Παθήσεις του προστάτη που πρέπει να προσέχουμε

Iatropedia
25 Μαΐου 2013 | 08:00

Όταν οι άνδρες μιλάνε για τον προστάτη, το μυαλό τους σε ποσοστό 9 στους 10, πάει στον καρκίνο του προστάτη. Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Ο προστάτης προσβάλλεται από πλήθος παθήσεων που δεν πρέπει να αγνοήσουμε. Τι είναι η προστατίτιδα; πως εκδηλώνεται; ποια είναι τα σημάδια της; πως θεραπεύεται; Στο επιστημονικό άρθρο που θα διαβάσετε θα ενημερωθείτε πλήρως για όλες τις παθήσεις του προστάτη και πως να τον προστατεύσετε

Του Σωτήρη Ανδρεαδάκη

χειρουργού Ουρολόγου- Ανδρολόγου

fellow of the European Board of Urology

Τί είναι ο προστάτης;

Ο προστάτης είναι ένα συμπαγές όργανο και συγκεκριμένα ένας αδένας, ο οποίος έχει το μέγεθος και το σχήμα κάστανου και βρίσκεται μπροστά από το ορθό και σε στενή επαφή με αυτό, κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει την ουρήθρα, από την οποία εξέρχονται τα ούρα.

Η ακριβής λειτουργία του προστάτη δεν είναι πλήρως εξακριβωμένη, γνωρίζουμε όμως ότι παράγει το γαλακτώδες υγρό που μεταφέρει τα σπερματοζωάρια κατά την εκσπερμάτιση, καθώς και ότι αποτελεί έναν ανατομικό και ανοσολογικό φραγμό για την προστασία της κύστης και του ανώτερου ουροποιητικού από ουροπαθογόνα μικρόβια.

Ο ρόλος του προστάτη τόσο στην υπογονιμότητα, όσο και στη σεξουαλική δυσλειτουργία του άνδρα είναι υποβαθμισμένος. Οι φλεγμονές του προστάτη παίζουν καθοριστικό ρόλο στο υπογόνιμο άνδρα, γιατί βλέπουμε τις διαταραχές στο σπερμοδιάγραμμα, κυρίως: στη γλοιότητα, χρόνο ρευστοποίησης, αντίδραση (pH) και στις συγκολλήσεις. Μετά τη θεραπεία για προστατίτιδα βλέπουμε βελτίωση των παραπάνω παραμέτρων, καθώς και του αριθμού, κινητικότητας και της μορφολογίας των σπερματοζωαρίων, με άμεσο αποτέλεσμα την επιθυμητή εγκυμοσύνη. Πιθανολογείται ότι η προστατίτιδα καταστρέφει τα ένζυμα και τα ιχνοστοιχεία του αδένα, που είναι υπεύθυνα για τη γονιμοποίηση.

Στη σεξουαλική δυσλειτουργία η προστατίτιδα παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο. Στην πρόωρη εκσπερμάτιση πρέπει να αποκλειστεί η προστατίτιδα κάνοντας καλλιέργεια προστατικού υγρού και όχι ούρων ή σπέρματος. Η προστατίτιδα προκαλεί ελλατωμένη ερωτική επιθυμία, διαταραχές οργασμού και στύσης, γι’αυτό απαιτείται σωστός εργαστηριακός έλεγχος που περιλαμβάνει και διορθικό υπερηχογράφημα του προστάτη.

Οι κυριότερες παθήσεις του προστάτη είναι: φλεγμονές ( προστατίτιδες ), καλοήθης υπερπλασία προστάτου ή προστατικό αδένωμα ή κοινώς λεγόμενος «προστάτης» και τέλος ο καρκίνος του προστάτη.

Προστατίτιδες

1. Τι είναι η προστατίτιδα;

Η προστατίτιδα είναι μία φλεγμονή ή μικροβιακή λοίμωξη του προστάτη. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον οι μισοί άνδρες θα παρουσιάσουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο προστατίτιδας στη ζωή τους. Άν προσβληθεί κάποιος από προστατίτιδα, δεν αυξάνεται η πιθανότητα να παρουσιάσει κάποια άλλη νόσο του προστάτη. Δεν είναι μεταδοτική προς τη σύντροφο, καλό όμως είναι να αποφεύγονται οι επαφές κατά την οξεία φάση ή έξαρση της νόσου.

Ιδιαίτερα ανησυχητικό εύρημα είναι ότι στην Ελλάδα πάνω από 45% των ανδρών δεν χρησιμοποιούν γενικά προφυλακτικό και έχουν συχνή πρωκτική επαφή, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων και γενικά φλεγμονών του προστάτη, γιατί ίσως δεν γνωρίζουν τους κινδύνους και στερούνται σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.

2. Με τι συμπτώματα εμφανίζεται;

Η συμπτωματολογία της προστατίτιδας ποικίλει ανάλογα με τον τύπο της, γενικά όμως μπορεί να παρουσιάζεται με ένα ή και περισσότερα, ή ακόμα και όλα από τα παρακάτω:

– δυσκολία, πόνο ή κάψιμο κατά την ούρηση

– έντονη και συχνή επιθυμία για ούρηση, ακόμα και αν αποβάλλονται μόνο σταγόνες

– πόνος χαμηλά στην κοιλιά, πίσω από τους όρχεις, πίεση ή πόνος στο ορθό και γύρω από την περιοχή του πρωκτού

– πόνος στην εκσπερμάτιση, πρόωρη εκσπερμάτιση, στυτική δυσλειτουργία, απώλεια σεξουαλικής επιθυμίας

– ρίγος, υψηλός πυρετός, μυϊκοί ή οστικοί πόνοι και επίσχεση ούρων ( αδυναμία του πάσχοντος να αποβάλλει τα ούρα από την κύστη) – μόνο στην οξεία.

3. Πώς γίνεται η διάγνωση της προστατίτιδας;

Η διάγνωση γίνεται από το ιστορικό εμφάνισης των συμπτωμάτων, την κλινική εξέταση του ασθενούς, που περιλαμβάνει και τη δακτυλική εξέταση, καθώς και με καλλιέργειες ούρων και προστατικού υγρού που λαμβάνονται από τον ασθενή πριν και μετά από μαλάξεις του προστάτη με το δάκτυλο του γιατρού από το ορθό.

Η έρευνα συμπληρώνεται με υπερηχογραφικό έλεγχο των νεφρών, της ουροδόχου κύστεως, απαραιτήτως με διορθικό υπερηχογράφημα του προστάτη και ουροροομετρία..

Η σωστή διαγνωστική προσέγγιση θα οδηγήσει και στη διάγνωση του σωστού τύπου προστατίτιδας, που είναι και το κλειδί στη σωστή θεραπεία, την οποία θα πρέπει να ακολουθεί ο ασθενής για το χρονικό διάστημα που κρίνει ο γιατρός και το οποίο μπορεί να είναι και αρκετά μακρύ, ακόμα και αν νιώθει τελείως καλά και δεν έχει κανένα απολύτως σύμπτωμα.

4. Ποιοί είναι οι τύποι της προστατίτιδας και πώς αντιμετωπίζονται;

Α) Οξεία μικροβιακή προστατίτιδα

Είναι μια οξεία λοίμωξη, που προκαλείται από βακτήρια και εισβάλλει ξαφνικά, με υψηλό πυρετό, ρίγος και δυσκολία στην ούρηση, ενώ μπορεί να παρουσιάσει και αιματουρία. Χρειάζεται άμεση αντιμετώπιση και συνήθως νοσηλεία .

Είναι ο λιγότερο συχνός τύπος προστατίτιδας, που διαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται όμως και πιο εύκολα.

Η θεραπεία γίνεται με τη χορήγηση αντιβιοτικών σε υψηλές δόσεις για 7-14 ημέρες, αρχικά συνήθως ενδοφλέβια και στη συνέχεια με μικρότερες δόσεις αντιβιοτικών για κάποιες εβδομάδες. Παράλληλα χορηγούνται σκευάσματα για την αντιμετώπιση του πόνου και της δυσουρίας.

Β) Χρόνια μικροβιακή προστατίτιδα

Και αυτός ο τύπος προστατίτιδας προκαλείται από βακτηριακή λοίμωξη, δεν εισβάλλει όμως ξαφνικά όπως την οξεία μορφή, μπορεί ωστόσο να εμφανίζεται με πολύ ενοχλητικά συμπτώματα.

Κάποιες φορές η μόνη εκδήλωση είναι λοιμώξεις της κύστης με δυσουρικά ενοχλήματα, που επαναλαμβάνονται ανά τακτά διαστήματα. Μπορεί όμως να εμφανίζεται και με ένα ή με κάποια από τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν νωρίτερα.

Πιθανώς σε αυτόν τον τύπο προστατίτιδας υπάρχει κάποιο ελάττωμα στον προστάτη, που επιτρέπει στα μικρόβια να μπουν στην ουροφόρο οδό και να προκαλέσουν λοίμωξη.

Η χρόνια προστατίτιδα είναι πιο συχνή σε οδηγούς (νόσος των ταξιτζήδων), άτομα με καθιστική ζωή και ιδιαίτερα σε όσους έχουν πρωκτική επαφή χωρίς προφυλακτικό.

Η αντιμετώπιση εδώ γίνεται με χορήγηση αντιβιοτικών για μεγαλύτερο διάστημα, 6-12 εβδομάδες, σε συνδυασμό με αντιφλεγμονώδη, η οποία μπορεί να επαναληφθεί και μέσα στο ίδιο έτος, χωρίς να φτάσει ποτέ σε πλήρη ίαση, εφ’όσον έχουν δημιουργηθεί προστατόλιθοι, μόνιμες εστίες χρόνιας φλεγμονής και αποστήματα, ευρήματα που μπορούν να διαγνωσθούν μόνο με το διορθικό υπερηχογράφημα. Σκόπιμη θεωρείται η διερεύνηση της ούρησης με ουροροομετρία. Σημαντική είναι η συμμόρφωση του ασθενούς για τη σωστή εφαρμογή και ολοκλήρωση της αγωγής, ακόμα και αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν από τις πρώτες ημέρες θεραπείας.

Βοηθητικά μέτρα στις προστατίτιδες είναι: συχνή σεξουαλική επαφή, εκσπερμάτιση, θερμά εδρόλουτρα, μαλάξεις προστάτη, αποφυγή κρύου στην περιοχή του πρωκτού, περιορισμό αλκοολούχων ποτών, καυτερών φαγητών, περπάτημα, γυμναστική και καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας.

Γ) Χρόνια μη μικροβιακή προστατίτιδα ή σύνδρομο χρόνιου πυελικού άλγους

Αποτελεί το συχνότερο και λιγότερο κατανοητό επιστημονικά τύπο προστατίτιδας. Μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες, από εφήβους έως ηλικιωμένους, ενώ τα συμπτώματα συνήθως φεύγουν και επιστρέφουν χωρίς προειδοποίηση, ενώ μπορεί να είναι από ήπια έως βασανιστικά και να περιλαμβάνουν όλο το εύρος της συμπτωματολογίας που περιγράφονται παραπάνω.

Σε αυτή τη μορφή δεν ανευρίσκονται βακτηρίδια στις καλλιέργειες του προστστικού υγρού, και φαίνεται να οφείλεται κυρίως στο έντονο στρεςς, δυσλειτουργία του αυχένος της ουροδόχου κύστεως με την προστατική ουρήθρα και τις μυϊκές συσπάσεις της πυέλου.

Η θεραπεία είναι κατά βάση εμπειρική και κατευθύνεται από τα συμπτώματα κυρίως του ασθενούς. Συνήθως δοκιμάζεται συνδυασμός αντιβιοτικών και αντιφλεγμονοδών για κάποιο διάστημα και συνεχίζεται ανάλογα με την ανταπόκριση. Από εκεί και πέρα μπορεί να χρησιμοποιηθούν σκευάσματα που χρησιμοποιούνται και για τη θεραπεία της υπερπλασίας του προστάτη, σκευάσματα από φυτικά προϊόντα, φυσιοθεραπείες πυελικού εδάφους, συχνές μαλάξεις στον προστάτη κ.ά.