Το παρόν της ρομποτικής χειρουργικής αφορά το κόστος, το μέλλον θα αφορά την υπερπροσφορά

του Σ. Κ. Χειρίδη MD,MSc,PhD,FACS, Ρομποτικού Χειρουργού στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

Πιστεύω πως μπορεί να αλλάξει και θα αλλάξει σίγουρα στην επόμενη πενταετία. Ας δούμε γιατί:

Η ρομποτική είναι ακριβότερη κυρίως επειδή το μονοπώλιο το έχει μια εταιρείας παγκοσμίως τα τελευταία 17 χρόνια. Όταν πρωτοήρθαν τα ρομποτ στις χειρουργικές αίθουσες και φάνηκε ότι μπορούν να προσφέρουν καλύτερα αποτελέσματα από τις συμβατικές μεθόδους, μία ήταν η εταιρεία που συγκέντρωσε όλες τις πατέντες κάτω από το λογότυπό της αγοράζοντας τις υπόλοιπες εταιρείες. Συνεπώς λόγω έλλειψης ανταγωνισμού, και προωθώντας κατά βάση ένα ιατρικό εργαλείο νέας τεχνολογίας με όλες τις προδιαγραφές που πρέπει να έχει αυτό, η τιμή αγοράς ενός ρομποτικού συστήματος ανέρχεται σήμερα περίπου στα 2.500.000 ευρώ.

Επιπρόσθετα, τα μέτρα ασφαλείας και ο τεχνικός έλεγχος συντήρησης του συστήματος πρόσθεσε ένα πάγιο 150.000 ευρώ κάθε χρόνο στους αγοραστές του. Τέλος, το κόστος των εργαλείων – αναλωσίμων μπορεί να φτάνει τα 700 ευρώ/ εργαλείο και τα περισσότερα από αυτά έχουν 1-10 «ζωές» μετά από τις οποίες το σύστημα δεν τα αναγνωρίζει και θεωρούνται άχρηστα.

Τα νοσοκομειακά ιδρύματα ανά τον κόσμο θέλησαν καλώς να ανταποκριθούν στην εξέλιξη αυτή, διότι εκτός των δυνητικών του πλεονεκτημάτων για τον ασθενή αποτελεί ακόμα και σήμερα δυνατό εργαλείο μάρκετινγκ και το ζητάει ο κόσμος. Όπως είναι φυσικό, τα ιδρύματα που υιοθέτησαν τη Ρομποτική ανέβασαν το κόστος των επεμβάσεων. Οι ασφαλιστικές εταιρείες στην αρχή το αποζημίωναν. Μετά, για να αποφύγουν το έξτρα κόστος, προσπάθησαν να πείσουν τους πελάτες τους ότι είναι άχρηστη και αρνούνταν να το πληρώσουν καθοδηγώντας τους σε άλλες, φθηνότερες τεχνικές από άλλους χειρουργούς.

Σήμερα επιστρέφουν το «μπαλάκι» στα ίδια τα νοσοκομεία με την ανακάλυψη νέων συμβολαίων, στα οποία η ασφαλιστική προπληρώνει τα νοσοκομεία για την κάλυψη των πελατών της, και απαλάσσεται από τον πονοκέφαλο κάλυψης της όποιας ρομποτικής επέμβασης θελήσουν αυτοί ή οι ιατροί τους να κάνουν. Ούτε κουβέντα φυσικά για τον ασθενή με τον ΕΟΠΥΥ που δεν μπορεί καν να σηκώσει τα μάτια στο κόστος μιας ρομποτικής επέμβασης σε ιδιωτικό νοσοκομείο με δημόσια ασφάλιση…

Πρέπει να αναρρωτηθούμε για τα εξής:

Χρειάζεται η ρομποτική σε όλους τους ασθενείς; Και πως μπορεί να πέσει το κόστος της ώστε να μην την σταματήσουν τα νοσοκομεία που επένδυσαν σε αυτή; Με τα σημερινά δεδομένα η ρομποτική χρειάζεται πολύ στους ουρολόγους, ιδίως για τη ριζική προστατεκτομή, τη μερική νεφρεκτομή και τη δημιουργία νεοκύστης. Επίσης στους γυναικολόγους, κυρίως για κακοήθεις αλλά και ορισμένες καλοήθεις παθήσεις στις οποίες η λαπαροσκοπική τεχνική είναι πολύ δύσκολη.

Στη δική μας ειδικότητα, τη γενική χειρουργική υπάρχει σαφές πλεονέκτημα κατά τη Ρομποτική Αποκατάσταση Διαφραγματοκήλης για την αντιμετώπιση της παλινδρόμησης και της οισοφαγίτιδας, τις επεμβάσεις στομάχου ιδίως όσες περιλαμβάνουν φάσεις δύσκολης ενδοκοιλιακής συρραφής ή δημιουργίας αναστομώσεων. Κατ’ επέκταση πολλές επεμβάσεις χειρουργικής νοσογόνου παχυσαρκίας πλεονεκτούν ρομποτικά.

Πλεονεκτήματα υπάρχουν και στη χειρουργική του παχέος εντέρου, ιδίως στην πολύ χαμηλή πρόσθια κολεκτομή για κακοήθεια του ορθού όπου είναι σημαντική η λεπτομερής αναγνώριση των νεύρων της πυέλου και η αποφυγή τραυματισμού τους. Το ίδιο συμβαίνει και σε περιπτώσεις εκτεταμένης συμφυσιόλυσης, όπως για παράδειγμα σε μεγάλες μετεγχειρητικές κοιλιοκήλες μετά από ανοικτή επέμβαση.

Το ρομποτικό σύστημα είναι πραγματικά «σωτήριο» για την προστασία του λεπτού εντέρου από θανατηφόρες επιπλοκές. Οι νέες τεχνολογίες στη Ρομποτική δίνουν υποσχόμενα αποτελέσματα τόσο στην ελαχιστοποίηση των τομών και τη Ρομποτική Μιας Κρυμμένης Μικροτομής (Single-Site), όσο και στη διεγχειρητική πλοήγηση με την εξάπλωση των συστημάτων φθορισμού- χαρτογράφησης των λεμφαγγείων-λεμφαδένων (ICG fluorescence).

Μπορούμε εμείς οι πιο νέοι, που πιστεύουμε και αγαπήσαμε τη ρομποτική και εκπαιδευθήκαμε πανω από 10 χρόνια σε αυτή, να κάνουμε κάτι γι’ αυτό;

Πιστεύω πως μπορούμε!

Η ρομποτική είναι ένα χειρουργικό εργαλείο με ενδείξεις και αντενδείξεις όπως το απλό νυστέρι. Πρέπει να χρησιμοποιείται με ορθολογισμό σε περιστατικά με αποδεδειγμένο όφελος. Οι νέες ομάδες Ρομποτικής έχουμε ξανανοίξει διάλογο με τις κλινικές μας για πιο προσιτά πακέτα νοσηλείας χωρίς να αλλάξει η ποιότητα της επέμβασης. Επίσης διατηρούμε σταθερές τις αμοιβές μας ανεξάρτητα από την ανοικτή, λαπαροσκοπική ή ρομποτική μέθοδο που θα επιλέξουμε.

Οι πιο νέοι ιατροί μπορούμε και πρέπει να μάθουμε να κάνουμε οικονομία στο χειρουργείο. Να μη χρησιμοποιούμε αλόγιστα το υλικό μιας χρήσης και να προτιμήσουμε τα λαπαροσκοπικά εργαλεία των πολλαπλών. Να μην ανοίγουμε όλα τα ρομποτικά εργαλεία για να κάνουμε μια απλή επέμβαση.

Ή να βρούμε τον τρόπο να κάνουμε το ίδιο καλό στον άρρωστο με δυο-τρια ρομποτικά εργαλεία για να μην εκτοξευθεί το κόστος.

Τέλος, θα πρέπει να ενημερώνουμε σωστά και υπεύθυνα τον ασθενή τόσο όταν έχει ένδειξη για ρομποτική επέμβαση όσο και όταν δεν έχει, ειδικά τον ασθενή που δεν γνωρίζει τα πραγματικά οφέλη της τεχνολογίας αυτής. Αυτά είναι τα λίγα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε εμείς οι νεώτεροι χειρουργοί σήμερα για τον ασθενή που έχει πραγματικά ανάγκη τη ρομποτική επέμβαση.

Σε λίγα χρόνια το κόστος της ρομποτικής είναι σίγουρο πως θα πέσει, όπως έγινε με όλα τα gadgets που εμφανίζονται κατά καιρούς στη ζωή μας σαν απρόσιτες εφευρέσεις. Αναλογιστείτε πόσο έκανε το πρώτο κινητό ή η πρώτη τηλεόραση και πόσο κάνουν τώρα. Ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους δυο-τρία νέα ρομποτικά συστήματα που προσπαθούν να μοιάζουν πολύ στο υπάρχον. Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πρώτη εταιρεία προηγείται δεκαοκτώ χρόνια σε εμπειρία, δοκιμές και βελτιώσεις. Τέλος, ένα καινούριο ρομπότ θα κάνει την εμφάνισή του το 2019 από σύμπραξη πολύ μεγάλων εταιριών IT και χειρουργικών εργαλείων, και αναμένεται να χτυπήσει και αυτό δυνατά το κόστος της ρομποτικής και ίσως το φέρει πιο κοντά στο κοινό.

Όμως δεν ξέρω αν αυτό θα είναι απαραίτητα καλό για τον ασθενή;

Πιστεύω πως σε λίγα χρόνια το πρόβλημα με τη Ρομποτική δεν θα είναι το κόστος, αλλά η πληθώρα και διαθεσιμότητα των ρομποτικών συστημάτων! Το πρόβλημα είναι ότι καθώς θα πέφτει το κόστος, η ρομποτική θα περάσει σε πολύ περισσότερα χειρουργικά χέρια. Ο κόσμος πιστεύοντας στις μαγικές ικανότητες των ρομποτικών χειρουργών θα εκτεθεί σε πλειάδα συναδέλφων που χρησιμοπούν το ρομποτ χωρίς κατάλληλη εκπαίδευση και εμπειρία, μαθαίνοντας κυριολεκτικά «στου κασίδη το κεφάλι»!

Δυστυχώς ο ασθενής δεν είναι ποτέ σε θέση να γνωρίζει ακριβώς την εμπειρία του ιατρού του.

Και ο χειρουργός οφείλει να εκπαιδεύεται σωστά από νωρίς στην ειδικότητα τόσο στην κλασσική, ανοικτή χειρουργική όσο και στη χειρουργική ανατομία και παθολογία.

Όμως και η εκπαίδευση του νέου χειρουργού είναι ένα ζήτημα που απασχολεί πολύ όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά όλη την υφήλιο στα διεθνή συνέδρια. Παράλληλα, θα πρέπει να αποκτά γνώσεις βασικής και αργότερα προχωρημένης λαπαροσκοπικής χειρουργικής. Και φυσικά η εκπαίδευσή του δεν πρέπει να σταματά ποτέ, αλλά να συνεχίζεται για όλη του τη ζωή!

Η ρομποτική χειρουργική διευκολύνει τον έμπειρο λαπαροσκόπο-χειρουργό να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις, όμως δεν θα δείξει στον άπειρο χειρουργό πώς να αποφύγει τη σοβαρή επιπλοκή! Δεν έχουν όλοι οι χειρουργοί μαγικά χέρια! Και το ρομποτ δεν έχει ακόμα τεχνητή νοημοσύνη, ικανή να προστατέψει τον ασθενή από τον ενθουσιασμό των “μαθητευόμενων μάγων”!