Περισσότεροι από 4.500 νέοι ηλικίας 10-24 ετών πεθαίνουν καθημερινά σε όλο τον κόσμο, με τους τραυματισμούς και τη βία να είναι από τις κυριότερες αιτίες, αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Ωστόσο οι αιτίες παρουσιάζουν διαφορά αναλόγως με την ηλικία.
Στους μικρότερους εφήβους (έως 14 ετών) κυριαρχούν οι θάνατοι από λοιμώδη νοσήματα, επισημαίνει σε νέα έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα. Στους μεγαλύτερους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες επικρατούν περισσότερο ατυχήματα, αυτοτραυματισμοί και διαπροσωπική βία.
Συνολικά το 2021 πέθαναν σε όλο τον κόσμο περισσότερα από 1,5 εκατομμύριο έφηβοι και νεαροί ενήλικες 10-24 ετών, αναφέρει. Οι απώλειες ήταν μικρότερες στις ηλικίες 10-14 ετών.
Η έκθεση αναφέρει ακόμα πως σημαντικό ποσοστό νέων εκδηλώνει προβλήματα ψυχικής υγείας μέχρι την ηλικία των 14 ετών. Ωστόσο τα περισσότερα περιστατικά δεν διαγιγνώσκονται και έτσι δεν αντιμετωπίζονται.
Οι πιθανότητες επιβιώσεως παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση και από χώρα σε χώρα. Σε γενικές γραμμές ένα 10χρονο παιδί που ζει στην υποσαχάριο Αφρική έχει εξαπλάσιες πιθανότητες να πεθάνει πριν από τα 24 του χρόνια, απ’ ό,τι ένας συνομήλικός του που ζει σε Ευρώπη ή Βόρειο Αμερική.
Ακολουθούν τα κύρια προβλήματα που απειλούν την υγεία και τη ζωή των νέων του κόσμου, σύμφωνα με τον ΠΟΥ:
Ατυχήματα
Τα κάθε είδους ατυχήματα αποτελούν κύρια αιτία αναπηρίας και θανάτου μεταξύ των εφήβων. Τα τροχαία κόστισαν το 2021 τη ζωή περισσότερων από 100.000 εφήβων (ηλικίες 10 έως 19 ετών). Πολλοί από αυτούς ήταν πεζοί, ποδηλάτες ή χρήστες δίτροχων.
Αντίστοιχα, περισσότεροι από 40.000 νέοι πέθαναν την ίδια χρονιά από πνιγμό, κυρίως στη θάλασσα. Πάνω από τα τρία τέταρτα εξ αυτών ήταν αγόρια.
Βία
Η διαπροσωπική βία αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου των εφήβων και νεαρών ενηλίκων σε όλο τον κόσμο. Τα ποσοστά της παρουσιάζουν σημαντική διακύμανση αναλόγως με την περιοχή του κόσμου. Στην αμερικανική περιφέρεια του ΠΟΥ προκαλεί το σχεδόν ένα τρίτο όλων των θανάτων των εφήβων αγοριών.
Η βία μεταξύ εφήβων έχει και άλλες συνέπειες, αφού αυξάνει τον κίνδυνο:
- Τραυματισμού
- Λοίμωξης με τον ιό HIV/AIDS και άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
- Προβλημάτων ψυχικής υγείας
- Φτωχών ακαδημαϊκών επιδόσεων και εγκατάλειψης του σχολείου
- Πρόωρης εγκυμοσύνης
- Προβλημάτων αναπαραγωγής
- Μεταδοτικών και μη μεταδοτικών νοσημάτων
Χρήση αλκοόλ και ουσιών
Σε πολλές χώρες οι νέοι κάνουν κατανάλωση αλκοόλ από την εφηβική ηλικία. Παγκοσμίως, περισσότερο από το ένα τέταρτο των εφήβων ηλικίας 15-19 ετών πίνουν συστηματικά. Η αναλογία αυτή αντιστοιχεί σε 155 εκατομμύρια εφήβους. Επιπλέον, το 13,6% των εφήβων κάνουν επεισοδιακή υπερκατανάλωση (οδηγεί στη μέθη). Αυτή είναι συχνότερη στα αγόρια.
Πολλοί έφηβοι χρησιμοποιούν και ψυχοτρόπες ουσίες, με την κάνναβη να έχει την μεγαλύτερη χρήση. Υπολογίζεται ότι το 4,7% των εφήβων ηλικίας 15-16 ετών την έχουν χρησιμοποιήσει έστω και μία φορά.
Η χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών από παιδιά και εφήβους οδηγεί σε νευρονοητικές αλλαγές, που μπορεί να προκαλέσουν συμπεριφορικά, συναισθηματικά, κοινωνικά και ακαδημαϊκά προβλήματα αργότερα στη ζωή.
Κάπνισμα
Η συντριπτική πλειονότητα των νυν καπνιστών άρχισαν αυτή την ολέθρια συνήθεια στην εφηβεία τους. Παγκοσμίως το 2018 τουλάχιστον ένας στους 10 εφήβους ηλικίας 13-15 ετών ήταν καπνιστές. Η αναλογία αυτή είναι πολύ υψηλότερη σε πολλές χώρες. Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι ιδιαιτέρως επικίνδυνα όταν χρησιμοποιούνται από παιδιά και εφήβους, τονίζει ο ΠΟΥ. Η νικοτίνη είναι ιδιαιτέρως εθιστική και ο εγκέφαλος των νέων αναπτύσσεται έως σχεδόν τα 25 τους χρόνια.
Προβλήματα ψυχικής υγείας
Η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν μία από τις κύριες αιτίες νοσηρότητας και αναπηρίας στους εφήβους. Η αυτοκτονία αποτελεί μία από τις κύριες θανάτου στις ηλικίες 15-19 ετών. Οι μισές ψυχικές διαταραχές εκδηλώνονται έως την ηλικία των 14 ετών αλλά – όπως προαναφέρθηκε – συνήθως δεν διαγιγνώσκονται ούτε αντιμετωπίζονται.
Πολλοί παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν την ευεξία και την ψυχική υγεία των εφήβων, τονίζει ο ΠΟΥ. Η βία, η φτώχεια, το στίγμα, ο αποκλεισμός και η ζωή σε ανθρωπιστικές ή άλλες ευάλωτες εγκαταστάσεις μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο να αναπτύξουν οι νέοι προβλημάτων ψυχικής υγείας.
Μεταδοτικά νοσήματα
Παρά την τεράστια πρόοδο που έχει σημειωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, οι έφηβοι εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν το 10% των νέων λοιμώξεων από τον ιό HIV/AIDS. Τα τρία τέταρτα εξ αυτών είναι κορίτσια. Το 2021 ζούσαν σε όλο τον κόσμο 1,7 εκατομμύρια νέοι (ηλικίες 10-19 ετών) φορείς του ιού HIV.
Η φυματίωση επίσης πλήττει τη ζωή και την ανάπτυξη εκατομμυρίων παιδιών και εφήβων, παρότι μπορεί και να αποτραπεί και να θεραπευτεί. Ετησίως νοσούν από φυματίωση 1,1 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ηλικίας κάτω των 15 ετών. Περισσότεροι από 225.000 από αυτούς χάνουν τελικά τη ζωή τους.
Άλλα λοιμώδη νοσήματα που πλήττουν τους εφήβους είναι η διάρροια και οι λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού (πνευμονία). Οι νόσοι αυτές βρίσκονται μέσα στην πεντάδα των κυρίων αιτιών θανάτου στις ηλικίες 10-14 ετών. Η θνησιμότητα είναι ιδιαιτέρως υψηλή στις αφρικανικές χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες.
Πρώιμη εγκυμοσύνη και τοκετός
Στις αναπτυσσόμενες περιοχές σχεδόν 12 εκατομμύρια κορίτσια ηλικίας 15-19 ετών και 777.000 στις ηλικίες κάτω των 15 ετών αποκτούν πρόωρα παιδί. Οι επιπλοκές στην κύηση και τον τοκετό συμπεριλαμβάνονται στις κύριες αιτίες θανάτου των κοριτσιών ηλικίας 15-19 ετών.
Φωτογραφία: iStock