Ο καρκίνος του προστάτη είναι η πιο κοινή μορφή καρκίνου στους άνδρες και η 2η αιτία απώλειας ζωής στον ανδρικό πληθυσμό. Ένας από τους πιο διαδεδομένους δείκτες για την ανίχνευση του καρκίνου του προστάτη είναι το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA).
Ωστόσο, υπάρχουν πολλές παρανοήσεις και μύθοι γύρω από αυτό και τον ρόλο του στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, αναφέρει ο χειρουργός ουρολόγος-ανδρολόγος Χρήστος Παπαχρήστου, υπεύθυνος του Ουρολογικού Τμήματος ΛΗΤΩ.
Ο κ. Παπαχρήστου εξηγεί τι είναι το PSA, ποιες είναι οι φυσιολογικές τιμές του και πώς να ερμηνεύονται οι αυξημένες τιμές.
Τι είναι και ποιες οι φυσιολογικές τιμές
Το PSA είναι ένα πρωτεϊνικό ένζυμο που παράγεται από τον προστάτη και κυκλοφορεί στο αίμα. Η βασική του λειτουργία είναι να ρευστοποιεί το σπέρμα, διευκολύνοντας τη γονιμοποίηση. Το PSA χρησιμοποιείται ως βιοδείκτης για τον καρκίνο του προστάτη, καθώς οι αυξημένες τιμές του μπορεί να υποδηλώνουν την ύπαρξη της νόσου.
Οι φυσιολογικές τιμές του PSA διαφέρουν αναλόγως με την ηλικία και είναι οι εξής:
- Ηλικίες 40-49 ετών: 0-2,5 ng/mL
- 50-59 ετών: 0-3,5 ng/mL
- 60-69 ετών: 0-4,5 ng/mL
- 70 και άνω: 0-6,5 ng/mL
Αυτές οι τιμές είναι ενδεικτικές και μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το εργαστήριο και την τεχνική μέτρησης.
Οι φυσιολογικές τιμές είναι εκείνες που δεν υπερβαίνουν τα ανώτερα όρια για την ηλικία του εξεταζόμενου. Ωστόσο, οι χαμηλές τιμές δεν αποκλείουν την ύπαρξη καρκίνου, ενώ οι υψηλές δεν επιβεβαιώνουν απαραιτήτως την ύπαρξη της νόσου.
Πότε να αρχίζει η μέτρηση
Συνιστάται οι άνδρες να αρχίζουν να μετρούν τα επίπεδα του PSA από την ηλικία των 50 ετών. Για άνδρες με αυξημένο κίνδυνο (π.χ., οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη), η μέτρηση πρέπει να αρχίζει από τα 45 έτη.
Η επαναληπτική μέτρηση πρέπει να γίνεται κάθε 1-2 χρόνια, αναλόγως με τα αποτελέσματα της εξέτασης και τις οδηγίες του ουρολόγου.
Συνήθως, οι τακτικές μετρήσεις συνεχίζονται μέχρι την ηλικία των 75 ετών, εκτός αν υπάρχουν ειδικές ιατρικές ενδείξεις για συνέχιση.
Πότε αυξάνεται
Οι αυξημένες τιμές του ειδικού προστατικού αντιγόνου δεν υποδηλώνουν απαραιτήτως καρκίνο του προστάτη. Και αυτό, διότι το PSA μπορεί να αυξηθεί και σε διάφορες καταστάσεις όπως:
- Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη
- Προστατίτιδα (είναι η φλεγμονή του προστάτη)
- Ουρολοιμώξεις
- Μετά από ιατρικές παρεμβάσεις στον προστάτη (π.χ., βιοψία)
- Μετά από σωματική δραστηριότητα που πιέζει τον προστάτη (π.χ. ποδηλασία)
- Μετά την εκσπερμάτιση και σεξουαλική επαφή
- Μετά την δακτυλική εξέταση προστάτη
- Δυσκοιλιότητα
Πρόσθετες εξετάσεις
Για να διερευνηθεί αν μία αυξημένη τιμή του PSA υποδηλώνει ύπαρξη καρκίνου, ο ουρολόγος ιατρός προχωρά σε περαιτέρω διερεύνηση, η οποία μπορεί να συμπεριλαμβάνει:
- Πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία προστάτη (mpMRI): Είναι απεικονιστική εξέταση που παρέχει λεπτομερείς εικόνες του προστάτη και βοηθά στον εντοπισμό ύποπτων περιοχών.
- Βιοψία προστάτη: Εάν η mpMRI δείξει ύποπτες περιοχές ή αν οι τιμές PSA συνεχίζουν να αυξάνονται, μπορεί να γίνει βιοψία για τη λήψη δειγμάτων ιστού από τον προστάτη και την ανάλυση τους για καρκινικά κύτταρα.
Συμπερασματικά, «το PSA είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, αλλά πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή και σε συνδυασμό με άλλες διαγνωστικές μεθόδους. Η σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση από τον ειδικό ουρολόγο είναι απαραίτητη για τη λήψη των καλύτερων ιατρικών αποφάσεων», καταλήγει ο κ. Παπαχρήστου.
Φωτογραφία: iStock