Πρώτα οι γαστρεντερίτιδες, μετά η λεπτοσπείρωση: Πώς αναπτύσσονται οι λοιμώξεις μετά τις πλημμύρες

Οι πρόσφατες λοιμώξεις που καταγράφονται μετά τις πλημμύρες στη Θεσσαλία φέρνουν στο προσκήνιο τους κινδύνους που μας απειλούν όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τέτοιου είδους ακραία καιρικά φαινόμενα. Γιατί όμως εμφανίζονται οι συγκεκριμένες και γιατί με τη σειρά που καταγράφονται;

Απαντήσεις έδωσαν σε πρόσφατο άρθρο τους στην επιστημονική πύλη The Conversation τέσσερις καθηγητές και ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Massey, της Νέας Ζηλανδίας, οι δρες Emilie Vallee, Barry Borman, Deborah Read και Masako Wada.

Όπως ανέφεραν, τα νοσήματα που εκδηλώνονται μετά τις πλημμύρες είναι κατά βάση ζωονόσοι, δηλαδή ασθένειες που μεταδίδονται από τα ζώα στους ανθρώπους.

Η πρώτη ομάδα των ασθενειών σύντομα μετά τις πλημμύρες είναι οι γαστρεντερίτιδες. Προκαλούν από παθογόνους μικροοργανισμούς του νερού, οι οποίοι προέρχονται από το γαστρεντερικό σύστημα των ζώων. Οι μικροοργανισμοί αυτοί απελευθερώνονται στο περιβάλλον με τα κόπρανά τους.

Η βροχή και η συσσώρευση του νερού διευκολύνουν τη μετάδοσή τους, παρέχοντας το κατάλληλο περιβάλλον από το οποίο μπορούν να εισδύσουν στην τροφική αλυσίδα ή στο πόσιμο νβερό.

Τέτοιου είδους παθογόνα που προκαλούν γαστρεντερίτιδες είναι το καμπυλοβακτήριο, η σαλμονέλα (η μετάδοσή της διευκολύνεται από τις υψηλές θερμοκρασίες) κ.λπ.

Μετά η λεπτοσπείρωση

Μία εβδομάδα έως και ένα μήνα μετά τις πλημμύρες, αρχίζουν να εκδηλώνονται νοσήματα που σχετίζονται κυρίως με τα τρωκτικά.

Όπως εξηγούν οι ειδικοί, οι πλημμύρες διαταράσσουν τον βιότοπο των τρωκτικών (συμπεριλαμβανομένων των αρουραίων). Επιπλέον, τα ζώα προσελκύονται από τα υπολείμματα τροφής γύρω από τα σπίτια των ανθρώπων.

Η κύρια ανησυχία είναι η λεπτοσπείρωση. Οι αρουραίοι φέρουν ένα από τα στελέχη του υπαίτιου βακτηρίου, τα κοπάδια των εκτρεφομένων ζώων (π.χ. χοίροι) ορισμένα άλλα. Τα βακτήρια αυτά αποβάλλονται με τα ούρα των ζώων. Μπορούν να επιβιώσουν στο νερό και στο χώμα για αρκετές ημέρες.

Η ικανότητά τους να επιβιώνουν στο συσσωρευμένο νερό σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος να μολυνθεί κανείς ακόμα και όταν περπατάει σε αυτό. Αυτό μπορεί να συμβεί λ.χ. αν έχει κάποια ανοιχτή πληγή στο δέρμα του.

Σύμφωνα με συνδυασμένη ανάλυση μελετών που είχε δημοσιευθεί το 2019 στην επιστημονική επιθεώρηση PLoS One, από λεπτοσπείρωση μετά τις πλημμύρες είναι πιθανότερο να μολυνθούν:

• Οι άνδρες (διατρέχουν διπλάσιο κίνδυνο από τις γυναίκες)
• Όσοι εκτίθενται σε εκτρεφόμενα κοπάδια ζώων (σχεδόν διπλάσιος κίνδυνος)
• Όσοι έχουν ανοικτές πληγές (αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 4,35 φορές)

Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού

Πού οφείλονται όμως οι αυξημένες λοιμώξεις του αναπνευστικού που καταγράφονται από τις πρώτες μέρες των πλημμυρών στη Θεσσαλία; Όπως εξηγεί η Αμερικανική Πνευμονολογική Εταιρεία (ALA), τα συσσωρευμένα νερά και οι καταστροφές που προκαλούν δημιουργούν προβλήματα πρωτίστως σε όσους ήδη πάσχουν από πνευμονοπάθειες.

Όπως αναφέρει, δύο είναι οι κρίσιμοι παράγοντες. Κατ’ αρχάς, τα στάσιμα νερά στις πλημμύρες παρέχουν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη βακτηρίων, ιών και μυκήτων. Αυτά μπορεί να διασπαρούν στον αέρα και να εισπνευσθούν, αυξάνοντας τον κίνδυνο αναπνευστικών λοιμώξεων. Στα ευπαθή άτομα, εξ άλλου, μπορεί να προκαλέσουν και αλλεργικές αντιδράσεις.

Επιπλέον, η ακραία αυξημένη υγρασία σε κτήρια και έπιπλα ευνοεί την ανάπτυξη:

• Βακτηρίων
• Ακαρέων σκόνης
• Κατσαρίδων
• Μούχλας

Όλ’ αυτά μπορεί να επιδεινώσουν το άσθμα και τις αναπνευστικές αλλεργίες. Μπορεί επίσης να οδηγήσουν στην ανάπτυξη άσθματος, συριγμού, βήχα και άλλων συμπτωμάτων.

Ποια είναι η λύση; Πετάξτε οτιδήποτε μούλιασε στο νερό και δεν μπορεί να καθαριστεί και να στεγνώσει, συνιστά η ALA. Με άλλα λόγια, πετάξτε ρούχα, χαρτιά, έπιπλα (εκτός από τα μεταλλικά), χαλιά, ψευδοροφές, ταπετσαρίες κ.λπ.

Το απλό στέγνωμα δεν απομακρύνει τα παθογόνα, τονίζει η ALA. Ειδικά τα μουχλιασμένα αντικείμενα, δε, πρέπει να τα πετάτε τυλιγμένα με πλαστικό, προσθέτει.

Στο τέλος τα κουνούπια

Όπως είναι αναμενόμενο, μετά τις πλημμύρες είναι πολύ πιθανό να αυξηθούν κατακόρυφα οι πληθυσμοί των κουνουπιών που φέρουν ποικίλα νοσήματα. Τα κουνούπια ευδοκιμούν στα λιμνάζοντα νερά και η κλιματική αλλαγή ούτως ή άλλως έχει διευκολύνει την ανάπτυξή τους.

Ένα κλασικό νόσημα που μπορεί να μεταδώσουν είναι η λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου. Σε άλλες περιοχές του πλανήτη, όμως, καταγράφονται και άλλες επιδημίες – π.χ. από δάγκειο πυρετό, καταλήγουν οι ειδικοί του Πανεπιστημίου Massey.

Φωτογραφία: iStock