Περικαρδίτιδα: Πού οφείλεται και ποια είναι τα προειδοποιητικά συμπτώματα

Περικαρδίτιδα που μάλλον προκλήθηκε από μικρόβιο κλιματιστικού αποκάλυψε ότι έπαθε ο δημοσιογράφος και ευρωβουλευτής της ΝΔ Γιώργος Αυτιάς. Όπως είπε, η λοίμωξη του προκάλεσε 40 πυρετό και χρειάσθηκε να παραμείνει σχεδόν δύο εβδομάδες στο νοσοκομείο για να αντιμετωπιστεί.

Τι είναι, όμως, η περικαρδίτιδα και πόσο σοβαρή είναι; Όπως αναφέρουν επιστήμονες από την Mayo Clinic, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα, η περικαρδίτιδα είναι η διόγκωση και ερεθισμός του λεπτού, παρόμοιου με ασκού, ιστού που περιβάλλει την καρδιά. Ο ιστός αυτός λέγεται περικάρδιο.

Η νόσος μπορεί να είναι ήπια και να υποχωρήσει χωρίς θεραπεία. Τα πιο σοβαρά συμπτώματα χρειάζονται φαρμακευτική αντιμετώπιση και, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, χειρουργική θεραπεία. Όταν η νόσος ανιχνεύεται νωρίς, μειώνεται ο κίνδυνος αναπτύξεως επιπλοκών.

Η οξεία περικαρδίτιδα είναι η πιο συχνή φλεγμονώδης διαταραχή της καρδιάς. Υπολογίζεται ότι στον γενικό πληθυσμό καταγράφονται ετησίως 27,7 κρούσματα ανά 100.000 άτομα.

Οι πιθανές αιτίες

Η περικαρδίτιδα μπορεί να έχει λοιμώδη και μη-λοιμώδη αιτία. Μακράν η πιο συχνή αιτία είναι ιογενείς λοιμώξεις, που ευθύνονται για το 80-85% όλων των κρουσμάτων.

Στο σχεδόν 40% των ασθενών υπάρχει πρόσφατη λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού ή του γαστρεντερικού. Οι πιο συχνοί ιοί που μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή στο περικάρδιο είναι ενδεικτικά:

• Ιοί κοξάκι
• Ιός του έρπη
• Ιοί της γρίπης
• Αδενοϊοί
• Παρβοϊός Β19 κ.λπ.

Στα λοιμώδη αίτια συμπεριλαμβάνονται και λοιμώξεις από βακτήρια (π.χ. της φυματίωσης) και σπανίως από μύκητες και παράσιτα.

Αντίστοιχα, στα πιθανά μη-λοιμώδη αιτία της περικαρδίτιδας συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων:

• Αυτοάνοσες νόσοι (έως και 10% των κρουσμάτων)
• Σπάνιοι πρωτοπαθείς και συχνότερα δευτεροπαθείς (μεταστατικοί) όγκοι
• Μεταβολικά προβλήματα, όπως η ουραιμία (αυξημένη ουρία στο αίμα)
• Λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ. για τον καρκίνο)

Είναι επίσης γνωστό ότι περικαρδίτιδα αναπτύσσεται μερικές φορές σε νεαρά άτομα που κάνουν εμβόλιο για την COVID-19.

Διαφορετικοί τύποι

Η περικαρδίτιδα έχει διάφορους τύπους, που προκαλούν διαφορετικής διάρκειας συμπτώματα. Ενδεικτικά αναφέρονται:

• Η οξεία περικαρδίτιδα. Αρχίζει ξαφνικά, αλλά δεν διαρκεί περισσότερο από 4-6 εβδομάδες. Το κύριο σύμπτωμά της είναι ο πόνος που μπορεί να είναι δύσκολο να διακριθεί από αυτόν που προκαλεί το έμφραγμα.
• Η υποτροπιάζουσα μορφή. Εκδηλώνεται 4 έως 6 εβδομάδες μετά την οξεία. Στο μεσοδιάστημα δεν υπάρχουν συμπτώματα
• O συνεχής τύπος (incessant). Διαρκεί περισσότερο από 4-6 εβδομάδες αλλά λιγότερο από 3 μήνες. Τα συμπτώματα συνεχίζονται καθ’ όλο αυτό το χρονικό διάστημα.
• Η χρόνια μορφή. Συνήθως αναπτύσσεται σταδιακά και διαρκεί επί περισσότερο από 3 μήνες

Το 15-30% των ασθενών έχουν επαναλαμβανόμενα (ή υποτροπιάζοντα) επεισόδια περικαρδίτιδας, που αναπτύσσονται και υποχωρούν επί πολλά χρόνια.

Τα ύποπτα συμπτώματα

Το πιο συχνό σύμπτωμα της περικαρδίτιδας είναι ο πόνος στο στήθος. Συνήθως είναι οξύς και μοιάζει με μαχαιριά. Μερικοί ασθενείς, όμως, αναφέρουν έναν αμβλύ πόνο ή αίσθημα πίεσης στο στήθος τους.

Ο πόνος αυτός συνήθως αναπτύσσεται πίσω από το στέρνο ή στην αριστερή πλευρά του στήθους. Μπορεί επίσης:

• Να αντανακλάται στον ώμο και τον αυχένα ή και στους δύο ώμους
• Να επιδεινώνεται με τον βήχα, την κατάποση, την κατάκλιση, την βαθιά ανάσα
• Να βελτιώνεται στην καθιστή θέση και με την κάμψη του κορμού προς τα εμπρός

Άλλα πιθανά συμπτώματα που προκαλεί η περικαρδίτιδα είναι:

• Βήχας χωρίς φλέγματα (ξηρός ή μη παραγωγικός)
• Κόπωση ή γενικευμένο αίσθημα αδυναμίας ή κακουχίας
• Πυρετός
• Αίσθημα παλμών («φτερουγίσματα» της καρδιάς)
• Δύσπνοια στην ξαπλωτή θέση
• Πρήξιμο στα πόδια, τους άκρους πόδες, τους αστραγάλους (στις πιο σοβαρές περιπτώσεις)

Φωτογραφία: iStock