ΤουΑρχιμήδη Β. Κοσκοσά
Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Διδάκτωρ Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Στην Ελλάδα, δεδομένα επιδημιολογικών μελετών και αναγωγή των αποτελεσμάτων τους στον συνολικό πληθυσμό, δείχνουν ότι περισσότερα από 400.000 άτομα πάσχουν από διαβήτη.
Από τις επιπλοκές που προκαλεί στον οφθαλμό ο διαβήτης, η πιο σοβαρή ονομάζεται διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια (ΔΑ). Η επιπλοκή αυτή, είναι αποτέλεσμα της γενικότερης αγγειοπάθειας των διαβητικών και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο πίσω μέρος του ματιού, στον αμφιβληστροειδή. Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια αποτελεί τη συχνότερη αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης στις ηλικίες μεταξύ 20-74 ετών. Προσβάλλει με άλλα λόγια ένα πολύ μεγάλο μέρος του εργαζόμενου πληθυσμού, με ότι αυτό συνεπάγεται σε κοινωνικό και οικονομικό κόστος από πλευράς ασθενών αλλά και πολιτείας.
Τι εννοούμε με τον όρο «διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια» ;
Για να κατανοήσουμε την επιπλοκή αυτή και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την όραση, είναι χρήσιμο να καταλάβουμε με απλό τρόπο πως λειτουργεί ο οφθαλμός.
Φανταστείτε ότι το μάτι έχει το σχήμα μίας μπάλας. Το φως εισέρχεται από μπροστά μέσω της κόρης, διαπερνά το φακό και καταλήγει στο πίσω μέρος του ματιού, στον αμφιβληστροειδή (εικόνα 1). Η περιοχή που βρίσκεται στο κέντρο του αμφιβληστροειδή, ονομάζεται Ωχρά Κηλίδα. Η Ωχρά κηλίδα είναι πολύ σημαντική περιοχή και υπεύθυνη για ότι μπορούμε να δούμε κοιτώντας ευθεία (κεντρική όραση), διαβάζοντας και γράφοντας. Συνεπώς, η όραση επηρεάζεται άμεσα στις περιπτώσεις που εμφανίζονται βλάβες στην περιοχή της ωχράς κηλίδας.
Στη διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, εμφανίζονται βλάβες στα αγγεία που τροφοδοτούν με θρεπτικά συστατικά τον αμφιβληστροειδή, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται σε αρχικά (ήπιας βαρύτητας) και ενδιάμεσα (μέσης βαρύτητας) στάδια, μικροανευρύσματα, αιμορραγίες και εξιδρώματα από τη διαρροή των αγγείων (εικόνα 2).
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι οι βλάβες που εμφανίζονται στα αγγεία, δεν είναι απαραίτητο να εντοπίζονται στο κέντρο της ωχράς κηλίδας. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι η όραση δεν επηρεάζεται άμεσα, ωστόσο οι βλάβες μπορεί να υπάρχουν και να εξελίσσονται.
Εάν η πάθηση δεν αντιμετωπισθεί, εξελίσσεται σε σοβαρότερες μορφές που χαρακτηρίζονται από την ανάπτυξη εύθραυστων αγγείων που «σπάζουν» και δημιουργούν εκτεταμένες αιμορραγίες (εικόνα 3).
Η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια εμφανίζεται σε όλους τους τύπους σακχαρώδη διαβήτη;
Ναι, η επιπλοκή αυτή μπορεί να εμφανισθεί σε διαβητικούς ασθενείς που είναι μόνο σε δίαιτα, αλλά και σε ασθενείς που λαμβάνουν υπογλυκαιμικά χάπια ή κάνουν ενέσεις ινσουλίνης.
Υπάρχει τρόπος να εμποδίσουμε την ανάπτυξη της διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας ;
Δυστυχώς, όχι. Ωστόσο, η καλή ρύθμιση του σακχάρου μπορεί να επιβραδύνει σημαντικά την εξέλιξη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η συχνότητα εμφάνισης της επιπλοκής αυτής, αυξάνει με τη διάρκεια του διαβήτη. Για το λόγο αυτό, η καλύτερη προστασία από τη ΔΑ επιτυγχάνεται με τον έγκαιρο και λεπτομερή οφθαλμολογικό έλεγχο. Ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να γίνεται αμέσως μετά τη διάγνωση του διαβήτη και στη συνέχεια ανά έτος ή και συχνότερα, ανάλογα με τις βλάβες που θα εντοπίσει ο οφθαλμίατρός σας.
Τι περιλαμβάνει η οφθαλμολογική εξέταση ;
Κατά την οφθαλμολογική εξέταση θα πρέπει αρχικά να εκτιμηθεί η όραση σε κάθε οφθαλμό. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια σταγόνων που μεγαλώνουν το μέγεθος της κόρης του ματιού, θα πρέπει να γίνει έλεγχος του αμφιβληστροειδούς. Συγκεκριμένα θα πρέπει να ελεγχθεί με λεπτομέρεια τόσο η περιοχή της ωχράς κηλίδας, όσο και οι υπόλοιπες περιοχές του αμφιβληστροειδή για τυχόν ύπαρξη βλαβών που σχετίζονται με το διαβήτη. Η εξέταση αυτή ονομάζεται βυθοσκόπηση.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητη και η χρήση ειδικών εξετάσεων, ιδίως εάν εντοπισθούν βλάβες για τις οποίες θα χρειασθεί ειδική θεραπεία.
Πως αντιμετωπίζεται η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια ;
Εάν κατά τον έλεγχο του αμφιβληστροειδή, διαπιστωθούν αλλοιώσεις των αγγείων που απαιτούν θεραπεία, στις περισσότερες περιπτώσεις εφαρμόζεται ειδικό laser.
Η θεραπεία με laser, έχει στόχο να σταθεροποιήσει και όχι να βελτιώσει την όραση και αποτρέπει την τύφλωση σε ποσοστό 80-90%.
Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, μπορεί να χρειασθεί διενέργεια εγχύσεων (ενέσεων) εντός του ματιού, ειδικών αντιφλεγμονωδών ή αντιαγγειογενετικών φαρμάκων.
Σε διαβητικούς ασθενείς όπου δεν έγινε ή καθυστέρησε να γίνει ειδική θεραπεία ή σε περιπτώσεις μη καλής ρύθμισης του σακχάρου, μπορεί να προκληθούν βλάβες (όπως αποκόλληση αμφιβληστροειδούς) για τις οποίες θα χρειασθεί χειρουργική επέμβαση, η οποία ονομάζεται υαλοϋδεκτομή. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης μπορεί να διενεργηθεί συμπληρωματικά laser, ενώ σε ορισμένους ασθενείς γίνεται ένθεση στον οφθαλμό, ειδικών αερίων ή σιλικόνης. Οι θεραπείες που αναφέρθηκαν, παρουσιάζονται ενδεικτικά στην εικόνα 4.
Συμπερασματικά, η καλή ρύθμιση του σακχάρου και ο τακτικός έλεγχος των ματιών σας σύμφωνα με τις οδηγίες του οφθαλμιάτρου σας, μπορεί να επιβραδύνουν και κυρίως να αποτρέψουν σε σημαντικό βαθμό, τις σοβαρές για την όρασή σας επιπλοκές που σχετίζονται με τον σακχαρώδη διαβήτη.
Αρχιμήδης Β. Κοσκοσάς
Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Διδάκτωρ Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
arkoskosas@gmail.com
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
10 πράγματα που δεν ξέρετε για την επικινδυνότητα του διαβήτη
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τη στύση;
Πόσες φορές τη μέρα πρέπει να πλένουμε τα δόντια μας;
Πότε πρέπει «να ρίξουμε τη χοληστερίνη»
Μάθετε τα πάντα για την παχυσαρκία και την φαρμακευτική αντιμετώπιση της