Πρόληψη μιας αυτοκτονίας. Δείτε τα σημάδια πριν γίνουν πράξη

Iatropedia
22 Μαΐου 2013 | 06:00

Στο πρώτο μέρος της επιστημονικής έρευνας για την αυτοκτονία αναφερθήκαμε σε στατιστικά στοιχεία: Γιατί οι άνθρωποι αυτοκτονούν; ποιες χώρες έχουν την υψηλότερο δείκτη σε αυτοκτονίες; τι συμβαίνει στην Ελλάδα; Πόσο και πως μας έχει επηρεάσει όλους η οικονομική κρίση κ.α Σήμερα θα διαβάσετε χρήσιμες τεχνικές προσέγγισης ενός αυτοκτονικού ατόμου, θα μάθετε να ξεχωρίζετε το πόσο μεγάλος είναι ο βαθμός κινδύνου για κάποιον άνθρωπο να αυτοκτονήσει και το σπουδαιότερο θα ενημερωθείτε για την βοήθεια που μπορούμε να δώσουμε σε έναν άνθρωπο που από το μυαλό του περνάει να τερματίσει τη ζωή του.

Του Εμμανουήλ Πολυζόπουλου

Ψυχίατρου – Ψυχοθεραπευτή

Η συνολική αντιμετώπιση του φαινομένου, ξεκινώντας από την πρόληψη έως την αντιμετώπιση των αιτιών που συντηρούν τέτοια δραματικά φαινόμενα, έχουν να κάνουν με πολύπλευρες πολιτικο-οικονομικο-κοινωνικές παρεμβάσεις, δεν μπορούν να αναλυθούν σε αυτό το άρθρο, ειδικά δε μάλιστα όταν κάκιστα δεν υπάρχει και καθολική συμφωνία για τα αίτια και τις λύσεις. Θα αρκεστούμε λοιπόν να δώσουμε κάποιες συμβουλές τόσο στους ανθρώπους που έχουν σκεφτεί, σχεδιάσει ή αποπειραθεί ήδη να αυτοκτονήσουν, καθώς και στους οικείους τους.

Κοινές παρερμηνείες και λάθος αντιλήψεις για αυτοκτονία:

ΛΑΘΟΣ: Οι άνθρωποι που μιλούν για αυτοκτονία δεν θα το κάνουν πραγματικά.

Σχεδόν ο καθένας που διαπράττει ή αποπειράται αυτοκτονία έχει δώσει κάποια ένδειξη ή προειδοποίηση. Μην αγνοείτε τις απειλές αυτοκτονίας. Δηλώσεις όπως «Θα το μετανιώσετε όταν θα είμαι νεκρός», «δεν μπορώ να δω καμία διέξοδο», – δεν έχει σημασία πόσο επιπόλαια ή χαριτολογώντας λέχθηκαν, μπορεί να υποδηλώνουν σοβαρό αυτοκτονικό ιδεασμό.

ΛΑΘΟΣ: Όποιος προσπαθεί να σκοτώσει τον εαυτό του / της πρέπει να είναι τρελός.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που αυτοκτονούν δεν είναι παράφρονες. Έντονη δυσφορία και συναισθηματικός πόνος δεν είναι κατ 'ανάγκη σημάδια ψυχικής ασθένειας.

ΛΑΘΟΣ: Εάν ένα άτομο είναι αποφασισμένο να σκοτώσει τον εαυτό του / της, τίποτα δεν πρόκειται να τον/την σταματήσει.

Ακόμη και με την πιο σοβαρή κατάθλιψη το άτομο έχει ανάμεικτα συναισθήματα σχετικά με το θάνατο, αμφιταλαντεύσεις μέχρι την τελευταία στιγμή και έντονη αμφιθυμία μεταξύ του να ζήσουν ή να πεθάνουν. Οι περισσότεροι αυτοκτονικοί άνθρωποι δεν θέλουν τον θάνατο – θέλουν τον πόνο τους να σταματήσει.

ΛΑΘΟΣ: Οι άνθρωποι που τελικώς αυτοκτονούν είναι άνθρωποι που ήταν απρόθυμοι να ζητήσουν βοήθεια .

Μελέτες των θυμάτων αυτοκτονίας έχουν δείξει ότι περισσότερο από το ήμισυ είχε ζητήσει ιατρική βοήθεια έως και έξι μήνες πριν από το θάνατό τους.

ΛΑΘΟΣ: Μιλώντας για αυτοκτονία μπορεί να τους βάλει κάποιος την ιδέα.

Το αντίθετο είναι η αλήθεια – το να φέρετε το θέμα της αυτοκτονίας και συζητώντας το ανοιχτά είναι ένα από τα πιο χρήσιμα πράγματα που μπορείτε να κάνετε.

Πάρτε οποιοδήποτε αναφορά αυτοκτονίας ή αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς σοβαρά. Δεν είναι μόνο ένα προειδοποιητικό σημάδι ότι το άτομο σκέφτεται την αυτοκτονία – είναι μια κραυγή για βοήθεια.

ΣΗΜΑΔΙΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

Όταν μιλάμε με ένα αυτοκτονικό άτομο

Πρέπει:

– Να είστε μόνοι σας. Αφήστε να εννοηθεί με σαφή τρόπο, ότι το άτομο απέναντι σας δεν χρειάζεται να νιώθει μόνο του πια. Οι «σωστές» λέξεις συχνά είναι ασήμαντες. Αν πραγματικά ενδιαφέρεστε, η φωνή και η τρόπος σας θα το αποδείξουν.

– Ακούστε. Αφήστε το αυτοκτονικό άτομο να ξεφορτώσει την απελπισία του, και να εκτονώσει το θυμό του. Δεν έχει σημασία πόσο αρνητικό περιεχόμενο φαίνεται να έχει η συνομιλία – το γεγονός ότι υπάρχει είναι ένα θετικό σημάδι.

– Να παραμείνετε ήρεμος, μη επικριτικός, και γεμάτος αποδοχή στα λεχθέντα, όσο και αν σας σοκάρουν. Ο φίλος σας ή το μέλος της οικογένειας σας, κάνει το σωστό πράγμα μιλώντας για τα συναισθήματα του / της.

– Προσφορά ελπίδας. Καθησυχάστε το άτομο ότι η βοήθεια είναι διαθέσιμη και ότι ο αυτοκτονικός ιδεασμού είναι προσωρινός. Δώστε στο άτομο να καταλάβει ότι η ζωή του είναι σημαντική για εσάς.

– Εάν το πρόσωπο λέει τα πράγματα όπως, «είμαι τόσο πιεσμένος/η, δεν μπορώ να συνεχίσω», να κάνετε άφοβα την ερώτηση: «έχεις σκέψεις αυτοκτονίας;» Θα καταλάβει έτσι ότι ενδιαφέρεστε πραγματικά και ότι τους παίρνετε στα σοβαρά, ώστε πλέον να μοιραστεί τον πόνο του μαζί σας.

Δεν πρέπει:

– Αποφύγετε να λέτε πράγματα όπως: «Έχεις τόσα πολλά για να ζήσεις ακόμα», «η αυτοκτονία σου θα βλάψει την οικογένειά σου», ή «Κοιτάξτε τη φωτεινή πλευρά της ζωής». Τίποτα από όλα αυτά δεν έχει νόημα για έναν αυτοκτονικό.

– Να σοκαριστείτε, να κάνετε διάλεξη για την αξία της ζωής, ή να πείτε ότι η αυτοκτονία είναι λάθος.

– Αρνηθείτε να ορκιστείτε εχεμύθεια. Μια ζωή είναι σε κίνδυνο και μπορεί να χρειαστεί να μιλήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ακεραιότητα του ατόμου. Αν τελικά υποσχεθείτε κάτι τέτοιο, ίσως θα χρειαστεί να μην κρατήσετε τον λόγο σας.

– Να προσφέρετε τρόπους για να διορθώσετε τα προβλήματά τους, ή να δώσετε συμβουλές, ή να τους κάνετε να αισθάνονται σαν να πρέπει να δικαιολογήσουν τις αυτοκτονικές ιδέες τους. Το θέμα δεν είναι πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα τους, αλλά πόσο άσχημα αυτό τους πληγώνει.

– Να κατηγορείτε τον εαυτό σας. Δεν μπορείτε να «διορθώσετε» την κατάθλιψη κάποιου. Η ευτυχία του αγαπημένου σας προσώπου, ή η έλλειψη της δεν είναι δική σας ευθύνη.

ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ

Βοηθώντας ένα αυτοκαταστροφικό πρόσωπο:

– Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια. Κάνουμε ό, τι είναι δυνατόν για να λάβει ένα αυτοκαταστροφικό άτομο τη βοήθεια που αυτός ή αυτή χρειάζεται. Καλέστε μια γραμμή κρίσης για συμβουλές και παραπομπές (το τηλέφωνο 1018). Ενθαρρύνετε το άτομο να δει έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας, και βοηθήστε τον στην αναζήτηση.

– Παρακολούθηση της θεραπείας. Εάν ο γιατρός συνταγογραφήσει φάρμακα, βεβαιωθείτε ότι ο φίλος σας ή αγαπημένος σας ακολουθεί τις οδηγίες. Να είστε ενήμεροι για τις πιθανές παρενέργειες και να ενημερώσετε το γιατρό εάν το άτομο φαίνεται να χειροτερεύει. Απαιτείται συχνά αρκετός χρόνος και επιμονή για το φάρμακο ή εν γένει την θεραπεία που είναι κατάλληλη για ένα συγκεκριμένο πρόσωπο.

– Να είστε ενεργά κοντά του. Μην λέτε, «Τηλεφώνησέ μου αν χρειαστείς κάτι» είναι πολύ αόριστο. Μην περιμένετε το άτομο να σας τηλεφωνήσει ή και να ανταπαντήσει τις κλήσεις σας.

– Ενθαρρύνετε τις θετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής του, όπως υγιεινή διατροφή, αφθονία ύπνου, βόλτες έξω στον ήλιο ή στη φύση για τουλάχιστον 30 λεπτά κάθε μέρα. Η άσκηση είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική, δεδομένου ότι απελευθερώνει ενδορφίνες, ανακουφίζει από το στρες, και προωθεί την συναισθηματική ευεξία.

– Καταστρώστε ένα σχέδιο ασφάλειας. Βοηθήστε το πρόσωπο να σχεδιάσει μια σειρά από βήματα που αυτός ή αυτή θα υποσχεθεί ότι θα ακολουθήσει κατά τη διάρκεια μιας κρίσης αυτοκτονικότητας. Θα πρέπει να προσδιοριστούν τυχόν κίνητρα που μπορεί να οδηγήσουν σε κρίση αυτοκτονικότητας, όπως μια επέτειος απώλειας ή πένθους, το αλκοόλ, ή το στρες από τις σχέσεις (επαγγελματικές ή προσωπικές). Επίσης, θα πρέπει τα τηλέφωνα επικοινωνίας με το γιατρό ή φίλων και μελών της οικογένειας να είναι άμεσα προσβάσιμα.

– Απομακρύνετε πιθανά μέσα αυτοκτονίας , όπως μαχαίρια, χάπια,, ξυραφάκια, ή πυροβόλα όπλα. Αν το άτομο είναι πιθανό να λάβει υπερβολική δόση της χορηγούμενης φαρμακευτικής αγωγής, κρατήστε τα φάρμακα κλειδωμένα ή χορηγείτε κάθε φορά μόνο τόσο όσο απαιτείται.

– Συνεχίστε την υποστήριξή σας για πολύ χρόνο. Ακόμη και εάν η κρίση έχει περάσει, μείνετε σε επαφή με το πρόσωπο, ελέγχοντας περιοδικά την κατάσταση του. Η υποστήριξή σας είναι ζωτικής σημασίας για να εξασφαλιστεί ότι ο φίλος σας ή ο αγαπημένος παραμένει σε τροχιά ανάκαμψης.

Αυτοκτονία στην εφηβεία:

Εκτός από τους γενικούς παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονία, οι έφηβοι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονίας.

Η Εφηβική Αυτοκτονία είναι ένα σοβαρό και αυξανόμενο πρόβλημα. Η εφηβεία μπορεί να είναι συναισθηματικά ταραχώδης και αγχωτική. Οι έφηβοι αντιμετωπίζουν πιέσεις για να πετύχουν σε όλους τους τομείς και να παραμείνουν «in». Μπορούν να νιώσουν πλήγμα στην αυτοεκτίμηση τους και συναισθήματα αποξένωσης. Σε κάποιους εφήβους, αυτό οδηγεί στην αυτοκτονία. Η κατάθλιψη είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εκδήλωση αυτοκτονικότητας στους εφήβους.

Αυτοκτονία στους ηλικιωμένους:

Τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών από κάθε ηλικιακή ομάδα συμβαίνουν μεταξύ των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω. Ένας παράγοντας που συμβάλλει είναι η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους που συχνά είναι αδιάγνωστη και χωρίς θεραπεία.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονία σε ηλικιωμένους περιλαμβάνουν:

– Πρόσφατος θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου

– Σωματική ασθένεια, αναπηρία ή χρόνιος πόνος

– Η απομόνωση και η μοναξιά

– Σημαντικές αλλαγές στη ζωή, όπως είναι η συνταξιοδότηση

– Η απώλεια της ανεξαρτησίας

– Η απώλεια της αίσθησης του σκοπού

Τα προειδοποιητικά σημάδια είναι τα ίδια όπως και στους νεότερους ενήλικες. Συχνά οι απόπειρες καταλήγουν σε επιτυχημένες και λόγω της ήδη βεβαρυμμένης βιολογικής κατάστασης των ηλικιωμένων.