρήσεις μας.
Εξαιρετική μέριμνα ώστε να αποφεύγονται οι κάθε είδους μικροτραυματισμοί
Αναζήτηση βοήθειας ειδικού σε περίπτωση εκδήλωσης βλάβης.
Στα ξηρά πόδια χρησιμοποιούμε μαλακτική αλοιφή
Αποφεύγουμε καλλυντικά με οινόπνευμα και αντισηπτικό(πχ Betadine) στο υγιές δέρμα.
Φορούμε βαμβακερές όχι στενές κάλτσες ενώ οι κάλτσες μας δεν πρέπει να έχουν χονδρές ραφές και να είναι λευκές ώστε να γίνει αντιληπτός οποιοσδήποτε τραυματισμός.
Αγοράζουμε νέο ζευγάρι παπούτσια αργά το απόγευμα και προτιμώνται παπούτσια με κορδόνια, άνετα και μαλακά χωρίς ψηλά τακούνια και το πόδι μας να χωρά ακριβώς στο παπούτσι χωρίς να στριμώχνεται ή να περισσεύει.
Άτομα με κάλους, με ανατομικές ανωμαλίες ή παραμορφώσεις πρέπει να χρησιμοποιούν ειδικά για αυτούς σχεδιασμένα παπούτσια.
Για τους κάλους δεν χρησιμοποιούμε αλοιφές ή καυστικά αυτοκόλλητα και αν εμφανιστούν φουσκάλες δεν τις σπάμε.
Να μην φοράμε τα καινούργια παπούτσια ποτέ συνέχεια αλλά εναλλάξ με τα παλιά, και να μην φοράμε τα παπούτσια ποτέ χωρίς να τα ελέγξουμε από μέσα.
Να μην περπατάμε ξυπόλητοι ούτε και στη θάλασσα και να μην χρησιμοποιούμε παντόφλες τύπου σαγιονάρας.
Να στεγνώνουμε καλά τα πόδια μετά το καθημερινό πλύσιμο με μία πετσέτα και ποτέ στο τζάκι στη σόμπα ή σε ηλεκτρική θερμάστρα.
Να προσέχουμε ανάμεσα στα δάχτυλα να μην μένει υγρασία για τι αναπτύσσονται μύκητες.
Να χρησιμοποιούμε κρέμες για τα πόδια ώστε να μην είναι ξερά και όχι ταλκ.
Να λιμάρουμε (όχι να κόβουμε) τα νύχια σωστά δηλαδή ευθεία και ποτέ κυκλικά μόνο με λίμα χάρτινη και να μην χρησιμοποιούμε αιχμηρά αντικείμενα στα πόδια μας.
Να μην περιποιούμεθα τα πόδια με πολύ ζεστό νερό (ελαφρά χλιαρό) και να μην ελέγχουμε την θερμοκρασία του νερού με το πόδι αλλά με τον αγκώνα.
ΧΡΙΣΤΟΦΕΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ
ΓΕΝΙΚΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΣ ΙΑΤΡΟΣ
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Email: christofeli.anast@gmail.com