Πασίγνωστα φάρμακα συνδέονται με την άνοια – Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Οι άνθρωποι που παίρνουν συστηματικά ορισμένα αντιόξινα φάρμακα μετά τα 60 τους χρόνια, μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν άνοια, αναφέρουν επιστήμονες από τη Δανία.

Τα εν λόγω φάρμακα είναι οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs) και χορηγούνται για να καταστείλουν την παραγωγή γαστρικού οξέος (το οξύ του στομάχου).

Τη νέα μελέτη πραγματοποίησαν επιστήμονες από το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Κοπεγχάγης και το Πανεπιστήμιο Aarhus. Εξέτασαν δεδομένα από 99.384 Δανούς που ανέπτυξαν άνοια και 469.920 υγιείς συνομηλίκους τους, ηλικίας 60-75 ετών κατά την έναρξη της μελέτης.

Οι ερευνητές τους παρακολούθησαν επί 10 χρόνια κατά μέσον όρο. Όσοι έπαιρναν τα συγκεκριμένα αντιόξινα φάρμακα είχαν αυξημένες πιθανότητες να διαγνωστούν με άνοια, ιδίως σε ηλικία 60-69 ετών.

Στις ηλικίες αυτές η συχνότητα της άνοιας ήταν κατά μέσον όρο 36% μεγαλύτερη απ’ ό,τι μεταξύ των συμμετεχόντων που δεν είχαν πάρει ποτέ αυτά τα φάρμακα. Κυμαινόταν από 25% έως 59%, αναλόγως με τη διάρκεια της χρήσης τους.

Ο κίνδυνος διάγνωσης στις ηλικίες 70-79 ετών και 80-89 ετών ήταν πολύ μικρότερος. Τα αντιόξινα συσχετίσθηκαν με συχνότητα αυξημένη κατά 12% και 6% αντιστοίχως. Αντιθέτως, δεν παρατηρήθηκε σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στα αντιόξινα και την άνοια στις ηλικίες άνω των 89 ετών.

Γιατί μελέτησαν τα συγκεκριμένα φάρμακα

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στην ιατρική επιθεώρηση Alzheimer’s & Dementia. Όπως γράφουν οι ερευνητές, οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση διαταραχών που σχετίζονται με το γαστρικό οξύ όπως:

• Το πεπτικό έλκος
• Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)

Παγκοσμίως, η χρήση των φαρμάκων έχει αυξηθεί σημαντικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, κυρίως στα άτομα ηλικίας 40 ετών και πάνω. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι γίνεται κατάχρηση των φαρμάκων αυτών, καθώς στο 50% των περιπτώσεων η χρήση τους δεν γίνεται με βάση τις ενδείξεις τους.

Δυστυχώς, όμως, τα αντιόξινα αυτά φάρμακα διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό – έναν φυσικό κυτταρικό μηχανισμό που προστατεύει τον εγκέφαλο από ξένες ουσίες. Έτσι, η χρήση τους έχει σχετισθεί με νευρολογικές ανεπιθύμητες αντιδράσεις, όπως:

• Ημικρανία
• Περιφερειακή νευροπάθεια
• Διαταραχές στην ακοή, την όραση και τη μνήμη

Πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι τα PPIs μπορεί να αναστέλλουν εκλεκτικά το ένζυμο πο είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση της ακετυλοχολίνης. Η φυσική αυτή ουσία είναι ένας νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου, δηλαδή μία από τις ουσίες που μεταδίδει μηνύματα μεταξύ των νευρικών κυττάρων. Η εκλεκτική αναστολή της μπορεί να εμποδίζει την μετάδοση αυτή, σημειώνουν οι ερευνητές στο άρθρο τους.

Επιπλέον, μελέτες σε ποντίκια έδειξαν ότι τα αντιόξινα αυτά μπορεί να αυξάνουν και τα επίπεδα β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο. Η συσσώρευση αυτής της παθολογικής πρωτεΐνης θεωρείται κύρια αιτία της νόσου Αλτσχάιμερ. Το αν όμως αυτό συμβαίνει και στους ανθρώπους, οδηγώντας στην άνοια, παραμένει άγνωστο.

Απλή συσχέτιση

Όπως και να’ χει, για όλους αυτούς τους λόγους οι ερευνητές πραγματοποίησαν τη μελέτη τους. Όπως διαπίστωσαν τα φάρμακα όντως σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας, κυρίως σε σχετικά πρώιμη ηλικία (60-69 ετών). Μάλιστα ο αυξημένος κίνδυνος φάνηκε να ισχύει για έκθεση στα φάρμακα επί έως και 15 χρόνια.

Οι ερευνητές πάντως επισημαίνουν πως η μελέτη τους κατέδειξε μια απλή συσχέτιση. Δεν αποδεικνύει σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Εκτιμούν όμως ότι ίσως τα αντιόξινα δημιουργούν κάποια διαταραχή που ανοίγει τον δρόμο στην άνοια. Θα μπορούσε, βέβαια, να παρατηρείται και αυξημένη παραγωγή γαστρικού οξέος νωρίς στην πορεία της άνοιας, αναφέρουν.

Γι’ αυτό τον λόγο τονίζουν πως πρέπει να γίνουν περαιτέρω έρευνες, ώστε να εξεταστούν οι μηχανισμοί που εξηγούν τη συσχέτιση.

Φωτογραφία: iStock