Πώς μας επηρεάζει το κρύο και γιατί είναι επικίνδυνο για την υγεία μας

Κάθε χρόνο εκατοντάδες άνθρωποι πεθαίνουν από προβλήματα που σχετίζονται με την έκθεση στο κρύο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Τι παθαίνει ο οργανισμός μας όταν εκτίθεται στις χαμηλές θερμοκρασίες και αντιδρά έντονα;

Κατ’ αρχάς, ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Ακόμα και ένας συνηθισμένος χειμώνας είναι επικίνδυνος για την υγεία. Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2015 στην ιατρική επιθεώρηση The Lancet, είχε δείξει ότι το 7% των παγκόσμιων θανάτων οφείλεται απ’ ευθείας στο ψύχος.

Το ποσοστό αυτό πιθανώς θα αυξηθεί με το ακραίο ψύχος που ολοένα συχνότερα προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Σε κάθε περίπτωση, «οι πιθανές αρνητικές εκβάσεις από την έκθεση στο κρύο είναι καλά τεκμηριωμένες», αναφέρει ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Antonio Gasparrini, καθηγητής Βιοστατιστικής στη Σχολή Υγιεινής & Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου (LSHTM).

Καθοριστικό ρόλο σε αυτές παίζει η αδυναμία πολλών νοικοκυριών να θερμάνουν επαρκώς τα σπίτια τους. «Αυτό με ανησυχεί πάρα πολύ, ιδίως όσον αφορά τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού όπως οι ηλικιωμένοι», επισημαίνει η Dr. Tiina Ikäheimo, καθηγήτρια Εργασιακής Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Tromsø που είναι γνωστό ως το Αρκτικό Πανεπιστήμιο της Νορβηγίας.

Αυξημένη πίεση και πηκτικότητα

Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους όταν κάνει κρύο, είναι η αύξηση των πιθανοτήτων να υποστεί κάποιος έμφραγμα ή εγκεφαλικό. Αυτό είναι πιθανότερο να συμβεί στους πάσχοντες από καρδιαγγειακά προβλήματα.

Η αύξηση του κινδύνου σχετίζεται άμεσα με τις αντιδράσεις του οργανισμού μας στις χαμηλές θερμοκρασίες. Για να αποφευχθεί η απώλεια θερμότητας προς το περιβάλλον, ο οργανισμός συστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία του δέρματος. Η συνέπεια είναι να αυξάνεται η αρτηριακή πίεση και να παραμένει αυξημένη έως ότου βελτιωθεί ο καιρός, λέει η Dr. Ikäheimo.

Η συστολή των αγγείων οδηγεί σε αυξημένη διούρηση, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην αφυδάτωση, εάν κάποιος δεν πίνει περισσότερο νερό. Η αφυδάτωση με τη σειρά της αυξάνει την πηκτικότητα του αίματος. Έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος για θρόμβωση και το καρδιαγγειακό σύστημα εντείνει τη λειτουργία του.

Το αναπνευστικό

Το κρύο μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες και στο αναπνευστικό σύστημα. Κατ’ αρχάς, μπορεί να επιδεινώσει παθήσεις όπως το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ). Επιπλέον, η εισπνοή κρύου αέρα μπορεί να ερεθίσει τους αεραγωγούς, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως:

• Δυσκολία στην αναπνοή
• Βήχας
• Αυξημένη παραγωγή βλέννας

Τον χειμώνα υπάρχει επίσης ιδιαίτερα αυξημένη κυκλοφορία των ιών που προκαλούν αναπνευστικές λοιμώξεις. Εφέτος ήδη υπάρχει πολύ αυξημένη δραστηριότητα της γρίπης, του κορωνοϊού, του αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV) και άλλων ιώσεων. Οι λοιμώξεις αυτές όμως δεν είναι αθώες. Μπορεί να είναι βαριές και να προκαλέσουν απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές.

Μελέτες έχουν δείξει ότι το κρύο είναι ιδανικό για τη διασπορά των ρινοϊών και των ιών της γρίπης, διότι επιζούν καλύτερα και περισσότερο στις χαμηλές θερμοκρασίες. Επομένως, μπορούν να μας απειλούν για καιρό.

Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο

Η έκθεση στις χαμηλές θερμοκρασίες δεν είναι εξίσου επικίνδυνη για όλους. Περισσότερο κινδυνεύουν οι ασθενείς με χρόνια προβλήματα υγείας όπως:

• Καρδιαγγειακά νοσήματα
• Αναπνευστικά προβλήματα
• Σακχαρώδη διαβήτη

Ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι μπορούν να έχουν πληθώρα παραγόντων που τους καθιστούν ευάλωτους στο κρύο, όπως:

• Επιβράδυνση των μεταβολικών συστημάτων
• Λέπτυνση της στοιβάδας του υποδόριου λίπους (λίπος κάτω από την επιδερμίδα)
• Αυξημένη καταπόνηση των συστημάτων του οργανισμού από τις απότομες εναλλαγές της θερμοκρασίας

Τα άτομα με μειωμένες οικονομικές δυνατότητες επίσης ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Για να θερμάνουν οι άνθρωποι αυτοί τα σπίτια τους πρέπει να καταβάλλουν σημαντικό ποσοστό του εισοδήματός τους, πράγμα το οποίο είναι ανέφικτο. Το κόστος της θέρμανσης είναι τόσο υψηλό, ώστε πλέον μειώνουν τη χρήση της ακόμα και άνθρωποι που έως πρότινος είχαν οικονομική άνεση, αναφέρει η κυρία Caroline Abrahams, διευθύντρια του μη-κερδοσκοπικού οργανισμού Age UK.

Οι επικίνδυνες θερμοκρασίες

Ποιες θερμοκρασίες, όμως, είναι πιο επικίνδυνες για τον οργανισμό; Μελέτες έχουν δείξει πως τα προβλήματα υγείας αρχίζουν να αυξάνονται όταν η περιβαλλοντική θερμοκρασία είναι 12 βαθμοί Κελσίου ή χαμηλότερη, ιδίως όταν επιμένει για αρκετές ημέρες σε χαμηλά επίπεδα.

Όταν λ.χ. το κρύο διαρκεί 2-3 συνεχόμενες ημέρες, διπλασιάζεται ο κίνδυνος για έμφραγμα και εγκεφαλικό, σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη στο University College του Λονδίνου (UCL).

Όσον αφορά την θερμοκρασία που πρέπει να έχουν τα σπίτια μας για να είμαστε ασφαλείς, στόχος πρέπει να είναι τουλάχιστον οι 18 βαθμοί Κελσίου, σύμφωνα με το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS). Η θερμοκρασία αυτή συνιστάται για τα δωμάτια που χρησιμοποιούμε περισσότερο, δηλαδή:

• Στο υπνοδωμάτιο
• Στο σαλόνι

Η σύσταση αυτή είναι ιδιαιτέρως σημαντική για τις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, τονίζει. Τέλος, τις μέρες με έντονο κρύο, καλό είναι να κοιμάστε με κλειστά παράθυρα, συνιστά.

Φωτογραφία: iStock