Πότε γίνεται το εμβόλιο κατά του καρκίνου της μήτρας;

26.04.2015 | 08:05

Η οικογένεια του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus – HPV) συνδέθηκε με την εμφάνιση κονδυλωμάτων του δέρματος στις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1935 ο ερευνητής Francis Peyton Rous διεπίστωσε πως οι ιοί, που ανήκουν σε αυτήν την οικογένεια, μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο του δέρματος σε κουνέλια.

Του Μενέλαου Κ. Λυγνού Μαιευτήρα Χειρουργού Γυναικολόγου

Ένα χρόνο αργότερα (το 1936) γεννήθηκε ο Harald zur Hausen, ο οποίος το 2008 τιμήθηκε με το βραβείο Nobel ιατρικής, επειδή απέδειξε τη σχέση της λοίμωξης από HPV με την εκδήλωση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Πιο πρόσφατα ο HPV συνδέθηκε και με την πρόκληση καρκίνου του πρωκτού και του λάρυγγος

Τα καταγεγραμμένα μέλη (στελέχη) της οικογένειας του HPV, στο καθένα από τα οποία έχει δοθεί ένας αριθμός, σήμερα πλησιάζουν τα 200.

Με βάση τη δυναμικότητα του κάθε στελέχους στην πρόκληση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αυτά χωρίζονται σε στελέχη υψηλού, μέσου ή χαμηλού κινδύνου. Συγκεκριμένα τα στελέχη 16 και 18 χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου, καθότι εμπλέκονται στο 70% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Η λοίμωξη από HPV συνδέεται εξάλλου και με την εμφάνιση κονδυλωμάτων της περιοχής, που εκτείνεται από το αιδοίο μέχρι τον πρωκτό, η οποία ονομάζεται περίνεο. Τα στελέχη, που συχνότερα συνδέονται με την εμφάνιση των αλλοιώσεων αυτών είναι το 6 και το 11.

Ο HPV είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενος και η χρήση προφυλακτικού δεν αποτρέπει ικανοποιητικά τη μετάδοσή του, διότι φαίνεται πως ο ιός αυτός «εγκαθίσταται» στο όσχεο ή τα χείλη του αιδοίου, τα οποία δεν καλύπτονται από προφυλακτικό.

Η λοίμωξη από HPV είναι συνήθως ασυμπτωματική. Το 70% των λοιμώξεων, που εμφανίζονται σε νεαρές γυναίκες παρουσιάζουν αυτόματη ίαση εντός ενός έτους, ενώ το 90% εντός δύο ετών. Η εμμένουσα λοίμωξη με στελέχη υψηλού κινδύνου, μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση προκαρκινικών αλλοιώσεων, η οποίες υπάρχει η πιθανότητα να εξελιχθούν σε καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η εξέλιξη των προκαρκινικών αλλοιώσεων σε πραγματικό καρκίνο είναι σταδιακή και συνήθως μεσολαβεί διάστημα ετών.

Με το τεστ Παπανικολάου και την κολποσκόπηση, που μας έχουν βοηθήσει να επιτύχουμε σχεδόν απόλυτη πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ανιχνεύουμε αυτές τις προκαρκινικές αλλοιώσεις, οπότε και η θεραπεία στο στάδιο αυτό είναι στοχευμένη και ανώδυνη. Έτσι στην περίπτωση αυτή έχουμε «παθητική» πρόληψη του καρκίνου, δηλαδή αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα εν τη γενέσει του.

Αντίθετα, η ανακάλυψη, πως ο HPV είναι η αιτία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, μας δίνει σήμερα τη δυνατότητα να εφαρμόσουμε μία «ενεργητική» πρόληψη, θωρακίζοντας τον οργανισμό της γυναίκας απέναντι στον ιό, αποτρέποντας αυτήν καθεαυτήν τη δράση του.

Αυτό επιτυγχάνεται με τη χορήγηση του κατάλληλου εμβολίου κατά του HPV, η χορήγηση του οποίου σήμερα έχει ξεκαθαριστεί πως είναι όχι μόνο επωφελής, όσον αφορά την πρόληψη των λοιμώξεων από HPV, αλλά και ασφαλής.

Στην Ελλάδα, η Εθνική Επιτροπή Εμβολίων έχει εισηγηθεί την ένταξη των εμβολίων αυτών στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, ως υποχρεωτική για κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 11 έως 26 ετών, ενώ ο εμβολιασμός των γυναικών αυτού του ηλικιακού φάσματος, καλύπτεται σήμερα από τα ασφαλιστικά ταμεία σε ποσοστό 100%.

Εδώ πρέπει να τονισθεί, πως το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό, μόνον αν χορηγηθεί πριν η γυναίκα έρθει σε επαφή με τον ιό. Επομένως, ιδανικά, το εμβόλιο θα πρέπει να χορηγείται πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, άρα σε όσο το δυνατόν πιο νεαρή ηλικία. Εντούτοις ακόμα και γυναίκες, που έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό, θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τον εμβολιασμό, διότι ενδέχεται να μην έχουν έρθει σε επαφή με κάποιο από τα στελέχη, που καλύπτονται από το εμβόλιο.

Πρέπει λοιπόν να υπογραμμιστεί, πως ο εμβολιασμός δεν απαλλάσσει τη γυναίκα από την τακτική παρακολούθηση με το τεστ Παπανικολάου, καθότι ο εμβολιασμός δεν καλύπτει τις γυναίκες έναντι όλων των στελεχών HPV αφενός, αλλά ούτε και έναντι λοιμώξεων HPV, που προηγήθηκαν του εμβολιασμού αφετέρου.