Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τον καθαρισμό και την απολύμανση του νερού στην πισίνα, τα υδάτινα πάρκα και άλλους κοινόχρηστους χώρους με γλυκό νερό δεν είναι φιλικές για τα μάτια. Γι’ αυτό τον λόγο οι χρήστες τους πρέπει να λαμβάνουν ορισμένα απαραίτητα μέτρα για την προστασία τους.
Όπως αναφέρει το αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Ασθενειών (CDC), το χλώριο προστίθεται στα επεξεργασμένα νερά αναψυχής για να αποτρέψει την ανάπτυξη μικροβίων και την συρροή λοιμώξεων. Ωστόσο μπορεί να αλληλοεπιδράσει με οτιδήποτε προέρχεται από το σώμα των κολυμβητών, από τα ούρα και τα νεκρά δερματικά κύτταρα έως τα αποσμητικά.
Διαβάστε ακόμα Ηλιακό έγκαυμα δεν παθαίνει μόνο το δέρμα. Πώς να προστατεύσετε τα μάτια σας στην παραλία
Η αλληλεπίδραση αυτή οδηγεί στην ανάπτυξη ερεθιστικών ουσιών που λέγονται χλωραμίνες. Ταυτοχρόνως, μειώνει την ποσότητα του ελεύθερου χλωρίου που μπορεί να σκοτώσει τα μικρόβια. Έτσι, υπάρχει διπλός κίνδυνος για τους κολυμβητές καθώς:
- Η έκθεση στις χλωραμίνες μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό και κνησμό (φαγούρα) στα μάτια.
- Η μείωση στη συγκέντρωση του καθαρού χλωρίου μάς αφήνει εκτεθειμένους σε βακτήρια, μύκητες και παράσιτα
Πώς μπορεί να καταλάβει κάποιος, αν το επεξεργασμένο νερό αναψυχής έχει πολλές χλωραμίνες; «Το κλειδί είναι η μυρωδιά», απαντά ο χειρουργός-οφθαλμίατρο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. «Οι καθαροί υδάτινοι χώροι αναψυχής φυσιολογικά δεν μυρίζουν έντονα χλώριο. Αντιθέτως, όταν η συγκέντρωση των χλωραμινών είναι υψηλή, αναδύεται έντονη μυρωδιά διότι οι χλωραμίνες διαχέονται ως αέριο στην γύρω περιοχή».
Η μυρωδιά είναι ακόμα εντονότερη σε χώρους όπου υπάρχουν πολλαπλοί υδάτινοι τόποι αναψυχής (π.χ. νεροτσουλήθρες, πισίνες). Το ίδιο και στις εσωτερικές πισίνες, οι οποίες δεν αερίζονται τόσο καλά όσο οι υπαίθριες.
Και το καθαρό νερό
Ακόμα, πάντως, και το καθαρό χλωριωμένο νερό μπορεί να βλάψει τα μάτια και μάλιστα με διάφορους τρόπους. «Κατ’ αρχάς, τα μάτια καλύπτονται από ένα λεπτό στρώμα δακρύων, το οποίο τα διατηρεί υγρά και καθαρά», εξηγεί ο καθηγητής. «Το χλώριο και τα άλλα χημικά που χρησιμοποιούνται για την απολύμανση του νερού στην πισίνα, αφαιρεί αυτή την προστατευτική στοιβάδα, προκαλώντας ερεθισμό και ερυθρότητα».
Αν ένας κολυμβητής βουτάει συχνά με ανοιχτά μάτια στην πισίνα, εκθέτοντάς τα στα χημικά, κινδυνεύει να αναπτύξει ξηροφθαλμία. Όταν κάποιος έχει ξηροφθαλμία, τα μάτια του δεν παράγουν αρκετά ή/και καλής ποιότητας δάκρυα. Αυτό του προκαλεί ένα συνεχές αίσθημα σαν να έχει άμμο στα μάτια του, ενώ η όρασή του μπορεί να θολώσει.
Χωρίς, εξάλλου, την προστασία από μια πλήρως λειτουργική στοιβάδα δακρύων, τα μάτια μένουν εκτεθειμένα στα χημικά της πισίνας και στους παθογόνους μικροοργανισμούς και αναπτύσσουν πρόσθετα προβλήματα.
«Το χλώριο είναι ένα πανίσχυρο απολυμαντικό και μπορεί να βλάψει τις εξωτερικές στοιβάδες κυττάρων που προστατεύουν τον κερατοειδή χιτώνα των ματιών», λέει ο κ. Κανελλόπουλος. «Μια γρήγορη ματιά κάτω από το νερό δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα. Δεν μπορεί όμως κάποιος να κάνει μακροβούτια με ανοιχτά μάτια στην πισίνα».
Τα μακροβούτια στην πισίνα αργά ή γρήγορα προκαλούν κοκκίνισμα και ερεθισμό των ματιών. Ο ερεθισμός εκδηλώνεται με:
- Κνησμό
- Δακρύρροια
- Ενόχληση
Μπορεί επίσης να εκδηλωθεί φωτοφοβία, δηλαδή ευαισθησία των ματιών στο φως. Επιπλέον, η όραση μπορεί να θολώσει και μερικές φορές αναπτύσσεται πόνος.
Τα βακτήρια
Αντίστοιχα, τα βακτήρια που επιζούν από το χλώριο και τα άλλα χημικά, μπορεί να προκαλέσουν λοιμώξεις όπως η επιπεφυκίτιδα. Ειδικά, όμως, σε όσους κολυμπούν με φακούς επαφής μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνα για την όραση.
«Όσο καλό κι αν είναι το σύστημα απολύμανσης στην πισίνα ή σε άλλον υδάτινο χώρο αναψυχής, υπάρχει πάντοτε το ενδεχόμενο να διαφύγει κάποιο παθογόνο από τη δράση του», προειδοποιεί ο κ. Κανελλόπουλος. «Τα παθογόνα αυτά μπορεί να μολύνουν τον φακό επαφής και να αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται. Αν το μάτι έχει ήδη κάποιον ερεθισμό, η κατάληξη μπορεί να είναι σοβαρά προβλήματα που φτάνουν μέχρι το έλκος (πληγή) του κερατοειδούς».
Ακόμα μεγαλύτεροι είναι οι κίνδυνοι όταν δεν γίνεται σωστός καθαρισμός και απολύμανση. «Αν π.χ. όλο τον χειμώνα είχαν μείνει στάσιμα τα νερά σε ένα υδάτινο πάρκο και δεν γίνεται σωστή απολύμανση, μπορεί να υπάρξει επιμόλυνση του νερού από πρωτόζωα όπως η ακανθαμοιβάδα. Αν αυτή φτάσει στους φακούς επαφής και μετά στα μάτια, προκαλεί πολύ σοβαρή κερατίτιδα. Αυτή με τη σειρά της συχνά οδηγεί στη μεταμόσχευση κερατοειδούς», προειδοποιεί ο καθηγητής.
Τι να κάνετε
Για να προστατευθείτε από αυτούς τους κινδύνους «η καλύτερη λύση είναι να χρησιμοποιείτε τους υδάτινους χώρους αναψυχής φορώντας πάντοτε σφικτά γυαλιά κολύμβησης, που δεν επιτρέπουν στο νερό να πλησιάσει τα μάτια σας», προσθέτει.
Αν φοράτε φακούς επαφής, να τους αφαιρείτε πριν φορέσετε τα γυαλιά κολύμβησης. Αν οπωσδήποτε θέλετε να τους φοράτε όσο θα βρίσκεστε στο νερό, προτιμότερο είναι να προμηθευτείτε φακούς μιας χρήσεως, ώστε να τους πετάξετε μόλις τελειώσετε το κολύμπι σας. Αν οι φακοί σας είναι πολλαπλών χρήσεων, πρέπει να τους καθαρίζετε και να τους απολυμαίνετε σχολαστικά μετά από κάθε χρήση. Σε κάθε περίπτωση, όμως, πρέπει να φοράτε και γυαλιά κολύμβησης.
Καλό είναι επίσης να ξεπλένετε το πρόσωπό σας με γλυκό νερό μετά το κολύμπι. Με το ξέβγαλμα θα απομακρύνετε το χλώριο και τις άλλες χημικές ουσίες από τα φρύδια και τις περιοχές γύρω από τα μάτια σας. Φροντίστε μόνο να έχετε στη διάρκειά του κλειστά τα μάτια σας.
«Δοκιμάστε επίσης να εφαρμόζετε πριν και μετά την κολύμβηση τεχνητά δάκρυα ή άλλο κολλύριο λίπανσης των ματιών, ώστε να τα διατηρείτε καλά ενυδατωμένα. Απαραίτητο είναι, τέλος, να πίνετε άφθονο νερό για να είναι και ο οργανισμός σας ενυδατωμένος και να παράγει αρκετά δάκρυα», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.
Φωτογραφία: iStock