Ποια επαγγέλματα παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου και ποια είναι τα σημαντικότερα είδη

Έχει αποδειχθεί ότι διάφορα επαγγέλματα και συγκεκριμένες χημικές ουσίες που βρίσκονται στον χώρο εργασίας αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων καρκίνων.

Οι πιο σημαντικές καρκινογόνες ουσίες στον χώρο εργασίας:

• Αρωματικές αμίνες
• Αμίαντος
• Ενώσεις χρωμίου (VI)
• Καυσαέρια κινητήρων ντίζελ
• Ορυκτέλαια, μη επεξεργασμένα ή ελαφρώς επεξεργασμένα
• Πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAH)
• Σκόνη πυριτίου

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται τα επαγγέλματα στα οποία έχουν διαπιστωθεί υψηλότερα ποσοστά καρκίνου. Σε ορισμένα από αυτά τα επαγγέλματα, οι συγκεκριμένες χημικές ουσίες που προκαλούν τον καρκίνο είναι γνωστές, σε αντίθεση με άλλα επαγγέλματα στα οποία δεν έχουν προσδιοριστεί σαφώς οι αντίστοιχες ουσίες.

Επαγγέλματα που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο

Στους χώρους εργασίας, η έκθεση είναι κατά κανόνα σύνθετη, καθώς μπορεί να αφορά χημικές ουσίες μόνο, σε μορφή μείγματος, ή να συνδυάζεται με άλλα είδη έκθεσης που σχετίζονται με την εργασία ή με άλλες καρκινογόνες ουσίες όπως το κάπνισμα ή η κατανάλωση αλκοόλ. Συνεπώς, πολλοί εργαζόμενοι είναι δυνατόν να εκτίθενται σε διάφορες ουσίες, και αυτές μπορεί να αφορούν πολλαπλές περιοχές του σώματος.

Οι καρκινογόνες ουσίες στον χώρο εργασίας προκαλούν κυρίως καρκίνο του πνεύμονα, και αρκετά συχνά μεσοθηλίωμα (καρκίνος των κυττάρων του μεσοθηλίου, δηλαδή της προστατευτικής μεμβράνης που καλύπτει τον θώρακα, την κοιλιά και την περιοχή γύρω από την καρδιά) καθώς και καρκίνο του δέρματος, της ουροδόχου κύστης και του οισοφάγου.

Περιοχές εμφάνισης καρκίνου που σχετίζονται με χημικές ουσίες στον χώρο εργασίας

Οι εργαζόμενοι σε εξωτερικούς χώρους, όπως οι οικοδόμοι και οι αγρότες, οι ναυαγοσώστες ή οι κηπουροί, μπορεί να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο δερματικής βλάβης λόγω της έκθεσής τους σε ακτινοβολία UV. Άλλα είδη έκθεσης που σχετίζονται με την εργασία είναι το παθητικό κάπνισμα και το ραδόνιο.

Πώς ξέρουμε εάν ο καρκίνος από τον οποίο πάσχει κάποιος προκλήθηκε από χημικές ουσίες στον χώρο εργασίας του

Συνήθως, η κλινική εικόνα των επαγγελματικών καρκίνων δεν διαφέρει από τους καρκίνους που προκαλούνται από άλλα είδη έκθεσης. Στην πραγματικότητα, η συγκεκριμένη αιτία ή αιτίες ενός μεμονωμένου καρκίνου δεν μπορούν πάντοτε να προσδιοριστούν. Η ιατρική θεραπεία είναι η ίδια για όλους τους καρκίνους του ίδιου τύπου.

Ωστόσο, ορισμένες μορφές καρκίνου έχουν κυρίως επαγγελματική προέλευση. Για παράδειγμα, το μεσοθηλίωμα προκαλείται στην πλειονότητα των περιπτώσεων από τον αμίαντο. Όσον αφορά άλλες μορφές καρκίνου, και ιδίως τον καρκίνο του πνεύμονα, η προηγούμενη ή ταυτόχρονη εκδήλωση σχετικών ασθενειών, όπως η πυριτίαση, που προκαλείται από την εισπνοή κρυσταλλικού πυριτίου, ή η αμιαντίαση (ίνωση των πνευμόνων) που προκαλείται από την εισπνοή αμιάντου, καταδεικνύει ότι ο καρκίνος οφείλεται σε προηγούμενη έκθεση σε πυρίτιο ή αμίαντο, αντίστοιχα.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι καρκίνοι που προκαλούνται από επαγγελματική έκθεση μπορεί να οδηγήσουν στην καταβολή αποζημίωσης. Εάν υποψιάζεστε ότι ο καρκίνος σας οφείλεται σε επαγγελματικά αίτια, ενημερώστε τον γιατρό σας ώστε να πραγματοποιήσει ενδελεχή ιατρική αξιολόγηση όσον αφορά την πιθανότητα αυτή και, ενδεχομένως, να σας βοηθήσει να ζητήσετε αποζημίωση. Απαραίτητη προϋπόθεση για τον σκοπό αυτό είναι ο γιατρός σας να επιβεβαιώσει τα ιατρικά στοιχεία με βάση τις γενικές αρχές της εθνικής νομοθεσίας.

Οι χημικές ουσίες στον χώρο εργασίας αλληλεπιδρούν μεταξύ τους ή με παράγοντες που αφορούν τον τρόπο ζωής;

Ναι. Σε ορισμένα εργασιακά περιβάλλοντα, ή στη διάρκεια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας, ένα άτομο είναι πιθανό να εκτεθεί, ταυτόχρονα ή διαδοχικά, σε διάφορες καρκινογόνες ουσίες που σχετίζονται με την εργασία. Μεταξύ των συνήθων συνδυασμών είναι:

• το ραδόνιο
• το αρσενικό
• το κρυσταλλικό πυρίτιο
• ο αμίαντος
• οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAH)
• οι ενώσεις χρωμίου και νικελίου

Το κάπνισμα συνήθως αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο που σχετίζεται με τις καρκινογόνες ουσίες στον εργασιακό χώρο. Για παράδειγμα, ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του πνεύμονα στους εργαζομένους στον τομέα του αμιάντου είναι πολύ υψηλότερος μεταξύ των ατόμων που καπνίζουν, και το κάπνισμα αποτελεί μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου στα άτομα αυτά απ’ ό,τι ο αμίαντος.

Υπάρχει «ασφαλής δόση» έκθεσης στις καρκινογόνες χημικές ουσίες;

Αυτό που θεωρείται «ασφαλής δόση» είναι μια σύνθετη έννοια που εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, πέραν των επιστημονικών στοιχείων (τοξικότητα), όπως οικονομικούς παράγοντες (κόστος εξάλειψης ή μείωσης της έκθεσης), παράγοντες δημόσιας υγείας (συνολική επιβάρυνση μιας κοινότητας από την ασθένεια), και κοινωνικούς και πολιτικούς παράγοντες (ό,τι θεωρείται αποδεκτό από το ευρύ κοινό και τους πολιτικούς).

Γενικά, δεν υφίσταται «ασφαλής δόση» όσον αφορά τις καρκινογόνες ουσίες, ενώ συνιστάται η υιοθέτηση πολιτικών που βασίζονται εξ ολοκλήρου στην αποφυγή, για παράδειγμα, ορισμένων καρκινογόνων ουσιών που σχετίζονται με την εργασία, όπως ο αμίαντος. Ωστόσο, στην περίπτωση πολλών περιβαλλοντικών χημικών ουσιών, όπως είναι ορισμένοι ατμοσφαιρικοί ρύποι, αυτό δεν είναι εφικτό. Για παράδειγμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγορεύει όλες τις χρήσεις αμιάντου ως μέσο εξάλειψης της έκθεσης σε επικίνδυνες ουσίες. Ωστόσο, ορισμένα είδη έκθεσης είναι τόσο χαμηλά που πλέον θεωρούνται αποδεκτά από την κοινωνία.

Πρέπει να ανησυχώ αν ζω σε βιομηχανική περιοχή ή κοντά σε αυτή;

Η καλύτερη προσέγγιση είναι να ενημερώνεστε από αξιόπιστες πηγές, όπως είναι οι τοπικές υγειονομικές αρχές.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η έκθεση σε διάφορες ουσίες, όπως οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, μπορεί να είναι υψηλότερη κοντά σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις (π.χ. αποτεφρωτήρες, χώροι απόρριψης αποβλήτων, ή εγκαταστάσεις μεταποίησης), και μπορεί ενίοτε να υπερβεί τα αποδεκτά όρια. Επιπλέον, ο κόσμος συχνά θορυβείται από τις αναφορές των μέσων ενημέρωσης ότι έχουν βρεθεί δυνητικά τοξικές χημικές ουσίες στο νερό, τα τρόφιμα, το έδαφος ή τον αέρα, καθώς και «ομαδικά κρούσματα καρκίνου» (μεγάλος αριθμός περιστατικών καρκίνου σε μεμονωμένες περιοχές). Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, σε πολύ λίγες περιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συσχετιστεί η έκθεση σε τοξικές χημικές ουσίες με αντίστοιχη αύξηση των περιστατικών καρκίνου.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί επίσης να είναι υψηλή σε περιοχές πυκνής κυκλοφορίας. Για να περιοριστεί η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση, χρειάζεται να αναληφθεί κοινή δράση από την κοινωνία και τις κυβερνήσεις. Παράλληλα με την έγκριση, την εφαρμογή και την παρακολούθηση της νομοθεσίας από τις κυβερνήσεις, και την παροχή εναλλακτικών λύσεων στη χρήση ιδιωτικών οχημάτων, ο καθένας μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση της κυκλοφορίας χρησιμοποιώντας εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης, όπως τα δημόσια μέσα μεταφοράς, ο συνεπιβατισμός ή η χρήση ποδηλάτου.

Πηγή: https://cancer-code-europe.iarc.fr

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Καρκίνος από τον ήλιο: Προστασία για εμάς και τα παιδιά στις διακοπές και σε υπαίθριες δραστηριότητες – Οι οδηγίες του IARC

Χημικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο: Τι ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση

φωτό: iStock