Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προειδοποιεί ότι ανιχνεύθηκαν «απαράδεκτα επίπεδα» ανθεκτικών μορφών του ιού HIV/AIDS σε ορισμένες χώρες της Αφρικής, της Ασίας και της Αμερικής.
Δώδεκα χώρες των τριών ηπείρων ξεπέρασαν την τελευταία 4ετία τα αποδεκτά επίπεδα αντοχής του ιού έναντι δύο βασικών φαρμάκων. Τα φάρμακα αυτά είναι η εφαβιρένζη (efavirenz) και η νεβιραπίνη (nevirapine). Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, αποτελούν την «ραχοκοκαλιά» της αντιρετροϊκής θεραπείας.
Οι άνθρωποι που ζουν με τον ιό HIV υποβάλλονται σε θεραπεία με κοκτέιλ φαρμάκων. Ωστόσο ο ιός μπορεί να μεταλλαχθεί και να γίνει ανθεκτικός σε αυτά.
Ο ΠΟΥ πραγματοποίησε αναλύσεις από το 2014 έως το 2018 σε τυχαία επιλεγμένες κλινικές 18 αναπτυσσόμενων κρατών. Στόχος ήταν να εξετάσει τα επίπεδα της αντοχής σε ανθρώπους οι οποίοι άρχισαν θεραπεία κατά του ιού HIV στη διάρκεια αυτών των ετών.
Οι αναλύσεις έδειξαν ότι σε 12 χώρες περισσότερο από το 10% των ενηλίκων φορέων του HIV είχαν αναπτύξει αντοχή στα δύο φάρμακα. Ανάμεσα σε αυτές τις χώρες συμπεριλαμβάνονται η Αργεντινή, η Νότιος Αφρική, το Νεπάλ και η Κούβα.
Το ποσοστό του 10% είναι το όριο, πάνω από το οποίο δεν θεωρείται ασφαλές να χορηγηθούν τα φάρμακα ούτε στους υπόλοιπους φορείς. Και αυτό διότι είναι ορατός ο κίνδυνος να αυξηθεί περαιτέρω η αντοχή.
«Νομίζω ότι ξεπεράσαμε τα όρια», δήλωσε ο Dr Massimo Ghidinelli, ειδικός στα λοιμώδη νοσήματα από τον Παν-Αμερικανικό Οργανισμό Υγείας στην Ουάσινγκτον.
Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται σε έκθεση του ΠΟΥ για την αντοχή του ιού του AIDS.
Και στα νήπια
Σύμφωνα με την έκθεση, το υψηλότερο ποσοστό αντοχής του HIV έχει η Ονδούρα (είναι σχεδόν 25%).
Σε όλες τις χώρες, η αντοχή του HIV στα δύο φάρμακα ανιχνεύθηκε συχνότερα στις γυναίκες απ’ ό,τι στους άνδρες. Συνολικά, το 12% των γυναικών που ελέγχθηκαν είχαν ανθεκτική μορφή του HIV, έναντι του 8% των ανδρών.
Εξαιρετικά ανησυχητικό, όμως, είναι το υψηλό επίπεδο αντοχής που ανιχνεύθηκε στα νήπια της υποσαχάριας Αφρικής. Μεταξύ 2012 και 2018 τα μισά νεοδιαγνωσθέντα νήπια σε 9 από τις χώρες της περιοχής αυτής, έφεραν μία μορφή του ιού που ήταν ανθεκτική στο efavirenz, το nevirapine ή και στα δύο.
«Οι αιτίες της αυξημένης αντοχής του ιού HIV στις χώρες αυτές παραμένουν ασαφείς», δήλωσε η Dr Silvia Bertagnolio, ειδική σε θέματα λοιμωδών νόσων στο αρχηγείο του ΠΟΥ στη Γενεύη. «Ωστόσο γνωρίζουμε πως η αντοχή μπορεί να αναπτυχθεί όταν κάποιος διακόπτει την αντιρετροϊκή θεραπεία».
Πολλές φορείς του ιού, λ.χ., λαμβάνουν τα αντιρετροϊκά φάρμακα στην εγκυμοσύνη για να αποτραπεί η μετάδοση του ιού στα έμβρυα. Την περίοδο του θηλασμού, όμως, τα σταματούν. Αυτή ήταν μία τακτική που συνιστούσε ο ΠΟΥ έως το 2015, αλλά αποτρέπει έκτοτε, με βάση τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα.
Άλλο φάρμακο
Οι αναλύσεις του Οργανισμού έδειξαν πως στους ανθρώπους που είχαν διακόψει τη λήψη των efavirenz και nevirapine, η αντοχή του HIV ήταν ακόμα υψηλότερη. Έφθανε το 21% έναντι 8% σε όσους τα λάμβαναν για πρώτη φορά.
Βάσει των νέων δεδομένων, ο ΠΟΥ συνιστά να επεκταθεί η χορήγηση ενός άλλου φαρμάκου, του dolutegravir, το οποίο φέρει μικρότερο κίνδυνο αντοχής. Ωστόσο, αν η λήψη του γίνεται αποσπασματικά ή διακοπτόμενα, μπορεί και πάλι να υπάρξει αντοχή. Επομένως, «πρέπει να ληφθούν μέτρα, ώστε να μην βρεθούμε στην ίδια θέση που είμαστε σήμερα», τόνισε η Dr Bertagnolio.