Πολλαπλούν μυέλωμα: 25 κλινικές μελέτες διεξάγονται στο Κέντρο Αναφοράς στην Αθήνα

Ρούλα Τσουλέα
26 Μαρτίου 2025 | 12:30

Το πολλαπλούν μυέλωμα προκαλεί το 10% των αιματολογικών κακοηθειών. Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται.

Μήνας ευαισθητοποίησης για το πολλαπλούν μυέλωμα ο Μάρτιος και στο προσκήνιο έρχεται μία ασθένεια που το 2020 διαγνώστηκε σε περισσότερους από 50.000 ανθρώπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται περίπου 600 ασθενείς που μαθαίνουν ετησίως ότι πάσχουν από αυτό.

Το πολλαπλούν μυέλωμα μπορεί να προσβάλλει ενήλικες κάθε ηλικίας. Είναι όμως πολύ συχνότερο στους ηλικιωμένους (ηλικίες άνω των 65 ετών). Μόνο το 2% των περιστατικών διαγιγνώσκονται σε άτομα ηλικίας κάτω των 40 ετών.

Η νόσος ανήκει στις επονομαζόμενες πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες. Χαρακτηρίζεται από αυξημένο πολλαπλασιασμό ορισμένων κυττάρων που λέγονται πλασματοκύτταρα και φυσιολογικά παράγουν τα αντισώματα. Τα πλασματοκύτταρα παράγονται στον μυελό των οστών.

Τα παθολογικά πλασματοκύτταρα προκαλούν βλάβες στα οστά, καθώς έχουν την ικανότητα να δημιουργούν οστεολυτικές εστίες. Επιπλέον, διηθούν τον μυελό των οστών με αποτέλεσμα να προκαλούν αναιμία. Τέλος, παράγουν μεγάλες ποσότητες μιας συγκεκριμένης ανοσοσφαιρίνης (λέγεται μονοκλωνική ανοσοσφαιρίνη), η οποία να δημιουργεί προβλήματα στη λειτουργία των νεφρών.

Πολλές προκλήσεις για τους ασθενείς

Όπως αναφέρουν ειδικοί από την Μονάδα Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα, η ζωή με το μυέλωμα συνεπάγεται ποικίλες σωματικές και ψυχολογικές προκλήσεις.

Συμπτώματα όπως ο πόνος στα οστά, η κόπωση και η ευαισθησία σε λοιμώξεις μπορούν να διαταράξουν σημαντικά την καθημερινή ζωή. Επιπλέον, η μακροχρόνια λήψη πολύπλοκων θεραπευτικών σχημάτων, απαιτεί ισχυρή υποστήριξη των ασθενών αλλά και των φροντιστών τους.

Η έγκαιρη ανίχνευση είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική διαχείριση του πολλαπλού μυελώματος. Σε αυτό μπορούν να συμβάλλουν:

Η τακτική παρακολούθηση πρώιμων καταστάσεων όπως η ασυμπτωματική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας και το ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα
Η ευαισθητοποίηση για τα συμπτώματα της νόσου

Όπως προαναφέρθηκε, το μυέλωμα αντιμετωπίζεται με πολύπλοκα θεραπευτικά σχήματα που συμπεριλαμβάνουν:

Στοχεύουσες θεραπείες
Ανοσοθεραπεία
Χημειοθεραπεία
Αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων μυελού των οστών

Κέντρο Αναφοράς

Ο Μήνας Ευαισθητοποίησης και η Διεθνής Ημέρα Μυελώματος στις 30 Μαρτίου, υπογραμμίζουν επίσης τη σημασία της αέναης έρευνας και καινοτομίας, τονίζουν οι ειδικοί.

Οι πρόοδοι στην ιατρική ακριβείας και την ανοσοθεραπεία προσφέρουν ελπίδα για βελτιωμένα θεραπευτικά αποτελέσματα και καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ασθενείς. Οι κλινικές δοκιμές διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην αξιολόγηση των νέων θεραπειών και στη διαμόρφωση του μέλλοντος της θεραπευτικής του πολλαπλού μυελώματος.

Η Μονάδα Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών ΕΚΠΑ αποτελεί Κέντρο Αναφοράς με παγκόσμια αναγνώριση. Στελεχώνεται από τους:

Μελέτιο Αθανάσιο (Θάνο) Δημόπουλο, διευθυντή και καθηγητή Θεραπευτικής-Αιματολογίας-Ογκολογίας
Ευάγγελο Τέρπο, καθηγητή Αιματολογίας
Ευστάθιο Καστρίτη, καθηγητή Θεραπευτικής-Ογκολογίας
Μαρία Γαβριατοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια
Μαγδαληνή Μήκου, επιμελήτρια ΕΣΥ
Ευάγγελο Ελευθεράκη – Παπαϊακώβου, επιμελητή ΕΣΥ
Δρ. Νικόλαο Κανέλλια, επιστημονικό συνεργάτη
Κωνσταντίνο Γιάννακα, επιστημονικό συνεργάτη
Ερασμία Μπουτάκογλου, επιστημονική συνεργάτιδα

Η Κλινική συμμετέχει ενεργά στην έρευνα κατά του πολλαπλού μυελώματος, με μια σειρά από κλινικές μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη και αφορούν νεότερες και καινοτόμες θεραπευτικές προσεγγίσεις για ασθενείς:

Με νεοδιαγνωσθέν πολλαπλούν μυέλωμα
Με υποτροπιάζον πολλαπλούν μυέλωμα

2.600 ερευνητικές εργασίες

Στα 30 χρόνια λειτουργίας της, τα στελέχη της Μονάδας έχουν δημοσιεύσει περισσότερες από 2.600 ερευνητικές εργασίες για τη νόσο. Από αυτές τις εργασίες, οι 200 έχουν δημοσιευτεί σε ιατρικές επιθεωρήσεις υψηλού κύρους, με υψηλό συντελεστή απήχησης. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται οι:

New England Journal of Medicine
Lancet
Cell
Lancet Oncology
Journal of Clinical Oncology
JAMA
Annals of Oncology
Blood

Αφορούν μελέτες που έχουν αλλάξει τον τρόπο χειρισμού των πλασματοκυτταρικών νεοπλασιών και έχουν οδηγήσει σε πληθώρα εγκρίσεων νέων φαρμάκων για την αντιμετώπιση του πολλαπλού μυελώματος.

Λόγω του ερευνητικού έργου των στελεχών της, η Μονάδα κατατάσσεται πέμπτη στη διεθνή κατάταξη «Expertscape», που συμπεριλαμβάνει τα σημαντικότερα κέντρα παγκοσμίως τόσο στον τομέα του πολλαπλού μυελώματος όσο και της αμυλοείδωσης και της μακροσφαιριναιμίας Waldenström. Ο δε διευθυντής της Κλινικής Θάνος Δημόπουλος λαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη «Expertscape» στον τομέα των πλασματοκυτταρικών νεοπλασμάτων.

Εξειδικευμένη μονάδα κλινικών μελετών

Τα τελευταία 20 έτη η Μονάδα Πλασματοκυτταρικών Δυσκρασιών έχει αναπτύξει μια εξειδικευμένη μονάδα διεξαγωγής κλινικών μελετών που διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε παγκόσμιο επίπεδο και συμμετέχει ενεργά στις εγκριτικές διαδικασίες όλων των νεότερων θεραπευτικών συνδυασμών.

Η Μονάδα κατέχει από τον Ιούλιο του 2012 πιστοποίηση ποιότητας ISO 9001 για «θεραπευτικές, νοσηλευτικές και διοικητικές υπηρεσίες σε επίπεδο βραχείας νοσηλείας, διεξαγωγή κλινικών μελετών και μεταφραστική έρευνα». Η πιστοποίηση αυτή αποτυπώνει το υψηλής ποιότητας ερευνητικό κλινικό έργο που διεξάγεται.

Από το 1993 έως σήμερα έχουν διεξαχθεί περισσότερες από 500 κλινικές δοκιμές όλων των φάσεων στη Μονάδα. Οι περισσότερες αφορούν στο πολλαπλούν μυέλωμα. Συνολικά έχουν ενταχθεί περισσότεροι από 5.000 ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα.

«Μέσω της συμμετοχής τους σε κλινικές μελέτες, οι ασθενείς μας έχουν πρόσβαση σε νέους παράγοντες προτού αυτοί λάβουν έγκριση και είναι διαθέσιμοι στην καθημερινή κλινική πρακτική», τονίζουν οι γιατροί της Μονάδας. «Στη δεδομένη χρονική στιγμή περισσότεροι από 700 ασθενείς με πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες συμμετέχουν σε κλινικά πρωτόκολλα της Μονάδας».

Μελέτες όπου εντάσσονται ασθενείς

Οι κλινικές μελέτες που διεξάγονται στη Μονάδα είναι πολλές. Μερικές από αυτές στις οποίες μπορούν να ενταχθούν ασθενείς είναι οι εξής:

EMN 33 (TAURUS) – Μελέτη φάσης 2 για τεχνικές ελάχιστης υπολειμματικής νόσου (MRD) σε ασθενείς κατάλληλους για αυτόλογη μεταμόσχευση που θα λάβουν εισαγωγική θεραπεία και θεραπεία εδραίωσης με DaraVRd
EMN34 – Μελέτη φάσης 2 του Elranatamab σε ασθενείς με έρπον πολλαπλούν μυέλωμα υψηλού κινδύνου
NEOD001-301 AFFIRM – Μελέτη φάσης 3 για την αποτελεσματικότητα και ασφάλεια του birtamimab σε ασθενείς με αμυλοείδωση AL σταδίου IV
R5458-ONC-2012 – Μελέτη φάσης 1β του REGN5458 (AntiBCMA x Anti-CD3 διειδικό αντίσωμα) γιαασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα
XPORT – Μελέτη φάσης 2b για τον συνδυασμό Σελινεξόρης και χαμηλής δόσης Δεξαμεθαζόνης (Sd) ή SVd σε ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα
CA057-001 (Successor-1) – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση του Mezigdomide (MeziVd) έναντι του PVd σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα
CA057-008 (Successor-2) – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση του CC-92480 (480Kd) έναντι του Kd σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα
CARTITUDE 6/ EMN28 – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση του συνδυασμού Daratumumab, Bortezomib, Lenalidomide & Dexamethasone με Ciltacabtagene Autoleucel (CAR T-cell) ή αυτόλογη μεταμόσχευση
EUMELEIA – Μελέτη φάσης 2 για την αρχική θεραπεία της πρωτοπαθούς πλασματοκυτταρικής λευχαιμίας
GO43227 – Μελέτη φάσης 1b για την αξιολόγηση του υποδόριου cevostamab (BFCR4350A) σε ασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα
MagnetisMM-7 – Μελέτη φάσης 3 του Elranatamab σε ασθενείς με νεοδιαγνωσθέν πολλαπλούν μυέλωμα που είναι θετικοί στην ελάχιστη υπολειμματική νόσο μετά από αυτόλογη μεταμόσχευση
MagnetisMM-32 – Μελέτη φάσης 3 του Elranatamab ως μονοθεραπεία έναντι των EPd, PVd ή Kd σε ασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα

Άλλες μελέτες

Άλλες μελέτες στις οποίες μπορούν να ενταχθούν ασθενείς είναι οι εξής:

Majestec-4 (EMN30) – Μελέτη φάσης 3 του Teclistamab σε συνδυασμό με λεναλιδομίδη έναντι μονοθεραπείας με λεναλιδομίδη
Majestec-7 – Μελέτη φάσης 3 του Teclistamab + Daratumumab + Lenalidomide ή Talquetamab + Daratumumab + Lenalidomide έναντι Daratumumab + Lenalidomide + Dexamethasone σε νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς
Majestec-9 – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση της μονοθεραπείας με Teclistamab έναντι PVd ή Kd σε ασθενείς με υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα
Monumental-6 – Μελέτη φάσης 3 για την ταλκεταμάμπη σε συνδυασμό με πομαλιδομίδη (Tal-P), Tal-Tec ή επιλογή EPd/PVd σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα
IM048-022 (EXCALIBER-Συντήρηση) – Μελέτη φάσης 3 για τη σύγκριση της θεραπείας συντήρησης με ιβερδομίδη έναντι λεναλιδομίδης μετά από αυτόλογη μεταμόσχευση
EAE115 – Μελέτη φάσης 2 για τον συνδυασμό Ισατουξιμάμπης, Πομαλιδομίδης και Δεξαμεθαζόνης σε ασθενείς με μία προηγούμενη γραμμή θεραπείας
EAE127 – Μελέτη φάσης 1/2 του Belantamab Mafodotin + Daratumumab + Pomalidomide + Dexamethasone σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα
ACT16482 – Μελέτη φάσης 1/2 UMBRELLA του Isatuximab με νέους παράγοντες έναντι Isatuximab + Pomalidomide + Dexamethasone
BGB-11417-203 – Μελέτη φάσης 2 του Sonrotoclax (BGB-11417) ως μονοθεραπεία ή σε συνδυασμό με Zanubrutinib σε ασθενείς με μακροσφαιριναιμία του Waldenström
TAK-771-5006 – Μελέτη παρατήρησης για τη χρήση του HyQvia® σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα και δευτεροπαθή ανοσοανεπάρκεια
ΜΜ-ΕΑΕ-001 – Μελέτη για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του Selinexor σε υποτροπιάζον/ανθεκτικό πολλαπλούν μυέλωμα στην Ελλάδα
ROP-ET – Μελέτη φάσης 3 για την αποτελεσματικότητα της ροπεγιντερφερόνης άλφα-2β σε ασθενείς με ιδιοπαθή θρομβοκυττάρωση
EMN36 (BIOBANKING PROJECT) – Μελέτη προοπτικής συλλογής δειγμάτων σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα

Απώτερος στόχος η βαθιά ύφεση

Συμπερασματικά, οι θεραπευτικές εξελίξεις στο πολλαπλούν μυέλωμα είναι διαρκείς και νέοι θεραπευτικοί συνδυασμοί εντάσσονται στη θεραπευτική φαρέτρα και προσφέρουν νέες επιλογές στους ασθενείς. Ωστόσο, το ερευνητικό ενδιαφέρον παραμένει έκδηλο με απώτερο στόχο την επίτευξη βαθιάς ύφεσης του νοσήματος και πιθανώς της ίασης.

Αν και προς το παρόν δε συστήνεται μέθοδος διαλογής (screening) για το γενικό πληθυσμό, η συστηματική παρακολούθηση των ασθενών με μονοκλωνική γαμμαπάθεια αδιευκρίνιστης σημασίας και ασυμπτωματικό πολλαπλούν μυέλωμα καθιστά δυνατή την έγκαιρη έναρξη θεραπείας πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων εκ της υποκείμενης νόσου.

«Είναι δέσμευση όλων των στελεχών της Μονάδας η συνεχής βελτίωση παροχής υπηρεσιών σε ασθενείς με πολλαπλούν μυέλωμα και με άλλες πλασματοκυτταρικές δυσκρασίες, καθώς και η συνεχής προσέλκυση νέων κλινικών μελετών με απώτερο σκοπό την μετατροπή του μυελώματος σε χρόνια νόσο αλλά και την ίαση πολλών ασθενών», τονίζει ο διευθυντής της Μονάδας Θάνος Δημόπουλος.

Φωτογραφία: iStock