Πως να μην κολλήσω Ηπατίτιδα Β!

16.06.2014 | 06:00

Αύξηση παρουσιάζουν τα κρούσματα της ηπατίτιδας Β κάθε καλοκαίρι. Και αυτό γιατί την περίοδο αυτή είναι συχνές οι σεξουαλικές επαφές οι οποίες μάλιστα όταν γίνονται χωρίς τις απαραίτητες προφυλάξεις πυροδοτούν την νόσο. Τι είναι η ηπατίτιδα Β; Πως μεταδίδεται; Ποιοι κινδυνεύουν να κολλήσουν την νόσο; Ποια είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία; Απαντήσεις στο επιστημονικό άρθρο που ακολουθεί.

Της Χριστίνας Ι. Μπουντούρη

Γενικού – Οικογενειακού Ιατρού

Ηπατίτιδα Β. Όλοι τη γνωρίζουν, όλοι τη φοβούνται, αλλά πολλοί δε ξέρουν τι είναι, πώς κολλάει, τι πρέπει να προσέξουν και πώς μπορούν να προστατευτούν. Ακολουθεί μία σύντομη παρουσίαση της ηπατίτιδας Β μέσα από ερωτήσεις που συχνά κάνουν πολλοί άνθρωποι στο γιατρό τους.

Τι είναι η ηπατίτιδα Β;

Η ηπατίτιδα Β είναι η φλεγμονή του ήπατος, η οποία μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια και προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας Β (HΒV). Σε όλο τον κόσμο περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια άτομα έχουν μολυνθεί με τον ιό της ηπατίτιδας Β, από τα οποία περίπου 350 εκατομμύρια άτομα είναι χρόνιοι φορείς. Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι 300.000 άνθρωποι είναι φορείς της ηπατίτιδας Β.

Ο γιατρός είδε τις εξετάσεις μου και μου είπε ότι κάποτε είχα περάσει ηπατίτιδα Β. Εγώ δε θυμάμαι να αρρώστησα ποτέ.

Αυτό είναι απόλυτα λογικό, γιατί συχνά η οξεία ηπατίτιδα Β παρουσιάζεται και περνάει από μόνη της χωρίς να δώσει συμπτώματα. Όταν ένα άτομο μολυνθεί από τον ιό θα αναπτύξει οξεία ηπατίτιδα Β μετά από ένα χρονικό διάστημα.

Συνήθως όμως η οξεία ηπατίτιδα Β γίνεται χωρίς να δώσει συμπτώματα στον ασθενή και αυτοϊάται, δηλαδή ο ασθενής θεραπεύεται από μόνος του χωρίς να καταλάβει ότι πέρασε ηπατίτιδα.

Σε άλλες περιπτώσεις η οξεία ηπατίτιδα Β μπορεί να εμφανιστεί με συμπτώματα όπως αδυναμία, πυρετό, ναυτία, εμετούς, κίτρινη χρώση δέρματος (ίκτερος), σκούρα ούρα και αποχρωματισμό κοπράνων.

Σε ελάχιστες περιπτώσεις η οξεία ηπατίτιδα Β μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα με σοβαρές βλάβες στο ήπαρ (συκώτι) και να οδηγήσει στο θάνατο.

Κάποτε είχα περάσει ηπατίτιδα Β. Την έχω ακόμα;

Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση δεν μπορεί να είναι μονολεκτική με ένα ναι ή ένα όχι. Για να το διαπιστώσουμε πρέπει να γίνουν εξετάσεις αίματος, γιατί κάποιοι άνθρωποι περνάνε οξεία ηπατίτιδα Β και ο οργανισμός τους αποβάλλει τον ιό, ενώ κάποιοι άλλοι συνεχίζουν να έχουν τον ιό για πάντα.

Συνήθως οι περισσότεροι άνθρωποι που περνάνε οξεία ηπατίτιδα Β (περίπου το 80%) θα αποβάλλουν τον ιό και θα αποκτήσουν φυσική ανοσία, δηλαδή δεν μπορούν να μολυνθούν ξανά από τον ιό. Στην ουσία εμφανίζουν και αυτοί τα προστατευτικά αντισώματα κατά του ιού, όπως και όλοι οι εμβολιασμένοι.

Όταν ο ιός δεν αποβάλλεται κατά την φάση της οξείας ηπατίτιδας και παραμείνει στον οργανισμό, τότε έχουμε χρόνια HΒV λοίμωξη και οι ασθενείς είναι χρόνιοι φορείς.

Κάποτε είχα περάσει ηπατίτιδα Β. Μπορώ να κολλήσω κάποιον;

Οι άνθρωποι που πέρασαν οξεία ηπατίτιδα Β και απέβαλλαν τον ιό δεν μπορούν να μεταδώσουν τον HΒV γιατί δεν έχουν πλέον τον ιό στον οργανισμό τους. Ο κίνδυνος μετάδοσης υπάρχει όταν ο ιός έχει παραμένει στον οργανισμό, δηλαδή όταν κάποιος είναι χρόνιος φορέας.

Είμαι χρόνιος φορέας ηπατίτιδας Β. Τι σημαίνει αυτό; Μπορώ να κολλήσω κάποιον;

Ως χρόνιος φορέας ηπατίτιδας Β ορίζεται κάποιος που συνεχίζει να έχει τον ιό στο αίμα του για πάνω από 6 μήνες. Ένας φορέας συνήθως δεν έχει συμπτώματα, αλλά παραμένει μολυσμένος με τον ιό για χρόνια και έχει την ικανότητα να μεταδώσει τον ιό και σε άλλους. Όλοι οι χρόνιοι φορείς πρέπει να παρακολουθούνται δια βίου, γιατί ένα ποσοστό αυτών έχει αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει χρόνια ηπατίτιδα Β.

Στην Ελλάδα, υπάρχουν περίπου 200.000 άτομα, τα οποία είναι χρόνιοι φορείς, ενώ τα περισσότερα άτομα έχουν μολυνθεί από τον ιό της ηπατίτιδας Β ενδοοικογενειακά.

Εάν είστε φορέας ηπατίτιδας Β:

Mη γίνετε αιμοδότης ή δωρητής οργάνων

Mη μοιράζεστε προσωπικά σας αντικείμενα που μπορεί να φέρουν αίμα επάνω τους (π.χ. ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες ,νυχοκόπτες)

Kαλύψτε κάθε ανοικτή πληγή ή τραύμα και καθαρίστε πιτσιλιές αίματος με αδιάλυτη χλωρίνη

Eμβολιαστείτε για την ηπατίτιδα Α

Ο γιατρός μου είπε ότι είμαι χρόνιος φορέας ηπατίτιδας Β δηλαδή ότι έχω χρόνια HΒV λοίμωξη. Αυτό σημαίνει ότι έχω χρόνια ηπατίτιδα Β?

Η χρόνια HΒV λοίμωξη δε σημαίνει απαραίτητα και παρουσία χρόνιας ηπατίτιδας, δηλαδή χρόνιας ηπατικής φλεγμονής.

Από τους χρόνιους φορείς ένα ποσοστό 30-40% θα αναπτύξει χρόνια ηπατίτιδα Β, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ίνωση του ήπατος (δημιουργία ουλών). Το αλκοόλ και διάφορα φάρμακα επιταχύνουν την εξέλιξη της ηπατικής νόσου προς κίρρωση και πρέπει να αποφεύγονται. Η ίνωση με την σειρά της προκαλεί κίρρωση του ήπατος. Η χρόνια ηπατίτιδα Β προκαλεί επίσης ηπατοκυτταρικό καρκίνο.

Υπολογίζεται ότι 25-40% των ασθενών με χρόνια ηπατίτιδα Β πεθαίνουν από επιπλοκές της κίρρωσης ή από ηπατοκυτταρικό καρκίνο.

Έμαθα ότι κάποιος έχει ηπατίτιδα Β και φοβάμαι ότι μπορεί να έχω κολλήσει γιατί έχω φάει σπίτι του και έχω χρησιμοποιήσει την τουαλέτα του.

Ο ιός ΔΕΝ μεταδίδεται από μαγειρικά σκεύη, τουαλέτες, χειραψία ή γενικότερα με την κοινωνική επαφή. Η μετάδοση του HΒV γίνεται κυρίως με την επαφή του ατόμου με μολυσμένα βιολογικά υγρά (αίμα, σπέρμα).

Συνήθεις τρόποι είναι:

Με τη σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη με άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό

Με την κοινή χρήση συριγγών για τη χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών

Με τη χρήση μολυσμένων με αίμα αντικειμένων (π.χ. ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες)

Με τρύπημα με μολυσμένη βελόνα ή αιχμηρό αντικείμενο (συνήθης τρόπος μετάδοσης σε προσωπικό νοσοκομείου ή τατουάζ)

Με την επαφή με αίμα μολυσμένου ατόμου

Από μολυσμένη μητέρα στο παιδί κατά τον τοκετό

Με μεταγγίσεις αίματος ή παραγώγων του (πλέον εξαιρετικά σπάνια λόγω του ελέγχου στις αιμοδοσίες)

Πώς μπορώ να μάθω αν έχω μολυνθεί από τον ιό της ηπατίτιδας Β;

Εάν θέλετε να ελεγχθείτε για ηπατίτιδα Β, πρέπει να κάνετε την ειδική εξέταση για Ηπατίτιδα Β, η οποία γίνεται με εξέταση αίματος. Αν αυτή δείξει ότι πράγματι πάσχετε, θα χρειαστεί να σας δει ειδικός για να προγραμματίσει μερικές ειδικές εξετάσεις που δείχνουν πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα (οξεία ή χρόνια, απλός φορέας ή πάσχων από ενεργό ηπατίτιδα, υψηλή ή χαμηλή μολυσματικότητα).

Στην περίπτωση της χρόνιας ηπατίτιδας, ο γιατρός σας θα κρίνει αν πρέπει να λάβετε κάποια ειδική αγωγή ή απλώς να επαναλαμβάνετε τακτικά τον έλεγχο. Σε περίπτωση αμφιβολίας, ίσως σας ζητήσει να κάνετε βιοψία ήπατος.

Είναι μια απλή εξέταση που γίνεται στο κρεβάτι του ασθενούς, διαρκεί λίγα λεπτά και σε έμπειρα χέρια έχει ελάχιστες επιπλοκές. Κατά τη διάρκεια της βιοψίας, αφαιρείται με βελόνα ένα μικροσκοπικό κομμάτι ήπατος, η εξέταση του οποίου θα δείξει με ακρίβεια τη σοβαρότητα της βλάβης στο ήπαρ και θα βοηθήσει στην απόφαση για θεραπεία ή όχι.

Τι πρέπει να κάνω για να μην κολλήσω ηπατίτιδα Β;

Ο εμβολιασμός για την ηπατίτιδα Β είναι ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος για την πρόληψη της νόσου και των επιπλοκών της. Ο εμβολιασμός είναι πολύ αποτελεσματικός και απόλυτα ασφαλής. Επιπλέον πρέπει να αποφεύγονται οι συνήθεις τρόποι μετάδοσης που αναφέραμε παραπάνω.

Ποιοι πρέπει να κάνουν το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β;

Όλα τα βρέφη και οι έφηβοι

Οι επαγγελματίες υγείας (ιατροί, νοσηλευτές, προσωπικό εργαστηρίων, φοιτητές ιατρικών επαγγελμάτων, οδοντίατροι και βοηθητικό προσωπικό)

Τα άτομα που έχουν σεξουαλικές σχέσεις με πάσχοντες από ηπατίτιδα Β

Τα άτομα που έχουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον άτομα με ηπατίτιδα Β

Οι ομοφυλόφιλοι

Όσοι έχουν πολλαπλούς συντρόφους και εκδιδόμενα άτομα

Οι χρήστες ενδοφλεβίων ουσιών

Τα άτομα που πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες με υψηλή συχνότητα ηπατίτιδας Β

Οι νεφροπαθείς που κάνουν αιμοκάθαρση

Οι ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε μεταμόσχευση οργάνων

Πώς γίνεται το εμβόλιο;

Το εμβόλιο χορηγείται σε τρείς δόσεις. Η δεύτερη γίνεται ένα μήνα μετά την πρώτη και η τρίτη 6 μήνες μετά την πρώτη δόση.

Πότε αρχίζει η προστασία μετά τον εμβολιασμό?

Αν και μερική κάλυψη παρέχεται με την πρώτη και δεύτερη δόση, πλήρης κάλυψη προϋποθέτει και τις 3 δόσεις του εμβολίου.

Ποιοι δεν πρέπει να κάνουν το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β;

Τα άτομα που έχουν εμφανίσει στο παρελθόν σοβαρή αλλεργία στη μαγιά.

Τα άτομα που εμφάνισαν αλλεργική αντίδραση μετά από προηγούμενη δόση του εμβολίου.

Τα άτομα που έχουν πυρετό κατά τη στιγμή του προγραμματισμένου εμβολιασμού, είναι προτιμότερο να τον αναβάλλουν και να τον προγραμματίσουν εκ νέου μετά την ανάρρωσή τους.