Η κατακράτηση υγρών είναι ο εχθρός όποιου προσέχει το βάρος του. Όταν συσσωρεύεται στο σώμα περίσσεια νερού, μπορεί να προκαλέσει οιδήματα και πρηξίματα, ιδίως στα πόδια, στα χέρια ή και στην κοιλιά. Επιπλέον, μπορεί να προκαλεί διακύμανση στο σωματικό βάρος κατά 1-2 κιλά την ημέρα!
Αν και το 60% του σώματος του μέσου ενήλικα αποτελείται από νερό, μερικές φορές ο οργανισμός του κατακρατά υπερβολικά μεγάλη ποσότητα. Στην πραγματικότητα, «το νερό είναι το πιο βαρύ «υλικό» του ανθρώπινου σώματος», λέει ο Dr. Gabriel Neal, αναπληρωτής καθηγητής Εσωτερικής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο A&M του Τέξας. «Είναι επίσης ένα από τα πρώτα που αποβάλλει ο οργανισμός, όταν κάποιος αρχίζει να κάνει δίαιτα».
Όπως εξηγεί, η ποσότητα του νερού που περιέχει το σώμα κάθε ανθρώπου εξαρτάται από εγγενείς παράγοντες, όπως:
- Η σύσταση του σώματος
- Το φύλο
- Η ηλικία
Ωστόσο ρόλο παίζει και η διατροφή, η οποία μπορεί να προκαλέσει κατακράτηση υγρών που φυσιολογικά θα απέβαλλαν οι νεφροί.
Γιατί κατακρατά ο οργανισμός υγρά
Η κατακράτηση αυτή μπορεί να έχει πολλές αιτίες στις οποίες συμπεριλαμβάνονται:
- Η υπερκατανάλωση άλατος ή υδατανθράκων
- Οι ορμονικές διακυμάνσεις (π.χ. της εμμήνου ρύσεως, της εγκυμοσύνης)
- Η αφυδάτωση
- Ορισμένες χρόνιες παθήσεις, όπως η καρδιακή και η νεφρική ανεπάρκεια
«Όταν ο οργανισμός χρησιμοποιεί αποτελεσματικά τα υγρά, αυτά διαχέονται σε όλο το σώμα, από τις αρτηρίες και τις φλέβες έως κάθε κύτταρο», εξηγεί ο Dr. Neal. «Όταν όμως συσσωρεύεται μεταξύ των σωματικών κυττάρων και γύρω από τον λιπώδη ιστό, υπάρχει πρόβλημα».
Συνήθως ο οργανισμός χρειάζεται 2 ημέρες για να αποβάλλει 0,5 έως 1,5 λίτρο κατακρατημένων υγρών. Το πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτό, όμως, εξαρτάται από την διατροφή και το επίπεδο της φυσικής δραστηριότητας. Όσο πιο υγιεινή είναι η διατροφή και όσο πιο δραστήριος είναι κάποιος, τόσο ταχύτερα θα απαλλαγεί.
Όταν η κατακράτηση υγρών οφείλεται σε χρόνια ασθένεια, η θεραπευτική αντιμετώπισή της μπορεί να βελτιώσει και την κατακράτηση.
Μειώστε το αλάτι
Πώς μπορεί όμως κάποιος να απαλλαγεί οριστικά από αυτήν; Το πρώτο βήμα είναι να μειώσει δραστικά το αλάτι στη διατροφή του. Αυτό σημαίνει πως όχι μόνο θα βάζει λιγότερο αλάτι στο φαγητό, αλλά θα περιορίσει το ψωμί του εμπορίου με προσθήκη άλατος και όλα τα επεξεργασμένα τρόφιμα, όπως:
- Στιγμιαία ζυμαρικά
- Τυριά χύμα ή τυποποιημένα
- Έτοιμα μίγματα για σούπες
- Έτοιμες σάλτσες ζυμαρικών, για σαλάτες κ.λπ.
- Κατεψυγμένα γεύματα
- Κάθε είδους προϊόντα άρτου
- Δημητριακά πρωινού
- Κονσέρβες σε άλμη ή μη
- Αλατισμένοι ξηροί καρποί και σνακ κ.λπ.
Τα περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν αλάτι ως συντηρητικό, το οποίο ευνοεί την κατακράτηση υγρών. «Από χημικής απόψεως, το νερό ακολουθεί το αλάτι», λέει παραστατικά ο Dr. Neal. «Αν η διατροφή σας περιέχει πολύ αλάτι, θα έχετε και πολλή κατακράτηση υγρών».
Να διαβάζετε τις ετικέτες των τροφίμων για να ελέγχετε την περιεκτικότητά τους σε αλάτι. Στόχος σας είναι να περιέχουν πολύ κάτω από 1 γραμμάριο ανά 100 γραμμάρια τροφίμου.
Να προτιμάτε επίσης τα φυσικά, μη επεξεργασμένα τρόφιμα. Φρούτα, λαχανικά, ξηροί καρποί, όσπρια, σπόροι έχουν χαμηλή φυσική περιεκτικότητα σε αλάτι.
Πιείτε περισσότερο νερό, προσέξτε τους υδατάνθρακες
Μία άλλη πολύ καλή ιδέα είναι να καταναλώνετε άφθονο νερό. Μπορεί να ακούγεται αντιφατικό, αλλά το νερό βοηθεί τους νεφρούς να λειτουργούν ομαλά και έτσι αποβάλλει ο οργανισμός το περιττό αλάτι και νερό που διαθέτει. Επιπλέον, η επαρκής πρόσληψη υγρών αποτρέπει την αφυδάτωση, η οποία ευνοεί την κατακράτηση υγρών.
Απαραίτητο είναι ακόμα να προσέξετε πόσους υδατάνθρακες καταναλώνετε, ιδίως ζυμαρικά, ρύζι και ψωμί. Αν και οι υδατάνθρακες πρέπει να αποτελούν κορμό της διατροφής σας, ευνοούν την αποθήκευση μορίων γλυκογόνου. Το γλυκογόνο είναι ένας πολυσακχαρίτης (αλυσίδα μορίων γλυκόζης), ο οποίος ανά γραμμάριο περιέχει 3 γρ. νερό.
Τρώγοντας λογικές ποσότητες από ψωμί, ρύζι και ζυμαρικά θα μειώσετε τα μόρια γλυκογόνου στον οργανισμό σας και έτσι το νερό. Στη θέση τους φάτε περισσότερες καλής ποιότητας πρωτεΐνες, όπως φρέσκα ψάρια (όχι παστά), αυγά, πουλερικά, άπαχο κρέας.
Διατροφικά συμπληρώματα και άσκηση
Αν δεν έχετε ισορροπημένη διατροφή, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας μήπως χρειάζεστε συμπληρώματα βιταμίνης Β6 και μαγνησίου.
Και τα δύο μπορεί να βοηθήσουν με την κατακράτηση υγρών, διότι βοηθούν τους νεφρούς να αποβάλλουν την περίσσεια άλατος και νερού. Μπορεί επίσης να συμβάλλουν στη μείωση του «φουσκώματος» και των οιδημάτων στα πόδια.
Η άσκηση επίσης είναι απαραίτητη, διότι καίει το αποθηκευμένο γλυκογόνο στο σώμα. Με μία ώρα άσκησης ο μέσος άνθρωπος μπορεί να μειώσει την κατακράτηση υγρών κατά τουλάχιστον μισό λίτρο. Όσο περισσότερη εφίδρωση προκαλέσει η άσκηση, τόσο περισσότερο περιττό νερό θα αποβάλλει ο οργανισμός. Μην παραλείπετε όμως να πίνετε άφθονο νερό μετά την άσκηση, για να αποφύγετε την αφυδάτωση.
Να αποφεύγετε επίσης να κάθεστε ακίνητοι στην ίδια θέση για πολλή ώρα. Η ακινησία ευνοεί την κατακράτηση υγρών στα πόδια. Φροντίστε ακόμα να κοιμάστε καλά το βράδυ, διότι ο ύπνος συμβάλλει στη ρύθμιση του ισοζυγίου ύδατος στον οργανισμό.
Αν, τέλος, η κατακράτηση υγρών οφείλεται σε παθολογικά αίτια, λογικά ο γιατρός σας έχει συστήσει κάποια θεραπεία, όπως διουρητικά φάρμακα.
Πότε να πάτε στον γιατρό
Αν παρατηρήσετε ξαφνικά οιδήματα (πρηξίματα) σε σημεία όπου δεν είχατε και τα οποία επιμένουν, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας. Το ίδιο κι αν παρατηρήσετε αιφνίδια, απότομη αύξηση στο σωματικό βάρος σας, συνιστά ο Dr. Neal. Μην παραλείψετε να τον ενημερώσετε για τα υγρά που καταναλώνετε καθημερινά, είτε πρόκειται για σκέτο νερό, καφέ, χυμούς είτε για φρούτα, σούπες ή γιαούρτια. Τέλος, ενημερώστε τον και για τυχόν αλλαγές στον τρόπο ζωής και τη διατροφή σας.
Φωτογραφία: iStock