Ένας στους τρεις ενήλικες έχει επίπεδα σακχάρου υψηλότερα από το επιθυμητό, αλλά πολλοί δεν το γνωρίζουν, διότι ο προδιαβήτης συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα, ώστε να κάνει αισθητή την παρουσία του.
Τι είναι, όμως, ο προδιαβήτης και γιατί πρέπει να μην τον αμελούμε; Όπως εξηγούν ειδικοί στην ιατρική επιθεώρηση JAMA, πρόκειται για μία κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα είναι μεν υψηλά, αλλά όχι ακόμα στο όριο του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2.
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως ο προδιαβήτης είναι αθώα κατάσταση. Κατ’ αρχάς, κάθε χρόνο το 10% των πασχόντων εξελίσσονται σε σακχαρώδη διαβήτη. Επιπλέον, ο προδιαβήτης σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αναπτύξεως πολλών νόσων όπως:
- Το έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
- Το εγκεφαλικό επεισόδιο
- Η νεφρική νόσος
- Η βλάβη στα περιφερειακά νεύρα (συχνά προκαλεί αιμωδία, δηλαδή μούδιασμα, και πόνο στα πόδια)
- Προβλήματα οράσεως
Ποιοι κινδυνεύουν
Οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη προδιαβήτη είναι αρκετοί και συμπεριλαμβάνουν τους εξής:
- Ηλικία άνω των 45 ετών
- Περιττά κιλά (υπέρβαρο ή παχύσαρκο άτομο)
- Φυσική δραστηριότητα σπανιότερα από 3 φορές την εβδομάδα
- Ακολούθηση ανθυγιεινής διατροφής
- Ύπαρξης γονέως ή αδελφού με διαβήτη τύπου 2
- Ατομικό ιστορικό διαβήτη κύησης ή απόκτησης μωρού βάρους άνω των 4,5 κιλών
- Ατομικό ιστορικό συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών
Κάθε πότε χρειάζεται έλεγχος
Οι ισχύουσες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν να γίνεται έλεγχος για προδιαβήτη κάθε 3 χρόνια στα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα, ηλικίας άνω των 35 ετών.
Ο προδιαβήτης ανιχνεύεται με αιματολογικές εξετάσεις, στις οποίες μετριέται η γλυκόζη (σάκχαρο) ή/και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c).
Η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη είναι ένας δείκτης των επιπέδων γλυκόζης κατά τους τελευταίους 2-3 μήνες. Μετριέται σε ποσοστό επί τοις εκατό. Τα φυσιολογικά επίπεδά της είναι κάτω από 5,7%. Ένας ασθενής έχει προδιαβήτη εάν η HbA1c του κυμαίνεται μεταξύ 5,7% και 6,4%.
Το σάκχαρο αίματος μετριέται είτε όταν είμαστε νηστικοί (γλυκόζη νηστείας) είτε μετά την λήψη διαλύματος γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου). Προδιαβήτης διαγιγνώσκεται όταν:
- Η γλυκόζη νηστείας κυμαίνεται μεταξύ 100 και 125 mg/dl ή/και
- Η γλυκόζη αίματος 2 ώρες μετά την λήψη του διαλύματος κυμαίνεται μεταξύ 140 και 200 mg/dl
Πώς αντιμετωπίζεται
Ο προδιαβήτης μπορεί να βελτιωθεί σε ορισμένα άτομα που υιοθετούν σοβαρές, μακροπρόθεσμες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Αυτές συμπεριλαμβάνουν:
- Σωματική δραστηριότητα τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας (ιδανικός στόχος τα 30 λεπτά άσκησης επί 5 ημέρες την εβδομάδα)
- Υγιεινή διατροφή (έμφαση σε λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως)
- Παρακολούθηση των μεγεθών των μερίδων του φαγητού
- Εύρεση υποστήριξης για την υπέρβαση ψυχολογικών, κοινωνικών και άλλων εμποδίων
Οι πάσχοντες από προδιαβήτη που χάνουν το τουλάχιστον 5-7% του αρχικού σωματικού βάρους τους, διατρέχουν σημαντικά μειωμένο κίνδυνο να αναπτύξουν τελικά διαβήτη τύπου 2.
Επί του παρόντος κανένα φάρμακο δεν είναι εγκεκριμένο για τη θεραπεία του προδιαβήτη. Εν τούτοις, ορισμένοι πάσχοντες οι οποίοι έχουν ταυτοχρόνως και άλλες παθήσεις (π.χ. υπέρταση, παχυσαρκία) μπορεί να ωφεληθούν από φάρμακα όπως η μετφορμίνη ή τα ενέσιμα GLP-1RA.
Ωστόσο οι προαναφερθείσες αλλαγές στον τρόπο ζωής φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματικές στην αναστροφή του προδιαβήτη και στην πρόληψη της εξέλιξης σε διαβήτη, σε σύγκριση με τα φάρμακα από μόνα τους.
Λόγω του μεγάλου επιπολασμού του προδιαβήτη και του διαβήτη σε αναπτυγμένες χώρες όπως οι ευρωπαϊκές, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) χρηματοδοτεί παρεμβάσεις για τον πληθυσμό αυτό. Μία από αυτές είναι η κοινή δράση «Φροντίδα για το Διαβήτη», η οποία διεξάγεται σε 12 χώρες.
Η δράση αυτή στοχεύει στη βελτίωση της υγείας των πολιτών των κρατών-μελών της ΕΕ μέσω προγραμμάτων που εστιάζουν στην αλλαγή του τρόπου ζωής και συγκεκριμένα στη διατροφή, στην άσκηση, στον ύπνο και στη διαχείριση του καθημερινού στρες. Άρχισε τον Φεβρουάριο 2023 και έχει διάρκεια 36 μηνών. Στην Ελλάδα αρμόδιος φορέας είναι η 1η Υγειονομική Περιφέρεια Αττικής σε συνεργασία με την Θεραπευτική Κλινική ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα.
Τα βασικά δεδομένα για τον προδιαβήτη συνόψισαν οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής ΕΚΠΑ Λίνα Πάσχου (επίκουρη καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας) και Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής).
Φωτογραφία: iStock