Το πρόγραμμα ονομάζεται δυναμική νευρομυϊκή σταθεροποίηση (Dynamic Neuromuscular Stabilization – DNS) και αναπτύχθηκε από επιστήμονες της φημισμένης Σχολής Αποκατάστασης & Χειροπρακτικής της Πράγας. Όπως αναφέρουν, το νευρικό σύστημα δημιουργεί πρότυπα που ελέγχουν:
- Τη στάση του ανθρώπινου σώματος
- Την κίνηση
- Την βάδιση
Οι εγγενείς αυτοί μηχανισμοί αναπτύσσονται ως επί το πλείστον κατά τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής, που είναι τα πιο κρίσιμα από νευροαναπτυξιακής πλευράς.
Η ανάπτυξη αυτών των προτύπων είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης και των αρθρώσεων. Με βάση αυτούς τους μηχανισμούς καταρτίστηκε το πρόγραμμα. Αρχικά είχε ως στόχο τη θεραπεία παιδιών με νευρολογική υστέρηση. Ωστόσο μελέτες έδειξαν πως μπορεί να καταπραΰνει αποτελεσματικά και τον πόνο και τις κινητικές δυσλειτουργίες των ενηλίκων.
«Η Σχολή Αποκατάστασης και Χειροπρακτικής της Πράγας ιδρύθηκε από νευρολόγους/φυσιάτρους, οι οποίοι θεωρούνται κορυφαίοι στο κίνημα αποκατάστασης του 20ού αιώνα: τους καθηγητές Vaclav Vojta, Karel Lewit, Vladimir Janda και Frantisek Vele», λέει ο φυσικοθεραπευτής-χειροθεραπευτής Γιώργος Κακαβάς, από το Fysiotek Sports and Spine Lab.
«Με βάση τις πρωτοποριακές αρχές νευροανάπτυξης και αποκατάστασης που περιγράφονται από αυτούς τους μέντορες, ο καθηγητής Pavel Kolar, διευθυντής του Προγράμματος Αποκατάστασης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Motol της Πράγας, οργάνωσε την επόμενη γενιά κλινικών πρωτοκόλλων που έχουν σχεδιαστεί για την αποκατάσταση και τη σταθεροποίηση της κινητικής λειτουργίας».
Πρώτα η αναπνοή και η σταθεροποίηση της κοιλιάς
Η όλη προσέγγιση βασίζεται στις αρχές της Αναπτυξιακής Κινησιολογίας, οι οποίες ορίζουν:
- Τις ιδανικές στάσεις του σώματος
- Τα αναπνευστικά στερεότυπα
- Τη λειτουργική συγκέντρωση των αρθρώσεων
Σύμφωνα με αυτήν, το πρώτο που πρέπει να μάθει ένα μωρό είναι να αναπνέει και να σταθεροποιεί την κοιλιά του. Ύστερα πρέπει να μάθει να συγκρατεί το κεφάλι του, να κυλάει από τη θέση του κ.λπ.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, οι επιστήμονες της Πράγας ανέπτυξαν την δυναμική νευρομυϊκή σταθεροποίηση. Το πρόγραμμα αποτελείται από προοδευτικά εξελισσόμενες κινήσεις/ασκήσεις. Οι κινήσεις αυτές αντιστοιχούν στις αναπτυξιακές θέσεις τις οποίες προοδευτικά λαμβάνει ένα βρέφος από τη στιγμή της γέννησης έως την πλήρη κινητική ανάπτυξή του. Στόχος αυτών των κινήσεων είναι να σταθεροποιηθεί η σπονδυλική στήλη και οι αρθρώσεις.
Λειτουργική σταθεροποίηση
Σύμφωνα με τις μελέτες που έχουν κάνει οι ειδικοί της Πράγας, οι κινήσεις ενός βρέφους είναι οι πιο αποτελεσματικές για σταθερή σπονδυλική στήλη. Και αυτό διότι κινητοποιούν όλους τους εμπλεκόμενους μυς με βάση αποκλειστικά τα εγγενή πρότυπα του νευρικού συστήματος. Στους μυς αυτούς συμπεριλαμβάνονται από το διάφραγμα και τους κοιλιακούς μέχρι τους καμπτήρες του αυχένα.
Αυτού του είδους τη λειτουργική σταθεροποίηση χρειαζόμαστε ουσιαστικά για κάθε κίνηση που κάνουμε:
- Με τον κορμό
- Με το κεφάλι
- Με τα άκρα μας
Λειτουργική σταθεροποίηση χρειαζόμαστε ακόμα κι όταν απλώς στεκόμαστε ή καθόμαστε. Στην πραγματικότητα, είναι μία αυτόματη διαδικασία, την οποία ενεργοποιεί το σώμα δίχως καν να το αντιλαμβανόμαστε.
Η επίδραση του σύγχρονου τρόπου ζωής
Καθώς μεγαλώνουμε, όμως, αρχίζουμε σταδιακά να κινούμαστε με λιγότερο ιδανικό τρόπο, κυρίως λόγω των απαιτήσεων που μας επιβάλλει ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Αυτό έχει ως συνέπεια ελλιπή μυϊκή σταθεροποίηση, που υπονομεύει τη στήριξη και κατ’ επέκταση την κίνηση της εκάστοτε άρθρωσης. Έτσι υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού/κάκωσης.
Όταν συμβεί αυτό, ενεργοποιούνται άλλοι μύες, που προσπαθούν να ξεπεράσουν το πρόβλημα για να αποκατασταθεί η κίνηση. Αυτό τελικά οδηγεί σε υπερφόρτωση των σύστοιχων μυϊκών ομάδων και χρόνια διαταραχή της κίνησης.
Με βάση την δυναμική νευρομυϊκή σταθεροποίηση, η ελλιπής λειτουργική σταθεροποίηση είναι η υποκείμενη αιτία για τα περισσότερα προβλήματα:
- Κινητικότητας
- «Σφιγμένων» μυών
- Δύσκαμπτης άρθρωσης
Αυτό ακριβώς το έλλειμμα αξιολογεί, αναλύει και προσπαθεί να διορθώσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα. Η διόρθωση γίνεται με τις ειδικές κινήσεις/ασκήσεις που εφαρμόζεται ο εξειδικευμένος φυσικοθεραπευτής.
Εξωτερικές και εσωτερικές δυνάμεις
«Η αιτιολογία του μυοσκελετικού πόνου, ιδιαίτερα του πόνου στην μέση, συχνά αξιολογείται από ανατομικής και βιο-μηχανικής άποψης, με βάση την επίδραση των εξωτερικών δυνάμεων (δηλαδή της φόρτισης) που δρουν στην σπονδυλική στήλη», εξηγεί ο κ. Κακαβάς. «Αυτό που συχνά λείπει είναι η αξιολόγηση των εσωτερικών δυνάμεων που προκαλούνται από το μυϊκό σύστημα του ασθενούς. Η σταθεροποιητική λειτουργία των μυών διαδραματίζει έναν κρίσιμο και καθοριστικό ρόλο. Αυτός με τη σειρά του εξαρτάται από την ποιότητα του ελέγχου που ασκεί το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ)».
Και συνεχίζει: «Το DNS αποτελείται από ένα σύνολο λειτουργικών δοκιμασιών, με τις οποίες αναλύεται κατ’ αρχάς η ποιότητα της λειτουργικής σταθερότητας των μυών που στηρίζουν την σπονδυλική στήλη και τις αρθρώσεις. Με τις δοκιμασίες αναζητούμε επίσης τον «βασικό σύνδεσμο» της δυσλειτουργίας. Στη συνέχεια εφαρμόζουμε το πρόγραμμα, ο πρωταρχικός στόχος του οποίου είναι να βελτιωθεί η κατανομή των εσωτερικών δυνάμεων των μυών που δρουν σε κάθε τμήμα της σπονδυλικής στήλης και/ή σε οποιαδήποτε άλλη άρθρωση».
Η δυναμική νευρομυϊκή σταθεροποίηση εφαρμόζεται ολοένα περισσότερο:
- Σε επαγγελματίες και σε ερασιτέχνες αθλητές που θέλουν να γυμνάζονται πιο αποδοτικά
- Σε άτομα κάθε ηλικίας (ακόμα και ηλικιωμένους) με πόνους στη μέση, τον αυχένα, τους ώμους, τα γόνατα, τα χέρια ή τα ισχία
Μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη λειτουργική δυσλειτουργία και την δυναμική ισορροπία ακόμα και σε ασθενείς με αγνώστου αιτιολογίας χρόνιο μυοσκελετικό πόνου, όπως η χρόνια οσφυαλγία.
Ωστόσο απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του είναι «η εκπαίδευση και συμμετοχή των ασθενών, ώστε να ενισχυθεί ο ιδανικός συντονισμός μεταξύ όλων των σταθεροποιητικών μυών για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού κινητικού αποτελέσματος», καταλήγει ο κ. Κακαβάς.
Φωτογραφία: iStock