Οι παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες που αναμένονται το επόμενο διάστημα στη χώρα μας αναμένεται να προκαλέσουν σημαντικές επιπλοκές στην υγεία χιλιάδων ανθρώπων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προειδοποιεί τους λαούς για το φαινόμενο αυτό, που έρχεται ως αποτέλεσμα των κλιματικής αλλαγής και καλεί τις κυβερνήσεις να λάβουν μέτρα.

Όπως αναφέρει ο ΠΟΥ, το θερμικό στρες είναι η κύρια αιτία θανάτου από τις καιρικές συνθήκες και μπορεί να επιδεινώσει τα υποκείμενα προβλήματα υγείας, όπως είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο διαβήτης, οι ψυχικές νόσοι και το άσθμα. Επίσης, ενδέχεται να αυξήσει τον κίνδυνο ατυχημάτων και τη μετάδοση ορισμένων μολυσματικών ασθενειών.

Η θερμοπληξία είναι μια επείγουσα ιατρική κατάσταση με υψηλό ποσοστό θνησιμότητας.

Ο αριθμός των ανθρώπων που εκτίθενται σε υπερβολική ζέστη αυξάνεται εκθετικά λόγω της κλιματικής αλλαγής σε όλο τον πλανήτη. Η θνησιμότητα που σχετίζεται με τη ζέστη σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών αυξήθηκε κατά περίπου 85% μεταξύ 2000–2004 και 2017–2021.

Μεταξύ 2000-2019, μελέτες δείχνουν πως περίπου 489.000 θάνατοι ετησίως σχετίζονται με τη ζέστη, με το 45% αυτών να καταγράφονται στην Ασία και το 36% στην Ευρώπη. Μόνο στην Ευρώπη το καλοκαίρι του 2022, εκτιμάται ότι σημειώθηκαν 61.672 θάνατοι λόγω ζέστης.

Καύσωνες υψηλής έντασης

Το φαινόμενο του καύσωνα υψηλής έντασης μπορεί να επιφέρει οξεία θνησιμότητα σε υψηλά ποσοστά.

• Το 2003, 70.000 άνθρωποι στην Ευρώπη πέθαναν ως αποτέλεσμα του καύσωνα Ιουνίου – Αυγούστου.
• Το 2010, 56.000 θάνατοι σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια του καύσωνα 44 ημερών στη Ρωσική Ομοσπονδία.

Η ευπάθεια στη ζέστη επηρεάζεται τόσο από φυσιολογικούς παράγοντες, όπως η ηλικία και η κατάσταση της υγείας, όσο και από παράγοντες έκθεσης, όπως είναι το επάγγελμα και οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες.

Πώς επηρεάζουν την υγεία οι υψηλές θερμοκρασίες;

Η ποσότητα της θερμότητας που αποθηκεύεται στο ανθρώπινο σώμα καθορίζεται από έναν συνδυασμό:

(α) αδυναμίας εξάλειψης της θερμότητας που παράγεται εσωτερικά από μεταβολικές διεργασίες λόγω της θερμικής καταπόνησης του περιβάλλοντος (για παράδειγμα, υψηλή θερμοκρασία, υψηλή υγρασία, χαμηλός άνεμος, υψηλή θερμική ακτινοβολία) ,

(β) ρούχα που δημιουργούν φραγμό στην απώλεια θερμότητας,

(γ) εξωτερική αύξηση της θερμότητας από το περιβάλλον.

Η αδυναμία του σώματος να ρυθμίσει την εσωτερική θερμοκρασία και να εξαλείψει την αύξηση της θερμότητας σε τέτοιες συνθήκες αυξάνει τον κίνδυνο θερμικής εξάντλησης και θερμοπληξίας.

Η πίεση που ασκείται στο σώμα καθώς προσπαθεί να δροσίσει τον εαυτό του, καταπονεί επίσης την καρδιά και τα νεφρά. Ως αποτέλεσμα, οι ακραίες θερμοκρασίες μπορούν να επιδεινώσουν τους κινδύνους για την υγεία από χρόνιες παθήσεις (καρδιαγγειακές, ψυχικές, αναπνευστικές και τον διαβήτη) και να προκαλέσουν οξεία νεφρική βλάβη.

Οι θάνατοι και οι νοσηλείες που προκαλούνται από ακραία ζέστη συμβαίνουν αιφνιδίως (την ίδια ημέρα και τις επόμενες ημέρες), πράγμα που σημαίνει ότι οι παρεμβάσεις πρέπει επίσης να είναι γρήγορες όταν εκδίδεται προειδοποίηση θερμότητας.

Ο καύσωνας μπορεί επίσης να διαταράξει και να θέσει σε κίνδυνο βασικές υπηρεσίες υγείας, όπως την τροφοδοσία και τις μεταφορές, ενώ επίσης μπορεί να μειώσει την παραγωγικότητα στην εργασία και να αυξήσει τον κίνδυνο ατυχημάτων.

Αυτό που συμβαίνει συχνά στην ακραία ζέστη είναι τα άτομα να δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν την εργασία ή τη διαδικασία της εκμάθησης – εκπαίδευσης και γι’ αυτό συχνά τα σχολεία οδηγούνται σε κλείσιμο. Τα κύματα καύσωνα μπορούν σχετίζονται συχνά με επικίνδυνη αύξηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Οι επιπτώσεις του ακραίου καύσωνα στην υγεία εξαρτώνται από τη χρονική του διάρκεια και την ένταση του, αλλά και το επίπεδο εγκλιματισμού και προσαρμοστικότητας του τοπικού πληθυσμού, αλλά και από τις υποδομές της περιοχής που προσβάλλεται από την ακραία ζέστη.

Τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες

• Μείνετε μακριά από τη ζέστη
• Αποφύγετε να βγαίνετε έξω και να κάνετε έντονη δραστηριότητα τις ζεστές ώρες της ημέρας.
• Μείνε στη σκιά. Θυμηθείτε ότι οι θερμοκρασίες στον ήλιο μπορεί να είναι 10–15 ˚C υψηλότερες.
• Περάστε 2-3 ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας σε δροσερό μέρος.
• Προσέξτε τον κίνδυνο πνιγμού. Μην κολυμπάτε ποτέ μόνοι.
• Μείνετε ενημερωμένοι για τις κρατικές προειδοποιήσεις του καιρού.
• Κρατήστε το σπίτι σας δροσερό
• Χρησιμοποιήστε τον νυχτερινό αέρα για να δροσίσετε το σπίτι σας ανοίγοντας τα παράθυρα όταν πέσει το βράδυ κι όταν η εξωτερική θερμοκρασία είναι χαμηλότερη από την εσωτερική θερμοκρασία.
• Κατά τη διάρκεια της ημέρας που οι εξωτερικές θερμοκρασίες είναι υψηλότερες από τις εσωτερικές, κλείστε τα παράθυρα και καλύψτε τα με περσίδες ή παντζούρια για να εμποδίσετε το άμεσο ηλιακό φως. Απενεργοποιήστε όσο το δυνατόν περισσότερες ηλεκτρικές συσκευές.
• Χρησιμοποιείτε ηλεκτρικούς ανεμιστήρες μόνο όταν οι θερμοκρασίες είναι κάτω από 40 ˚C / 104 ˚F. Σε θερμοκρασίες άνω των 40 ˚C / 104 ˚F, οι ανεμιστήρες θερμαίνουν περισσότερο τον οργανισμό σας.
• Εάν χρησιμοποιείτε κλιματισμό, ρυθμίστε τον θερμοστάτη στους 27 ˚C / 81 ˚F και ενεργοποιήστε έναν ηλεκτρικό ανεμιστήρα – αυτό θα κάνει το δωμάτιο 4 ˚C πιο δροσερό . Μπορεί επίσης να εξοικονομήσει έως και 70% στον λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος.
• Να θυμάστε ότι μπορεί να έχει περισσότερη δροσιά σε εξωτερικούς σκιερούς χώρους.
• Κρατήστε τον οργανισμό σας ενυδατωμένο
• Χρησιμοποιήστε ελαφριά και φαρδιά ρούχα και κλινοσκεπάσματα.
• Κάντε δροσερά ντους ή μπάνια.
• Βρέξτε το δέρμα σας χρησιμοποιώντας ένα υγρό πανί, σπρέι ή βρεγμένο ελαφρύ ρουχισμό.
• Πίνετε νερό τακτικά (1 φλιτζάνι νερό την ώρα και τουλάχιστον 2-3 λίτρα την ημέρα).
• Να κάνετε τακτικά check-in με ευάλωτα άτομα της οικογένειάς σας – ειδικά άτομα άνω των 65 ετών και άτομα με καρδιακές, πνευμονικές ή νεφρικές παθήσεις, αναπηρία και άτομα που ζουν μόνα.